İçindekiler Üçüncü Basıya Önsöz 7 İkinci Basıya Önsöz 9 Birinci Basıya Önsöz 11 Kısaltmalar 25 I. Kısım İÇTİHATLI CMR KONVANSİYONU ŞERHİ EŞYALARIN KARAYOLUNDAN ULUSLARARASI NAKLİYATI İÇİN MUKAVELE SÖZLEŞMESİ (CMR) DİBAÇE 29 AÇIKLAMALAR 29 I. Bölüm UYGULAMA ALANI MADDE 1 33 AÇIKLAMALAR 33 1. Genel Açıklama 33 2. Konvansiyonun Uygulanacağı Taşıma Sözleşmeleri 35 2.a. Taraflar Arasında Bir Taşıma Sözleşmesinin Bulunması 35 2.b. Taşımanın Taşıt Aracılığı ile Karayolundan Yapılması 36 2.c. Eşyanın Teslim Alındığı Yer ile Teslim Edileceği Yerin İki Ayrı Devletin Sınırları İçinde Olması ve Bu Ülkelerden Birinin CMR'ye Taraf Olması 37 2.d. Taşıma Sözleşmesinin Konusunun Eşya Taşımacılığı Olması 38 2.d.1. Uluslararası Posta Anlaşmalarına Göre Yapılan Taşımalar 39 2.d.2. Cenaze Taşımaları 39 2.d.3. Ev Eşyası Taşımaları 40 2.e. Taşıma İşinin Ücret Karşılığında Yapılması 40 3. Taşımanın Özel Ya da Devlet Müesseseleri veya Teşekkülleri tarafından Yapılmasının Önemli Olmaması 41 4. CMR Hükümlerinin Özel Anlaşmalarla Değiştirilememesi 41 İÇTİHATLAR 42 MADDE 2 65 AÇIKLAMALAR 65 1. Karma Taşıma (Multimodel Taşıma)'nın CMR'ye Tabi Olması 65 2. Karma (Multimodel) Taşımada Ziya, Hasar ve Gecikmeden Sorumluluk 70 İÇTİHATLAR 72 II. Bölüm TAŞIMACININ SORUMLU OLDUĞU KİŞİLER MADDE 3 85 AÇIKLAMALAR 85 1. Taşıyıcının Yardımcıların Fiillerinden Doğan Sorumluluğu 85 2. Sorumluluğun Hukuki Niteliği 87 3. Yardımcı Şahıs Kavramı 88 4. "Yardımcı Şahıs" Olarak Kabul Edilen Kişiler 88 5. Sorumluluğun Şartları 89 5.a. Sorumluluk Nedeninin CMR'nin Bir Hükmünden Doğması 90 5.b. Sorumluluğa Yol Açan Olaya Taşıyıcının Yardımcısının Yol Açması 90 5.c. Zarara Yol Açan Olayın Yardımcının Görevi Kapsamında Olması 91 6. Sorumluluğun Sonuçları ve Sorumluluktan Kurtulma Yolları 92 7. Taşıyıcının Rücu Hakkı 93 8. Taşıma İşleri Komisyoncusunun Yardımcıların Fiillerinden Sorumluluğu 93 İÇTİHATLAR 94 III. Bölüm TAŞIMA MUKAVELESİNİN AKDEDİLMESİ VE UYGULANMASI MADDE 4 99 AÇIKLAMALAR 99 1. Taşıma Senedi 99 2. Taşıma Senedinin Hukuki Niteliği 100 3. Taşıma Senedinin Fonksiyonu 101 İÇTİHATLAR 101 MADDE 5 104 AÇIKLAMALAR 104 1. Taşıma Senedinin Şekli ve Düzenlenme Biçimi 104 2. Taşıma Senedini Hazırlayan Kişi 105 3. Ayrı Yükler İçin Ayrı Taşıma Senedinin Düzenlenmesi 105 MADDE 6 106 AÇIKLAMALAR 107 1. Genel Açıklamalar 107 2. Taşıma Senedinde Yer Alan Hususlar 107 2.a. Taşıma Senedine Her Durumda Yazılması Gereken Hususlar 108 2.b. Özel Durumlarda Yazılması Gerekenler 109 2.c. Tarafların İsteğine Göre Yazılacak Diğer