KISALTMA VEAÇIKLAMALAR 14 ÖNSÖZ 19 1. BÖLÜM: ÜRETİM İLİŞKİLERİ VE ÜRETİM BİÇİMİ AÇISINDAN OSMANLI EKONOMİSİ 21 Soru 1- Osmanlı toplumunun da içinde yer aldığı Asya Tipi Üretim Tarzı ATÜT hangi özellikleri taşımaktadır? 21 Soru 2- Osmanlı toplumunda üretim ilişkileri hangi özellikleri göstermektedir? 23 Soru 3- Kari Marx, Osmanlı ekonomisini hangi açılardan ele almıştır? 27 Soru 4- Osmanlı Devleti'nin merkezi bir özellik kazanmasıyla, ekonomik fonnasyonu arasında nasıl bir ilişki kurulabilir? 29 Soru 5- Osmanlı toplumunu doğrudan etkileyen bir faktör olarak, kapitalizm, Avrupa'da nasıl bir gelişme seyri izlemiştir? 30 Soru 6- Avrupa'da gelişen kapitalizm, Osmanlı toplumunda kapitalist üretim ve mülkiyet ilişkilerini nasıl etkilemiştir? .. 36 5 Şerafettin Pektaş 2. BÖLÜM: KURULUŞ VE YÜKSELME DÖNEMİ OSMANLI EKONOMİSİ.. 15 Soru 7-Anadolu Selçuklu Devleti'nin yıkılışında ve Osmanlı Devleti'nin kuruluşunda etkili olan sosyo-ekonomik faktörler nelerdir? 45 Soru 8- Osmanlı sosyal formasyonu, komşu olduğu Bizans İmparatorluğu ile hangi noktalarda benzeşmektedir?. 49 Soru 9- Yükselme döneminin ekonomik tablosu ve iç çelişkileri hangi özellikleri taşımaktadır? 50 Soru 10- Osmanlı Devleti'rıde para darlığı sorunu nasıl başlamış ve nasıl aşılmaya çalışılmıştır? 54 Soru 11- Osmanlıların Batı Avrupa ile ilişkileri nasıl başlamıştır? 56 Soru 12- Akdeniz ticaretinin coğrafi keşiflerle Hint denizine kayması, Osmanlı ekonomisini nasıl etkilemiştir? 58 Soru 13- Osmanlıların Akdeniz'e çıkmasının ekonomik nedenleri nelerdi? 62 3. BÖLÜM: DURAKLAMA, GERİLEME VE DAGILMA DÖNEMİ EKONOMİSİ 67 Soru 14- Osmanlı Devleti'nin yükseliş ve düşüşü hangi ekonomik faktörlerle açıklanabilir? 67 Soru 15- Ekonomik dengelerin değişmesinden Osmanlı mali siyaseti nasıl etkilenmiştir? 69 Soru 16- Osmanlı Devleti'nde 16. Yüzyıl sonunda başlayan ekonomik krizin hangi nedenleri bulunmaktadır? 72 Soru 17- Batı Avrupa devletlerinin "merkantilizm" politikası anlama ne gelmektedir? 74 Soru 18- Faiz kapitalinin ekonomik duraklama ve gerilemedeki rolü nedir? 77 6 100 Soruda Osmanlı Ekonomisi Soru 19- Rüşvet, Osmanlı toplumunu nasıl etkilemiştir? 81 Soru 20- Osmanlı Devleti emperyalist - kapitalist sisteme hangi şartlar altında yelken açmıştır? 83 Soru 21- Almanya tarafından inşa edilen Bağdat Demiryolu, Osmanlı ekonomisi açısından nasıl değerlendirilebilir? 86 4. BÖLÜM: SOSYAL SINIFLAR AÇISINDAN OSMANLI EKONOMİSİ 91 Soru 22- Osmanlı toplumundaki "üretim tarzı" hakkında nasıl bir "sınıf' analizi yapılabilir? 91 Soru 23- Osmanlı egemen sınıfları ast-üst ilişkileri açısından nasıl konumlandırılabilir? 96 Soru 24- Osmanlı toplum yapısı içinde "kalemiye" sınıfının özellikleri nelerdir? 98 Soru 25- Osmanlı Devleti'nde ilmiye (ulema) sınıfının din-devlet ilişkileri açısından hangi özellikleri bulunmaktadır? 100 Soru 26- Osmanlı padişahları neden servete ve altına düşkündüler? 105 Soru 27-Ayanlık ve ağalık nedir? Bu sınıflar köylüleri nasıl sömürmüşlerdir? 107 Soru 28- Osmanlı kentlerinde esnaf örgütlenmesi olarak ortaya çıkan "lonca"ların sosyo-ekononıik hayat içindeki yeri nedir? 