İÇİNDEKİLER İçindekiler Önsöz 5 Kısaltmalar 19 Birinci Bölüm GİRİŞ I. ANAYASA KAVRAMI 23 A. Terminoloji 23 B. Anayasanın Tanımı 24 C. Anayasanın Bağlayıcılığı, Üstünlüğü ve Normlar Hiyerarşisi 24 D. Anayasaların Sınıflandırılması 25 II. ANAYASA HUKUKU KAVRAMI 33 İkinci Bölüm TÜRKİYE'DE ANAYASAL GELİŞMELER I. SENED-İ İTTİFAK 37 II. TANZİMAT FERMANI 38 III. ISLAHAT FERMANI 40 IV. 1876 ANAYASASI (KANUN-U ESASÎ) 40 V. 1921 ANAYASASI 42 VI. 1924 ANAYASASI 44 VII. 1961 ANAYASASI 46 A. 1961 Anayasasının Yapılmasına Yol Açan Faktörler ve Anayasanın Yapılışı 47 B. 1961 Anayasasının Temel Özellikleri ve Getirdiği Yenilikler 48 C. 1971-1973 Değişiklikleri 49 Üçüncü Bölüm 1982 ANAYASASININ YAPILMASI VE ANAYASANIN ÖZELLİKLERİ I. 1982 ANAYASASININ YAPIM SÜRECİ 53 A. 12 Eylül Askerî Müdahalesi ve 1982 Anayasasının Kabulü 53 B. 1982 Anayasanın Yapılmasına Yol Açan Faktörler 53 C. 1961 ve 1982 Anayasalarının Yapım Süreçlerinin Karşılaştırılması 54 II. 1982 ANAYASASININ ÖZELLİKLERİ VE TEMEL FELSEFESİ 55 III. 1982 ANAYASASINDA YAPILAN DEĞİŞİKLİKLER 59 Dördüncü Bölüm DEVLETİN TEMEL NİTELİKLERİ I. CUMHURİYETÇİLİK 63 II. BAŞLANGIÇTA YER ALAN İLKELER 64 III. ÜNİTER DEVLET 65 IV. ATATÜRK MİLLİYETÇİLİĞİNE BAĞLI DEVLET 69 V. LÂİK DEVLET 70 A. Din Hürriyeti 70 B. Din ve Devlet İşlerinin Ayrılığı 72 VI. DEMOKRATİK DEVLET 77 A. Demokrasinin Anlamı ve Kurumları 78 1. Demokrasinin Anlamı 78 2. Demokrasinin Kurumları 78 B. Demokratik Devletin Temel Unsurları 82 1. Özgür ve Düzenli Seçimler 82 a. Seçim Kavramı 82 b. Demokratik Seçimin İlkeleri 82 aa. Seçimlerin Serbestliği ilkesi 83 bb. Genel Oy İlkesi 83 cc. Eşit Oy İlkesi 86 dd. Tek Dereceli Seçim İlkesi 87 ee. Gizli Oy İlkesi 87 ff. Açık Sayım ve Döküm İlkesi 87 gg. Seçimlerin Yargı Organlarının Yönetim ve Denetiminde Yapılması İlkesi 87 2. Çok Partili Siyasal Hayat 88 a. Siyasal Partilerin Kurulması, Faaliyetleri ve Parti Üyeliği 89 b. Siyasal Partilerin Hukuki Denetimi 90 aa. Siyasal Partilere Getirilen Yasaklar 90 bb. Siyasal Partilerin Kapatılması veya Devlet Yardımından Yoksun Bırakılması 95 cc. Kapatılan Partiye ve Kapatmaya Neden Olanlara Uygulanan Yaptırımlar 102 c. Siyasal Partilerin Malî Denetimi 103 d. Siyasal Partilere Devlet Yardımı Yapılması 103 3. Temel Hak ve Hürriyetler 103 VII. İNSAN HAKLARINA SAYGILI DEVLET 103 VIII. HUKUK DEVLETİ 105 A. Kavram 105 B. Hukuk Devletinin Gerekleri 106 1. Devlet Organlarının Hukukla Bağlı Olması 106 a. Yasama, Yürütme ve Yargı Organlarının Hukukla Bağlı Olması 106 b. Devlet Organlarının Bağlı Olacağı Hukukun Niteliği ve