İçindekiler Önsöz 7 Kısaltmalar 19 HUKUKA GİRİŞ I. SOSYAL YAŞAM 21 II. SOSYAL DÜZEN 22 III. SOSYAL DÜZEN KURALLARI 22 1. Din Kuralları 24 2. Ahlak Kuralları 24 3. Örf ve Adet Kuralları 26 4. Hukuk Kuralları 27 IV. HUKUKUN TANIMI 28 V. HUKUK KURALLARI 28 VI. HUKUKTA YAPTIRIM 30 1. Yaptırım Kavramı 30 2. Yaptırımın Fonksiyonu 32 VII. HUKUK BİLİMİ 34 1. Pozitif Hukuk 34 2. Pozitif (Müspet-Dogmatik) Hukuk-Doğal (İdeal-Tabii) Hukuk Ayırımı 35 3. Tarihi Hukuk 35 4. Karşılaştırmalı (Mukayeseli) Hukuk 36 5. Hukuk Siyaseti 36 VIII. HUKUKA YARDIMCI BİLİMLER 37 1. Hukuk Felsefesi 37 2. Hukuk Sosyolojisi 37 3. Kriminoloji 38 4. Adli Tıp ve Adli Psikiyatri 39 IX. POZİTİF HUKUKUN ASLİ (BİRİNCİL) KAYNAKLARI 40 1. Anayasa 40 2. Temel Hak ve Özgürlüklere İlişkin Uluslararası Sözleşmeler 43 3. Kanunlar, Uluslararası Sözleşmeler, Olağanüstü Hal Dönemi Cumhurbaşkanlığı Kararnameleri 43 A. Kanunlar 43 B. Temel Hak ve Özgürlüklere ilişkin Olmayan Uluslararası Sözleşmeler 46 C. Olağanüstü Hal Dönemi Cumhurbaşkanlığı Kararnameleri 47 D. Eski Dönemden Kalan Kanun Hükmünde Kararnameler 48 E. Cumhurbaşkanlığı Kararnameleri 49 F. Yönetmelikler 51 G. Adsız Düzenleyici İşlemler 52 X. POZİTİF HUKUKUN TALİ (İKİNCİL) KAYNAKLARI 53 1. Örf ve Adet Hukuku 53 2. Örf ve Adet Türleri 55 3. Örf ve Adet Hukukunun Fonksiyonları 55 XI. POZİTİF HUKUKUN YARDIMCI (DOLAYLI) KAYNAKLARI 56 1. Mahkeme Kararları (İçtihat) 57 2. Doktrin (Bilimsel Görüşler) 58 XII. POZİTİF HUKUK KURALLARININ UYGULANMASI (YÜRÜRLÜĞÜ) 59 1. Hukuk Kurallarının Nitelik Bakımından Uygulanması 59 A. Emredici Hukuk Kuralları 59 B. Tamamlayıcı (Yedek) Hukuk Kuralları 61 C. Yorumlayıcı Hukuk Kuralları 62 D. Tanımlayıcı Hukuk Kuralları 62 E. Yetki Verici Hukuk Kuralları 63 2. Hukuk Kurallarının Yer Bakımından Uygulanması 63 A. Mülkilik İlkesi 63 B. Şahsilik İlkesi 65 C. Koruma İlkesi 67 D. Evrensellik İlkesi 68 E. İkame (Başka Devlet Adına) Yargı İlkesi 69 3. Hukuk Kurallarının Zaman Bakımından Uygulanması 69 A. Hukuk Kurallarının Yürürlüğe Girmesi 70 B. Hukuk Kurallarının Yürürlükten Kalkması 72 C. Hukuk Kurallarının Zaman Bakımından Uygulanmasında Hakim Olan İlkeler 75 4. Hukuk Kurallarının Kişi Bakımından Uygulanması 76 5. Hukuk Kurallarının Anlam Bakımından Uygulanması (Yorum) 82 A. Yorum Türleri 82 B. Yorum Metotları 84 C. Yorumda Kullanılan Araçlar 86 D. Hukuki Boşluk ve Hakimin Takdir Yetkisi 87 XIII. POZİTİF HUKUKUN TEMEL İLKE VE ESASLARI 88 1. Hukuk Devleti İlkesi 90 A. Tanım 90 B. Hukuk Devleti İlkesine Müdahaleler 91 C. Hukuk Devleti İlkesi ve Anayasa 92 D. Hukuk Devleti İlkesi ve Hukuki Güvenlik İlkesi 93 2. Kuvvetler Ayrılığı İlkesi 94 A. Egemenlik Hakkı ve Kullanımı 94 B. Kuvvetler Ayrılığı-Kuvvetler Birliği Ayrımı 95 3. Yargı Birliği Prensibi 98 