Türk Gümrük Tarihinin ikinci cildini teşkil eden Osmanlı gümrüklerini incelerken, erişebildiğimiz kaynaklarda, eserlerde ve belgelerde tespit edebildiğimiz bilgileri tarih açısından belirli bir sıra içinde derlemeye çalıştık. Kelime ve terim açısından da genel olarak günümüzde kullanılan kelime ve terimleri esas almaya özen gösterdik. Bazı durumlarda ise, önceki dönemlerde kullanılan kelime ve terimlere yer verdik.Gümrüklerin ekonomi, ticaret, uluslararası ekonomi ve uluslararası ticaretle ilgili bulunması ve bu işlemleri uygulayan bir kurumlar sistemi olması dolayısıyla, incelememizde bu konularla ilgili bilgileri detaylı bir şekilde belirtmeye özen gösterdik.Tüm bu özellikleri dolayısıyla gümrükler bir ülkenin ekonomik yapısının temel taşlarını teşkil ederler.Ayrıca, Osmanlı gümrüklerinde, özellikle İkinci Meşrutiyet döneminde uygulanan kuralların önemli bir bölümünün Cumhuriyet döneminde de uygulanmasına devam edilmesi, Cumhuriyet dönemi gümrüklerimize açıklık getirecektir