Kapsamı 107 2. Birey Hak ve Hürriyetlerinin Tanınması ve Korunması 109 3. Bireylerin Hukukî Güvenlik İçinde Olması 110 C. Hukuk Devletini Sağlamanın Mekanizmaları 113 1. Yasama ve Yürütme İşlemlerinin Yargısal Denetimi 113 a. Yasama İşlemlerinin Yargısal Denetimi 113 b. Yürütme İşlemlerinin Yargısal Denetimi 113 c. Yargı Bağımsızlığı 115 2. Diğer Hak Arama Yolları 116 IX. SOSYAL DEVLET 117 A. Kavram 117 B. Devletin Ekonomik Hayata Müdahalesinin Ölçüsü 118 C. Sosyal Devleti Gerçekleştirmeye Yönelik Hukukî Tedbirler 119 1. Bireylere İnsan Onuruna Yakışır Asgari Bir Hayat Düzeyi Sağlamaya Yönelik Temel Sosyal Hakların Tanınması ve Gerçekleştirilmesi 119 a. Temel Sosyal Haklar 120 aa. Çalışma Hakkı 120 bb. Adil Ücret Hakkı 120 cc. Sosyal Güvenlik Hakkı 121 dd. Konut Hakkı 121 ee. Sağlık Hakkı 121 ff. Eğitim Hakkı 121 b. Sosyal hakların sınırı 122 2. Millî Gelirin Adaletli ve Dengeli Bir Şekilde Dağıtılmasını Sağlamaya Yönelik Tedbirler 123 a. Vergi Adaleti 123 b. Kamulaştırma 123 c. Devletleştirme 124 d. Toprak Reformu 124 e. Planlama 124 X. EŞİTLİK 125 Beşinci Bölüm TEMEL HAK VE HÜRRİYETLER I. GENEL OLARAK TEMEL HAK VE HÜRRİYETLER 129 A. Kavramlar 129 B. Sınıflandırma 129 1. Jellinek'in Sınıflandırması 129 2. Yeni Sınıflandırmalar 131 II. 1982 ANAYASASININ TEMEL HAK VE HÜRRİYETLERE YAKLAŞIMI 132 III. 1982 ANAYASASININ TEMEL HAK VE HÜRRİYETLERİ SINIFLANDIRMASI 134 IV. TEMEL HAK VE HÜRRİYETLERİN SINIRLANMASI 135 A. Temel Hak ve Hürriyetlerin Objektif ve Anayasal Sınırları 135 1. Objektif (Nesnel) Sınırlar 135 2. Anayasal Sınırlar 135 B. Temel Hak ve Hürriyetlerin Yasama Organınca Sınırlandırılması 136 1. Genel Açıklama 136 2. Temel Hak ve Hürriyetlerin Sınırlandırılmasının Şartları 138 a. Sınırlama Kanunla Yapılmalıdır 138 b. Sınırlama Anayasanın İlgili Maddelerinde Belirtilen Sebeplere Dayanmalıdır 139 c. Sınırlama Anayasanın Sözüne ve Ruhuna Uygun Olmalıdır 142 d. Sınırlama Demokratik Toplum Düzeninin ve Lâik Cumhuriyetin Gereklerine Uygun Olmalıdır 143 e. Sınırlama Temel Hak ve Hürriyetlerin Özlerine Dokunmamalıdır 147 f. Sınırlama Ölçülülük İlkesine Uygun Olmalıdır 148 V. TEMEL HAK VE HÜRRİYETLERİN KÖTÜYE KULLANILAMAMASI 150 VI. TEMEL HAK VE HÜRRİYETLERİN KULLANILMASININ DURDURULMASI 152 VII. TEMEL HAK VE HÜRRİYETLERİN KORUNMASI 153 A. Ulusal Düzeyde Koruma 153 B. Uluslararası Düzeyde Koruma 155 Altıncı Bölüm HÜKÛMET SİSTEMİ I. GENEL OLARAK HÜKÛMET SİSTEMLERİ 165 A. Başkanlık Sisteminin Özellikleri 165 B. Parlamenter Hükûmet Sisteminin Özellikleri 166 C. Meclis Hükûmeti Sisteminin Özellikleri 