Ön Söz ................................................................ ................................................................ ....III Kısaltmalar.................................................... ................................................................ ...........V Giriş ................................................................ ................................................................ ......... 1 1. ULUSAL HESAPLAR........................................................ ..........................................5 1.1. Ulusal Hesaplar Metaveri........................................................ ..................................... 5 1.2. Ulusal Hesaplar Veri Sorgulama Ekranı ................................................................ ...... 10 1.3. Ulusal Hesaplar ile İlgili Bilinmesi Gerekenler...................................................... ...... 11 1.3.1. Ekonomik Büyüme ve Ekonomik Kalkınma ...................................................... 11 1.3.2. GSMH ve GSYH Arasındaki Fark............................................................ ........... 11 1.3.3. Cari ya da Nominal Milli Gelir ve Reel Milli Gelir Ne Demektir?...................... 12 1.3.4. Ekonomideki Büyüme Hızı Nasıl Hesaplanır? .................................................. 13 1.3.5. GSMH Zımni Fiyat Deflatörü Ne İşe Yarar?....................................................... 14 1.3.6. GSYH'dan Kullanılabilir Gelire Nasıl Ulaşılır? ................................................... 14 1.3.7. Milli Gelir Ölçüm Yöntemleri ve Bu Yöntemlerin Barındırdıkları Sakıncalar Nelerdir? ................................................................ .........................14 1.3.8. GSYH Hesaplamasında Yapılan Son Değişiklik ve Sonuçları............................. 15 1.3.9. GSYH Rakamları Eksiksiz Olarak Hesaplanabilir mi?........................................ 16 1.4. Seçilmiş Verilerle Türkiye Analizi ................................................................ ..................... 17 2. SANAYİ ÜRETİM ENDEKSİ VE KAPASİTE KULLANIM ORANI...............................23 2.1. Sanayi Üretim Endeksi ve Kapasite Kullanım Oranı Meta Veri ................................... 23 2.2. Sanayi Üretim Endeksi Veri Sorgulama Ekranı......................................................... ... 26 2.3. Türkiye'nin Sanayi Üretim Endeksi Ve Kapasite Kullanım Oranı Verileri .................... 27 İçindekiler 3. GELIR DAĞILIMI....................................................... ..............................................31 3.1. Gelir Dağılımı Metaveri ................................................................ .............................. 31 3.2. Gelir Dağılımı Veri Sorgulama Ekranı ................................................................ ......... 37 3.3. Gelir Dağılımı Türleri ve Gelir Dağılımı Eşitsizliğinin Ölçütleri .................................. 39 3.3.1. Gelir Dağılımı Türleri ................................................................ ........................ 39 3.3.2. Gelir Dağılımı Eşitsizliği Ölçütleri ................................................................ ..... 39 3.4. Gelir Dağılımını Etkileyen Faktörler...................................................... ...................... 42 3.4.1. Ekonomik Büyüme........................................................ .................................... 42 3.4.2. İşsizlik ................................................................ .............................................. 42 3.4.3. Enflasyon....................................................... ................................................... 42 3.4.4. Kayıt Dışı Ekonomi ................................................................ ........................... 43 3.4.5. Teknolojik Gelişme ................................................................ ........................... 43 3.4.6. Eğitim Durumu.......................................................... ....................................... 43 3.4.7. Vergiler........................................................ ..................................................... 