Hususlar 109 3. Uygulamada Kullanılan Taşıma Senedi Örneği 110 İÇTİHATLAR 113 MADDE 7 124 AÇIKLAMALAR 124 Gönderenin Taşıma Senedinin İçeriğinden Sorumluluğu 124 İÇTİHATLAR 126 MADDE 8 129 AÇIKLAMALAR 129 1. Taşıyıcının Yükü Kontrol Yükümlülüğü 129 2. Hükmün Niteliği ve Düzenlenme Amacı 130 3. Taşıyıcının Yükü Kontrol Yükümlülüğünün Kapsamı 130 4. Taşıyıcının Yükle İlgili Olarak Taşıma Senedine Yazdığı Çekincenin Sonuçları 131 İÇTİHATLAR 132 MADDE 9 134 AÇIKLAMALAR 134 1. Taşıma Senedinin Karine Niteliği 134 a. Taşıma Sözleşmesinin Akdine ve Koşullarına İlişkin Karine 135 b. Tesellüm Karinesi 135 c. Malların Taşıyıcı tarafından İyi Durumda Teslim Alındığına Dair Karine 136 İÇTİHATLAR 137 MADDE 10 147 AÇIKLAMALAR 147 1. Gönderenin Yetersiz Ambalajlamadan Kaynaklanan Zarardan Doğan Sorumluluğu 147 a. Gönderenin Özenli Ambalajlama Borcu 148 b. Gönderenin Sorumluluğunun Hukuki Niteliği 149 c. Gönderenin Sorumluluktan Kurtulma Yolları 149 MADDE 11 150 AÇIKLAMALAR 150 1.Gönderenin Taşıma İçin Gerekli Refakat Belgelerini Taşıyıcıya Verme Yükümlülüğü 150 a. Genel Kural 150 b. İstisna 152 İÇTİHATLAR 153 MADDE 12 155 AÇIKLAMALAR 155 1. Mallara Tasarruf Etme Yetkisi (Taşıyıcıya Talimat Verme Yetkisi) 155 2. Mallara Tasarruf Etme Kavramı ve Niteliği 156 3. Mallara Tasarruf Etme Yetkisini Haiz Olanlar 156 4. Mallara Tasarruf Etme Yetkisinin Kapsamı 157 5. Mallara Tasarruf Etme Yetkisinin Kullanılmasının Şartları 157 6. Taşıyıcının Mala Tasarruf Yetkisi ile İlgili Sorumluluğu 158 İÇTİHATLAR 159 MADDE 13 163 AÇIKLAMALAR 163 1. Taşıyıcının Yükü Teslim Borcu 163 2. Teslim Kavramı 163 3. Teslimde Şekil Şartı 166 4. Malların Gönderilene Ulaşmaması ve Gönderilenin Dava Hakkı 166 5. Taşıyıcının Ücret ve Masraf Alacağı ve Hapis Hakkı 167 a. Ücret ve Masraf Alacağı 167 b. Hapis Hakkı 168 İÇTİHATLAR 170 MADDE 14 185 AÇIKLAMALAR 185 Taşıma Engelleri 185 1. Taşımanın İmkansız Hale Gelmesi (CMR.m.14/I) 186 1.a. Şartları 186 1.b. Taşımanın İmkansız Hale Gelmesi Halinde Taşıyıcının Yapması Gerekenler 187 2. Farklı Şekilde Taşıma İmkanı (CMR.m.14/II) 188 İÇTİHATLAR 189 MADDE 15 199 AÇIKLAMALAR 199 Teslim Engelleri 199 1. Teslim Engeli Kavramı 199 2. Teslim Engeli Sayılabilecek Durumlar 199 3. Teslim Engellerinin Varlığı Halinde Taşıyıcının Yapması Gerekenler 200 3.a. Taşıyıcının Talimat İstemesi 201 3.b. Yükün Boşaltılması 202 3.c. Yükün Satılması 202 İÇTİHATLAR 203 MADDE 16 211 AÇIKLAMALAR 211 1. Taşıma Engeli ve Teslim Engeli Halinde Taşıyıcının Yapması Gerekenler 211 2. Taşıyıcının