A. Tanım 98 B. Yargı Birliği ile Yargı Bağımsızlığı Arasındaki İlişki 99 4. Tabii (Doğal-Olağan) Hakim İlkesi 100 5. Eşitlik İlkesi 101 6. Sözleşme Özgürlüğü ve Güvenliği İlkesi 103 7. Hak Arama Hürriyeti 105 8. Dürüst Davranma ve İyiniyet İlkeleri 106 A. Dürüst Davranma İlkesi 106 B. İyiniyet İlkesi 107 9. Kazanılmış (Müktesep) Hak 109 A. Tanım 109 B. Kazanılmış Hakkın Korunması 109 C. Geçmişe Yürümezlik 110 D. Anayasal Güvence Zorunluluğu 112 10. Ne Bis In Idem 112 11. Suçta ve Cezada Kanunilik İlkesi 115 A. Tanım 115 B. Kıyas Yasağı 116 12. Mülkiyet Hakkı 117 A. Tanım 117 B. Mülkiyet Hakkının Sınırları 118 C. Elkoyma ve Müsadere 118 13. Sorumluluk İlkesi 119 A. Ceza Sorumluluğunun Şahsiliği İlkesi 119 B. Kusur Sorumluluğu İlkesi 120 C. Kusursuz Sorumluluk 120 14. Masumiyet (Suçsuzluk) Karinesi 122 A. Tanım 122 B. Soruşturma ve Kovuşturma Aşamasında Masumiyet Karinesi 123 C. Masumiyet Karinesinin Sonuçları 124 15. Dürüst (Adil) Yargılanma Hakkı 126 A. Tanım 126 B. Hakimin Tarafsızlığı 128 C. Dürüst Yargılanma Hakkının Kapsamı 130 16. Laiklik İlkesi 130 17. İspat Külfeti 131 18. Borçların Nisbiliği İlkesi 131 19. Kanunu Bilmemek Mazeret Sayılmaz 132 20. İfade Hürriyeti 133 XIV. POZİTİF HUKUK BÖLÜMLERİ 133 1. Kamu Hukuku Bölümü 134 2. Kamu Hukuku Dalları 135 A. Anayasa Hukuku 135 a. Genel Açıklamalar 135 b. Anayasa Hukukunun Kaynakları 136 c. 1982 Anayasası 136 aa. 1982 Anayasası'nın Kapsamı ve Eleştirisi 136 bb. 1982 Anayasası'nın "Başlangıç" Kısmı 137 cc. 1982 Anayasası'nda Devlet 138 dd. Kişi Hak ve Hürriyetleri 139 ee. Egemenlik Hakkı ve Kullanımı 141 ff. Yasama Organı 142 gg. Yürütme Organı 143 hh. Yargı Organı 145 aaa. Anayasa Mahkemesi 145 bbb. Uyuşmazlık Mahkemesi 147 B. İdare Hukuku 150 a. Genel Açıklamalar 150 b. İdari Teşkilat 151 aa. Merkez Teşkilatı 151 bb. Yerinden Yönetim Teşkilatı 152 aaa. Yerel Yönetim Kurumları 152 bbb. Hizmet Yerinden Yönetim Kurum ve Kuruluşları 154 c. İdare Malları 155 d. Kamu Görevlisi Kavramı 156 e. İdari Kolluk 157 f. İdari Yargı 157 g. Disiplin Suç ve Cezaları 163 C. Ceza Hukuku 164 a. Genel Açıklamalar 164 b. Türk Ceza Kanunu 165 c. Suçun Unsurları 166 d. Ceza Hukuku Yaptırımları 169 e. Askeri Ceza Kanunu 172 f. Uluslararası Ceza Hukuku 172 D. İdari Yaptırım (Kabahatler) Hukuku 177 a. Genel Açıklamalar 177 b. İdari Yaptırım Hukukunun Unsurları 179 c. Hukukilik Denetimi 180 E. Ceza Muhakemesi Hukuku 181 a. Genel Açıklamalar 181 b. Soruşturma Aşaması 182 c. Kovuşturma Aşaması 185 d. Adli Ceza Yargısı 186 e. Takip Şartları 191 F. Devletler Genel Hukuku (Uluslararası Hukuk) 193 a. Genel Açıklamalar 193 b. Mütekabiliyet (Karşılıklılık) Esası 193 c. Uluslararası Hukuk Süjeleri 194 d. Uluslararası Hukukun Kaynakları 195 e. Devlet-Uluslararası Örgüt