167 D. Yarı-Başkanlık Sisteminin Özellikleri 167 E. Hükûmet Sistemlerinin Değerlendirilmesi 168 II. TÜRK HÜKÛMET SİSTEMİ 174 A. 1982 Anayasasının İlk Düzenlemesindeki Hükümet Sistemi: Parlamenter Sistem 174 B. 2014-2018 Arasındaki Dönemde Hükümet Sistemi: Yarı-Başkanlık Benzeri Sistem 175 C. Cumhurbaşkanlığı (Türk Modeli Başkanlık) Sistemi 177 D. Türk Parlamenter Sistemi ile Cumhurbaşkanlığı Sisteminin Karşılaştırılması 180 E. Türk Hükümet Sisteminin Değerlendirilmesi 185 Yedinci Bölüm DEVLETİN HUKUKİ FONKSİYONLARI I. KUVVETLER AYRILIĞI VE FONKSİYONLAR AYRILIĞI 189 II. DEVLETİN HUKUKÎ FONKSİYONLARININ TASNİFİ 189 A. Maddî Bakımdan 189 B. Şeklî ve Organik Bakımdan 190 III. 1982 ANAYASASINA GÖRE DEVLETİN HUKUKÎ FONKSİYONLARININ PAYLAŞILMASI 192 Sekizinci Bölüm YASAMA I. YASAMA FONKSİYONU 197 A. Yasama Fonksiyonu ve Yasama Yetkisinin Tanımı ve Niteliği 197 B. Yasama Yetkisinin Özellikleri 198 1. Yasama Yetkisinin Genelliği 198 2. Yasama Yetkisinin Aslîliği 200 3. Yasama Yetkisinin Devredilmezliği 201 II. YASAMA İŞLEMLERİ 202 A. Kanunlar 202 1. Kanun Kavramı 202 2. Kanunların Yapılması 204 a. Kanunun Teklif Edilmesi 204 b. Kanun Teklifinin Görüşülmesi 205 c. Kanun Teklifinin Kabulü 208 d. Kanunların Yayımlanması ve Yürürlüğe Girmesi 209 3. Kanuna Eşit Metinler 210 B. Parlamento Kararları 211 C. İçtüzük Kuralları 215 III. YASAMA ORGANI 218 A. Türkiye Büyük Millet Meclisinin Yapısı ve Milletvekillerinin Seçimi 218 1. Türkiye Büyük Millet Meclisinin Yapısı 218 2. Milletvekillerinin Seçimi 222 a. Seçim Sistemi 222 aa. Genel Olarak Seçim Sistemleri 222 aaa. Çoğunluk Sistemleri 223 bbb. Nisbi Temsil Sistemleri 227 bb. Türk Seçim Sistemi 229 aaa. Seçim Sistemine İlişkin Anayasal İlkeler 230 bbb. Nisbi Temsilin d'Hondt Usûlü 231 ccc. Ulusal (Genel) Baraj 234 b. Seçim Çevreleri 236 c. Milletvekili Seçilme Yeterliliği 237 d. Seçim Dönemi ve Seçimlerin Yenilenmesi 239 e. Seçimlerin Ertelenmesi ve Ara Seçimler 240 f. Adaylık 240 B. Türkiye Büyük Millet Meclisi Üyelerinin Hukukî Durumu 242 1. Milletvekilliği Sıfatının Kazanılması 242 2. Milletin Temsili İlkesi 243 3. Andiçme 243 4. Milletvekilliğiyle Bağdaşmayan İşler 244 5. Parlamenter Muâfiyetler 245 a. Yasama Sorumsuzluğu 245 b. Yasama Dokunulmazlığı 246 6. Milletvekilliğinin Sona Ermesi 249 a. Üyeliğin Düşmesi 249 b. Diğer Sona Erme Halleri 250 7. Yasama Dokunulmazlığının Kaldırılması ve Üyeliğin Düşürülmesi Kararlarının Yargısal Denetimi 251 8. Milletvekillerinin Malî Statüsü 252 C. Türkiye Büyük Millet Meclisinin İç Örgütlenmesi ve Çalışma Düzeni 252 1.