111 Soru 29- Bunalım dönemi, zanaatları nasıl etkilemiştir? 116 Soru 30- Kapital birikimi esnaf örgütlerini nasıl etkilemiştir? 118 Soru 31- Osmanlı toplumunda kul ve köleler nasıl bir statüye sahiptiler? 121 7. Şerafettin Pektaş Soru 32- İltizamın yaygın laşmasıyla, mültezimler ayrıcalıklı bir sın ıf olara k nasıl gelişmeye başlamıştır? 124 Soru 33- Saray-Mül tezim-Sarra f zinciri nasıl kuru lmuştur? 129 Soru 34- Ayanlar, ekonomik ve siyasi bir güç olara k nasıl ortaya çıktılar ve hangi soru nlara yol açtılar? 13 3 Soru 35- 19. Yüzyıl başın da Padişah II. Mahmut ve ayanlar ara sın da imzalanan Sened-i İttifa k, Osmanlı sosyal form asyonu açısın dan ne anlama geliyordu? 13 6 Soru 36- Osmanlı toplumunun devle tten kopuşu nasıl başlamış ve nasıl devam etmiştir? 138 Soru 37- Osmanlı toplumunda "reaya" sını fı hangi özellikleri taşımaktadır? 140 Soru 38- Mali bunalımdan etkilenen Osmanlı köylüsü Celali İsyanlarına neden katılımış ve isyanlar nasıl sonuçlanmıştır? 144 Soru 39- Osmanlı hukukunda amele (işçi) kavramı ilk kez nasıl kullanı lmıştır? 151 Soru 40- Osmanlı toplum yapısı içinde işçi örgütlenmeleri nasıl gerçekleşmiştir? 153 Soru 41- Yabancı işçiler tara fından kuru lan sendika ve işçi dern ekleri hangi fa aliyetlerde bulunmuşlardır ? 161 Soru 42- "Cebri" (zorunlu) istihdam politikası ve "Kefaletle çalıştırma" Osmanlı yönetimi tarafından nasıl uygulanmıştır? 163 Soru 43- Osmanlı toplumunda işçilerin ekonomik durumu nasıldı? 168 Soru 44- Son dönemlerde işçi ücretlerinin belirlenmesinde hangi kriterler ön plana çıkmıştır? 175 Soru 45- Osmanlı işçilerinin günlük çalışma süreleri kaç saattir? 1 83 8 100 Soruda Osmanlı Ekonomisi Soru 46- Osmanlı işçileri tatil ve izin günlerini nasıl kullanıyorlardı? 187 Soru 47- Osmanlı toplumunda kadın ve çocuk işçi sayısı nası I artmaya başlamıştır? 189 Soru 48- Osmanlı tarihinde işçi grevleri nasıl gerçekleşmiş ve nasıl sonuçlanmıştır? 196 Soru 49- 1909'da çıkarılan Tatil-i Eşgal Kanunu işçi haklarına hangi yasaklamaları getirmektedir? 201 Soru 50- 19. Yüzyıl, Osmanlı sosyal formasyonunun değişimi ve burjuva sınıfının oluşumu açısından neden öneınlidir? 203 Soru 51 - 19. Yüzyılda, Osmanlı egemen sınıfları arasındaki mücadeleler nasıl şekillenmiştir? 206 Soru 52- 19. Yüzyıldan itibaren Osmanlı memurlarının ücret düzeyleri nasıl bir konumdaydı? 208 Soru 53- 1876'da ilan edilen ilk anayasa Kanun-u Esasi, mülkiyet ilişkileri açısından nasıl değerlendirilebilir? 214 Soru 54- İttihat ve Terakki Cemiyeti 'nin 1908 burjuva ihtilali, sınıf mücadelesi açısından nasıl ele alınabilir? 216 Soru 55- 1. Emperyalist Paylaşım Savaşı sonunda, Osmanlı küçük burjuvazisi ve askeri bürokrasisi hangi özellikleri taşımaktadır? 219 5. BÖLÜM: TOPRAK SİSTEMİ, TARIM VE HAYVANCILIK EKONOMİSİ 225 Soru 56- Osmanlı toprak sisteminde "mülk topraklar" nasıl yönetilmiştir?························ ································ ········ 225 Soru 57- Devlete ait "miri topraklar" nasıl yönetilmiştir? .... 229 Soru 58- Osmanlı sosyal formasyonunda toprağın idaresi açısından timar sistemi nasıl bir öneme sahiptir? 233