İlişkisi 197 f. Uluslararası Hukukta Devlet Temsilcileri 198 G. Vergi Hukuku 199 H. Sosyal Güvenlik Hukuku 201 a. Genel Açıklamalar 201 b. Sosyal Güvenlik Kurumu 202 c. İşsizlik Sigortası 203 İ. Kamu Özgürlükleri Hukuku (İnsan Hakları) 204 a. Genel Açıklamalar 204 b. Kamu Özgürlükleri Hukuku ile Anayasa Hukuku Arasındaki İlişki 205 c. İnsan Hakları Belgeleri 206 d. İnsan Hakları Avrupa Mahkemesi (İHAM) 210 3. Özel Hukuk Bölümü 214 4. Özel Hukuk Bölümü Dalları 214 A. Medeni Hukuk 215 a. Türk Medeni Kanunu'nun Başlangıç Hükümleri 215 b. Kişiler (Şahsın) Hukuku 216 aa. Gerçek Kişiler 216 bb. Tüzel Kişiler 219 cc. Kamu iktisadi teşebbüsleri (KİT) 220 dd. Tüzel Kişilerin Hak Ehliyeti 220 ee. Tüzel Kişilerin Fiil Ehliyeti 220 ff. Tüzel Kişilerin Sona Ermesi 221 c. Aile Hukuku 222 d. Miras Hukuku 223 e. Eşya Hukuku 224 B. Borçlar Hukuku 225 a. Genel Açıklamalar 225 b. Borcun Kaynakları 227 c. Özel Borç İlişkileri 228 C. Ticaret Hukuku 230 D. Milletlerarası Özel Hukuk 237 a. Vatandaşlık Hukuku 237 aa. Türk Vatandaşlığının Kazanılması 238 bb. Türk Vatandaşlığının Kaybedilmesi 238 cc. Türk Vatandaşlığının İspatı ve Yargı Yolu 239 b. Yabancılar Hukuku 239 c. Kanunlar İhtilafı 240 E. Medeni Usul Hukuku 241 a. Hukuk Muhakemeleri Kanunu'nda Yer Alan Temel Konular 241 aa. Görevli ve Yetkili Mahkemenin Belirlenmesi 241 bb. Hakimin Davaya Bakabilmesinin Sınırı 245 cc. Taraf ve Dava Ehliyeti 246 dd. Davanın Açılması ve Yürütülmesi 246 ee. Delillerin Değerlendirilmesi, Hüküm ve Kanun Yolları 248 b. Çekişmeli-Çekişmesiz Yargı Davaları ve Tahkim 254 aa. Çekişmeli Yargı Davaları 255 bb. Çekişmesiz Yargı İşleri 257 cc. Tahkim 258 F. İcra ve İflas Hukuku 259 a. Takip Yolları 259 aa. Cüzi İcra 260 bb. Külli İcra (İflas) 262 b. Konkordato 263 5. Karma Nitelik Taşıyan Hukuk Dalları 264 A. Çevre Hukuku 265 a. Genel Açıklamalar 265 b. Çevre Hakkı 266 c. Çevre Kanunu 266 B. İş Hukuku 268 a. Genel Açıklamalar 268 b. İş Hukukunun Niteliği 270 C. Fikir ve Sanat Eserleri Hukuku (Fikri Hukuk) 271 a. Genel Açıklamalar 271 b. Fikir ve Sanat Eserleri Kanunu 273 D. Sermaye Piyasası Hukuku 274 E. Rekabet Hukuku 277 a. Genel Açıklamalar 277 b.

Rekabetin Korunması Hakkında Kanun 277 F. Bankacılık Hukuku 278 a. Genel Açıklamalar 278 b. Bankacılık Kanunu 279 G. Marka ve Patent Hukuku 281 a. Marka 281 b. Patent ve Endüstriyel Tasarım 282 H. Hava Hukuku 284 İ. Kitle İletişim Hukuku 285 a. Genel Açıklamalar 285 b. Kitle İletişim Hukukunun Niteliği 286 c. Haber Verme ve Alma Hakkı 287 J. Tüketici Hukuku 289 K. Turizm Hukuku 290 XV. HAK KAVRAMI 291 1. Genel Açıklamalar 291 2. Özgürlük 293 3. Hak ile Özgürlük Arasındaki Farklar 294 XVI. HAKKIN TÜRLERİ 295 1. Kamu Hakları 296 A. Negatif, Pozitif ve Aktif Statü Hakları Ayırımı 296 a.