43 3.5. Türkiye'de Gelir Dağılımıyla İlgili Seçilmiş Göstergeler............................................... 44 4. TÜKETİM ................................................................ ................................................49 4.1. Tüketim Meta Veri ................................................................ ...................................... 49 4.2. Tüketim Veri Sorgulama Ekranı......................................................... .......................... 53 4.3. Türkiye'de Hane Halkı Tüketiminin Analizi ................................................................ .. 54 5. YOKSULLUK....................................................... .....................................................57 5.1. Yoksulluk Meta Veri............................................................ ........................................ 57 5.2. Yoksulluk Veri Sorgulama Ekranı ................................................................ ................ 61 5.3. Türkiye'de Yoksulluğun Görünümü ................................................................ ............. 62 6. ENFLASYON VE FİYAT.......................................................... ..................................73 6.1. Enflasyon, Fiyat Endeksleri, Satın Alma Gücü Paritesi Metaveri ................................ 73 6.2. Enflasyon ve Fiyat Veri Sorgulama Ekranı......................................................... .......... 79 6.3. Enflasyon Çeşitleri ................................................................ ..................................... 82 6.3.1. Fiyat Artış Hızına Göre Enflasyon ................................................................ ..... 82 6.3.2. Kaynağına Göre Enflasyon ................................................................ ............... 82 6.3.3. Gelişme Sürecine Göre Enflasyon....................................................... .............. 83 6.3.4. Bilinmesi Gereken Diğer Önemli Kavramlar ..................................................... 83 X İçindekiler 6.4. Enflasyonun Sonuçları..................................................... ........................................... 85 6.4.1. Olivera-Tanzi Etkisi.......................................................... ................................. 85 6.4.2. Satın Alma Gücünün Azalması-Gelir Dağılımındaki Bozulma........................... 85 6.4.3. Kaynak Dağılımının Bozulması ve İstihdam Daralması ................................... 85 6.4.4. Ödemeler Dengesine Etkisi ................................................................ .............. 85 6.4.5. Borçluya ve Alacaklıya Etkisi.......................................................... .................. 86 6.5. Türkiye'de Yaşanan Enflasyonist Sürecin Görünümü ve SGP Analizi........................... 86 7. İŞ GÜCÜ PİYASASI: İSTİHDAM-İŞSİZLİK-İŞ GÜCÜNE KATILMA ORANI..............93 7.1. İş Gücü Piyasası Meta Veri ................................................................ ......................... 93 7.2. İş Gücü Piyasası Veri Sorgulama Ekranı......................................................... ............. 97 7.3. İşsizlik Çeşitleri..................................................... ...................................................... 98 7.3.1. İstihdam Özelliklerine Göre İşsizlik ................................................................ .. 98 7.3.2. Sürelerine Göre İşsizlik...................................................... ............................... 99 7.3.3. Çalışma İsteğine Göre İşsizlik...................................................... ................... 100 7.4. İşsizlikle İlgili Bilinmesi Gereken Diğer Kavramlar.................................................... 100 7.4.1. Doğal İşsizlik Oranı (NRU) & Enflasyonu Hızlandırmayan İşsizlik Oranı (NAIRU)......................................................... .......................... 100 7.4.2. İşsizlik Histerisi....................................................... ........................................ 101 7.4.3.

Stigma (Leke)Etkisi.................................................... ..................................... 102 7.5. Türkiye'de İşsizliğin Sebepleri ................................................................ ................... 102 7.6.