Talimat Masraflarını Talep Hakkı 212 3. Taşıma Engeli ve/veya Teslim Engeli Halinde Boşaltım ve Muhafaza Tedbirleri 212 4. Zorunlu Satış 213 İÇTİHATLAR 214 IV. Bölüm TAŞIMACININ SORUMLULUĞU MADDE 17 219 AÇIKLAMALAR 220 1. Taşıyıcının Taşımadan Kaynaklanan Sorumluluğu 220 2. Sorumluluğun Kapsamı 220 2.a. Sorumluluğun Hukuki Niteliği 220 2.b. Sorumlu Olunan Zaman Kesiti 221 2.c. Sorumluluk Halleri 224 2.c.1. Eşyanın Hasara Uğraması 224 2.c.2. Yükün Kısmen veya Tamamen Ziyaı 226 2.c.3.Gecikme 228 2.c.4. Araç Kusuru 228 3. Sorumsuzluk Halleri 229 3.a. Genel Sorumsuzluk Sebepleri 230 3.a.1. Talep veya Hak Sahibinin Hatası veya Kusuru 230 3.a.2. Talep veya Hak Sahibinin Verdiği Talimat 232 3.a.3. Eşyaya Has Kusur 234 3.a.4. Kaçınılmaz ve Sonuçlarına Engel Olunamayacak Nedenler 236 3.b. Özel Sorumsuzluk Halleri 239 3.b.1. Taşımanın Açık Araçla Yapılması 240 3.b.2. Eşyanın Ambalajsız veya Yetersiz Ambalajla Taşımaya Verilmiş Olması 242 3.b.3. Yükleme, İstifleme veya Boşaltmanın Gönderen/Gönderilen veya Bunlar Adına Hareket Eden Kişilerce Yapılması 244 3.b.4. Eşyanın Doğal Özelliği 246 3.b.5. Paket ile Ambalajlar üzerindeki İşaret ve Numaralandırmada Yetersizlik ve Hata 248 3.b.6. Canlı Hayvan Nakli 249 4. Müterafik Kusur (CMR.m.17/V) 249 5. Taşıyıcının Maddi Tazminat Sorumluluğunun Kapsamı 250 6. Taşıyıcının Manevi Tazminat Sorumluluğu 251 7. Acentelerin Hukuki Durumu 252 İÇTİHATLAR 253 MADDE 18 335 AÇIKLAMALAR 335 Hasar, Ziya ve Gecikme Halinde Sorumluluğun İspatı 335 İÇTİHATLAR 339 MADDE 19 342 AÇIKLAMALAR 342 1. Taşıyıcının Gecikmeden Doğan Sorumluluğu 342 2. Taşıyıcının Gecikmeden Doğan Sorumluluğunun Hukuki Niteliği 342 3. Taşıyıcının Gecikmeden Doğan Sorumluluğunun Şartları 343 3.a. Gecikmenin Söz Konusu Olması 344 3.b. Gecikme Dolayısıyla Zararın Meydana Gelmesi 345 3.c. İlliyet Bağının Bulunması 347 4. Sorumsuzluk Halleri 348 5. Taşıyıcının Gecikmeden Doğan Sorumluluğunun Miktarı 349 6. Taşıyıcının Gecikme Nedeniyle Manevi Tazminat Sorumluluğu 350 İÇTİHATLAR 351 MADDE 20 361 AÇIKLAMALAR 361 1. Gecikme Durumunda Eşyanın Zayi Olduğu Karinesi 361 2. Kayıp Karinesinin Gerçekleşmesinden Sonra Eşyanın Bulunması 362 İÇTİHATLAR 363 MADDE 21 364 AÇIKLAMALAR 364 1. Taşıyıcının Ödeme Karşılığında Teslim Şartından Doğan Sorumluluğu 364 2. Sorumluluğun Hukuki Niteliği 366 3. Sorumluluğun Şartları 366 3.a. "Ödeme Karşılığında Teslim" Hususunda Taşıyıcı ile Gönderenin Anlaşması 367 3.b. Eşyanın "Ödeme Karşılığında Teslim" Şartına Aykırı Olarak Teslim Edilmiş Olması 367 3.c.