Türkiye Büyük Millet Meclisi İçtüzüğü 252 2. Başkanlık Divanı 252 3. Meclis Başkanı 253 4. Siyasi Parti Grupları 254 5. Danışma Kurulu 256 6. Meclis Komisyonları 256 7. Meclisin Toplanması ve Tatili 258 8. Toplantı ve Karar Yeter Sayısı 259 9. Meclis Görüşmeleri 260 10. Oylama Usûlleri 261 D. Türkiye Büyük Millet Meclisinin Görev ve Yetkileri 262 1. Kanun Koymak 262 2. Denge ve Denetleme Yetkilerini Kullanmak 263 a. Yazılı Soru 263 b. Genel Görüşme 264 c. Meclis Araştırması 265 d. Meclis Soruşturması 266 3. Bütçe ve Kesin Hesap Kanun Tekliflerini Görüşmek ve Kabul Etmek 268 a. Bütçe Kanunu 268 b. Kesin Hesap Kanunu 270 4. Para Basılmasına Karar Vermek 270 5.

Savaş Hali İlânı ve Silahlı Kuvvet Kullanılmasına İzin Vermek 270 6. Milletlerarası Andlaşmaların Onaylanmasını Uygun Bulmak 271 7. Genel ve Özel Af İlânına Karar Vermek 273 8. Türkiye Büyük Millet Meclisinin Diğer Görev ve Yetkileri 273 Dokuzuncu Bölüm YÜRÜTME I. YÜRÜTME FONKSİYONU 277 II. YÜRÜTME İŞLEMLERİ 278 A. Cumhurbaşkanlığı Kararnameleri 279 1. Olağan Cumhurbaşkanlığı Kararnameleri 279 a. Tanımı, Niteliği ve Türk Hukuku Bakımından Normlar Hiyerarşisindeki Yeri 279 b. Kanun ve Kararname Çatışmasının (Normlar İhtilafı) Çözümü ve Çözüm Kuralının Uygulanması Sorunu 281 c. Cumhurbaşkanlığı Kararnamelerinin Konusu 283 d. Usulü ve Şeklî 286 e. Yargısal Denetimi 286 2. Olağanüstü Hal Cumhurbaşkanlığı Kararnameleri 287 a. Çıkarma Yetkisi, Usulü ve Şekli 287 b. Sebepleri 287 c. Konusu 287 d. Yargısal Denetimi 288 e. Olağanüstü Hâl Cumhurbaşkanlığı Kararnamelerinin Türkiye Büyük Millet Meclisi Tarafından Görüşülmesi ve Sonuçları 288 B. Yönetmelikler 289 C. Cumhurbaşkanı Kararları ve Yürütme Organının Diğer Düzenleyici İşlemleri 290 III. YÜRÜTME ORGANI 291 A. Yürütme Organının Yapısı 291 B. Cumhurbaşkanı 292 1. Cumhurbaşkanının Seçimi ve Göreve Başlaması 292 2. Cumhurbaşkanının Parti İlişkisi 296 3. Cumhurbaşkanının Görev ve Yetkileri 297 4. Cumhurbaşkanının Sorumluluğu 299 a. Siyasi Sorumluluk 299 b. Cezaî Sorumluluk 300 aa. Göreviyle İlgili Cezaî Sorumluluğu 300 bb. Kişisel Suçlarından Dolayı Cezaî Sorumluluğu 301 c. Hukukî Sorumluluk 301 aa. Göreviyle İlgili Hukuk