Negatif Statü Hakları (Kişisel-Koruyucu Haklar) 296 b. Pozitif Statü Hakları (İsteme Hakları) 297 c. Aktif Statü Hakları 297 B. Tarihi Gelişim Süreci Açısından Kamu Hakları 297 a. Birinci Kuşak Haklar 298 b. İkinci Kuşak Haklar 298 c. Üçüncü Kuşak Haklar 298 C. Temel Hak ve Hürriyetlerin Sınırlandırılması 299 a. Olağan Dönemlerde Temel Hak ve Hürriyetlerin Sınırlandırılması 300 b. Olağanüstü Dönemlerde Temel Hak ve Hürriyetlerin Sınırlandırılması (Durdurulması-Askıya alınması) 304 2. Özel Haklar 305 3. Özel Hakların Sınıflandırılması 305 A. Konularına Göre Özel Haklar 306 a. Malvarlığı Hakları 306 b. Kişilik Hakları 306 B. Niteliklerine Göre Özel Haklar 306 a. Mutlak haklar 306 aa. Kişiler Üzerinde Mutlak Haklar 307 bb. Mallar Üzerinde Mutlak Haklar 307 b. Nispi Haklar 308 aa. Alelade Nispi Haklar 309 bb. Etkisi Kuvvetlendirilmiş Nispi Haklar 309 C. Bağımlılıklarına Göre Özel Haklar 310 a. Bağımsız Haklar 310 b. Bağımlı Haklar 310 aa. Alacağa Bağlı Haklar 311 bb. Borç İlişkisinden Doğan Bağlı Hak ve Yükümlülükler 311 cc. Eşyaya Bağlı Haklar 311 D. Kullanılma Etkisine Göre Özel Haklar 311 a. Yenilik Doğuran Haklar 311 b. Yenilik Doğurmayan Haklar 312 E. Devredilebilme Yönünden Özel Haklar 312 a. Devredilebilen Haklar 313 b. Devredilemeyen Haklar 313 XVII. HAKLARIN KAZANILMASI VE KAYBEDİLMESİ 313 1. Hukuki Olay 314 2. Hukuki Fiil 314 3. Hukuki İşlem 316 A. Hukuki İşlemlerin Çeşitleri 316 a. Gerekli İrade Beyanı Açısından Hukuki İşlemler 316

b. İrade Beyanının Yöneltilmesi Bakımından Hukuki İşlemler 317 c. Hüküm İfade Edeceği An Bakımından Hukuki İşlemler 318 d. Malvarlığı Bakımından Hukuki İşlemler 318 B. Hukuki İşlemlerin Geçersizliği 320 4. Hakların Kazanılma (İktisap Edilme) Şekli 323 5. Hakların Kaybedilme Şekli 325 XVIII. HAK EHLİYETİ VE FİİL EHLİYETİ 327 1. Hak Ehliyeti 327 2. Fiil Ehliyeti 329 A. Genel Açıklamalar 329 B. Fiil Ehliyetinin Unsurları 329 a. Tam Fiil Ehliyetini Gerektiren İşlemler 330 b. Sadece Ayırt Etme Gücünü Gerektiren İşlemler 330 C. Fiil Ehliyetinin Koşulları 331 a. Ayırt Etme Gücü (Temyiz Kudreti) 331 b. Ergin (Reşit) Olmak 332 c. Kısıtlı Olmamak 333 D. Fiil Ehliyeti Bakımından Kişilerin Sınıflandırılması 334 a. Tam Ehliyetliler 334 b. Tam Ehliyetsizler 334 c. Sınırlı Ehliyetsizler 336 d. Sınırlı Ehliyetliler 336 XIV. FRANSIZ İNSAN VE YURTTAŞ HAKLARI BEYANNAMESİ 337 HUKUKUN EVRENSEL İLKE VE ESASLARI 341 TÜRKİYE CUMHURİYETİ ANAYASA ÖNERİSİ 347 Kaynakça 365