Taşıyıcının Gönderilene Karşı Talep Haklarını Kaybetmemiş Olması 369 4. Sorumluluğun Miktarı 369 İÇTİHATLAR 370 MADDE 22 393 AÇIKLAMALAR 393 Tehlikeli Eşya 393 MADDE 23 395 AÇIKLAMALAR 396 1. Taşıyıcının Sorumluluğunun Miktarı ve Hesaplanması 396 2. Kısmi ve Tam Ziya Halinde Tazminatın Hesabı 397 a. Sınırlı Sorumluluk Esası 397 b. Eşyanın Kıymetinin Tespiti 398 c. Taşıma Ücreti, Gümrük Resimleri ve Diğer Ödemelerin de Talep Edilebileceği 401 d. Sınırlı Sorumluluk Esasının İstisnası 401 3. Gecikme Halinde Tazminat Hesabı 402 4. Taşıyıcının Talep Edebileceği Taşıma Ücreti 404 a. Taşıma Ücreti 404 b. Bekleme Ücreti 408 İÇTİHATLAR 409 MADDE 24 471 AÇIKLAMALAR 471 Taşıyıcının Sınırlı Sorumluluğunun Anlaşmayla Arttırılması 471 MADDE 25 473 AÇIKLAMALAR 473 1.

Eşyanın Hasara Uğraması Halinde Taşıyıcının Ödeyeceği Tazminat 473 2. Hasar Tazminatının Sınırı 475 İÇTİHATLAR 476 MADDE 26 491 AÇIKLAMALAR 491 Eşyanın Tesliminde Özel Menfaatin Bildirilmesi 491 1. Genel Açıklama 491 2. Maddenin Uygulanma Şartları. 492 MADDE 27 494 AÇIKLAMALAR 494 Ödenecek Tazminata Uygulanacak Faiz 494 İÇTİHATLAR 497 MADDE 28 516 AÇIKLAMALAR 516 Taşıyıcının Sözleşme Dışı Sorumluluğu 516 İÇTİHATLAR 517 MADDE 29 520 AÇIKLAMALAR 520 Taşıyıcının Kastı veya Kasta Eşdeğer Kusuru. 520 1. Genel Açıklama 520 2. "Kast" veya "Kasta Eşdeğer Kusur" Kavramı 520 3. Taşıyıcının Sorumluluğu 522 İÇTİHATLAR 523 V. Bölüm İSTEM VE DAVALAR MADDE 30 565 AÇIKLAMALAR 565 1. Genel Açıklama 565 2. Kısmi Ziya ve Hasar Halinde Alıcının Teslimde İhtirazi Kayıt Bildirmesi 566 3. Gecikme Halinde Gönderilenin İhtirazi Kayıt Bildirmesi 570 İÇTİHATLAR 573 MADDE 31 606 AÇIKLAMALAR 606 1. Genel Açıklama 606 2. CMR'ye Tabi Taşımalarda Yetkili Mahkeme 607 3. Teminat 608 4. Derdestlik 609 5. Kesin Hüküm 610 6. Tenfiz 610 İÇTİHATLAR 611 MADDE 32 619 AÇIKLAMALAR 619 CMR'ye Tabi Taşımalarda Zamanaşımı 619 1. Hükmün Uygulama Alanı 619 2. Zamanaşımı Süresi 621 3. Zamanaşımının Başlangıç Anı 623 3.a. Kısmi Ziya, Hasar ve Gecikme Halinde Zamanaşımının Başlangıcı 623 3.b. Tam Ziya Halinde Zamanaşımının Başlangıcı 624 3.c. Diğer Durumlarda Zamanaşımının Başlangıcı 625 4. Zamanaşımının Durması 625 5. Karşı Dava veya Takas İddiası Halinde Zamanaşımı 627 6. Zamanaşımını