İşsizliğin Sonuçları..................................................... ............................................... 104 7.7. İşsizlikle Mücadele ................................................................ ................................... 106 7.7.1. Aktif İstihdam Politikaları................................................... ............................ 106 7.7.2. Pasif İstihdam Politikaları................................................... ............................ 106 7.8. Türkiye'de İş Gücü Piyasasının Görünümü.................................................... ............ 107 8. DIŞ TİCARET........................................................ .................................................115 8.1. Dış Ticaret Metaveri........................................................ .......................................... 115 8.2. Dış Ticaret Veri Sorgulama Ekranı......................................................... .................... 117 8.3. Bilinmesi Gereken Önemli Kavramlar ve Kavramsal Farklılıklar .............................. 118 8.3.1. Cari Açık ve Dış Ticaret Açığı Arasındaki Fark................................................. 118 8.3.2. Dış Ticaret Hacmi ve Dış Ticaret Haddi ........................................................... 119 8.3.3. İhracatın İthalata Bağımlılık Oranı ................................................................ . 119 8.4. Türkiye'de Dış Ticaretin Görünümü ................................................................ .......... 119 İçindekiler XI

9. KAMU MALİYESİ...................................................... ............................................129 9.1. Kamu Kesimi Meta Veri ................................................................ ............................ 129 9.2. Kamu Kesimi Tanımı ................................................................ ................................. 136 9.3. Devletin Ekonomiye Müdahalesinin Sebepleri (Piyasa Başarısızlıkları).......................................... ................................................. 137 9.3.1. Yoksulluk Sorununun Çözümü...................................................... .................. 138 9.3.2. Gelir Dağılımı Adaletinin Sağlanması.................................................... ......... 140 9.3.3. Bölgesel Gelişmişlik Farklarının Azaltılması................................................... . 143 9.3.4. Büyüme ve Kalkınma Hedeflerine Ulaşılması ................................................. 143 9.3.5. Ekonomik İstikrar ................................................................ ........................... 144 9.3.6. Piyasa Başarısızlıkları ................................................................ .................... 146 9.3.6.1. Aksak Rekabet......................................................... .......................... 147 9.3.6.2. Dışsallıklar ................................................................ ......................... 148 9.3.6.3. Asimetrik Bilgi........................................................... ......................... 149 9.3.6.4. Kamusal Mallar.......................................................... ........................ 150 9.3.6.5. Optimizasyon Hatası......................................................... ................. 151 9.4. Devletin Ekonomiye Müdahalesine Karşı Görüşler: Devletin Başarısızlığı ............... 152 9.4.1. Politikada Tam Rekabetin Geçerli Olmaması.................................................. 153 9.4.2. Politik Dışsal Ekonomiler...................................................... .......................... 154 9.4.3. Politik Miyopluk ................................................................ ............................. 154 9.4.4. Politik Negatif Ölçek Ekonomileri..................................................... .............. 154 9.4.5. Politikada Kaynak Dağılımının Bozulması (Hizmet Kayırmacılığı) .................. 155 9.4.6. Kamusal Güç ve Yetki Dağılımına Dengesizlik................................................ 155 9.4.7. Politikada Şeffaflık Olmaması ................................................................ ........ 156 9.4.8. Politikada Aşırı ve Gereksiz Harcamalar...................................................... ... 156 9.5. Kamu Harcamaları.................................................... ................................................ 156 9.6. Kamu Gelirleri ................................................................ .......................................... 157 9.7. Kamu Büyüklüğü-Optimal Devlet.......................................................... ................... 158 9.8. Önemli Kavramlar, Kavramsal Farklılıklar ve Bu Farklılıkların Verilere Yansıması .... 166 9.8.1. Merkezi Bütçe Dengesi ve Genel Bütçe Hazine Nakit Dengesi Farkı............. 166 9.8.2. Bütçe Finansmanı: Hazine Borçlanma Stratejisinde Nakit Tamponun Önemi 167 9.8.3. İç ve Dış Borç Çevirme Oranı.......................................................... ................ 169 9.9. Kamu Kesimi Veri Sorgulama Ekranı ................................................................ ........ 170 9.10. Türkiye'de Kamu Kesiminin Verilerle Analizi .......................................................... 171 XII İçindekiler 10. ULUSLARARASI ENDEKSLER VE TÜRKİYE ........................................................187 10.1. Ekonomik Özgürlükler Endeksi......................................................... .................... 187 10.2. Küresel İnovasyon Endeksi......................................................... .......................... 190 10.3. İnsani Gelişme Endeksi ................................................................ ........................ 194 10.4. İş Yapma Kolaylığı Raporu.......................................................... .......................... 196 10.5. Yolsuzluk Algı Endeksi......................................................... ................................. 198 10.6. Küresel Rekabet Endeksi ................................................................ ..................... 199 KAYNAKÇA ................................................................ .............................................203