I. Türkiye'de Demiryolu Teşkilatının ve Demiryolu ile Taşımanın Tarihi Gelişimi 1 il. Demiryolu Ulaştırmasının Serbestleştirilmesi. 4 111. Uluslararası Eşya Taşıma Hukukunun Birleştirilmesine İlişkin Çalışm alar . . . . . . . . l l A. Türki ye'nin Taraf Old uğu Dem iryolu yla Ulu slararası Eşya Taşıma ya İlişkin Antl aş malar 11 B. Tü rkiye' nin Taraf Old uğu Havayolu yla Ulu slarara ı Eşya Taş ım aya İlişkin Antla şmalar 14 C. Türki ye' nin Tara f Oldu ğu Ka rayolu yla Uluslararas ı Eşya Taşım aya ilişkin Antla ş ma la r 16 D. Türk iye' nin Taraf Oldu ğu Denizyoluyla Ulu slararası Eşya Taşım aya İliş kin Antlaşmalar 18 E. Değ iş ik Tür Araçlar ile (Multim odal) Taşıma 18 1 . Değişik Tür Araçlar ile (Mu ltimod al) Ulus la ra r as ı Taş ımanın Hukuki Rejimi 18 2. Değ iş ik Tür Araçlar ile (Multim odal) Ulu sal Taşım anı n Hukuki Rejim i 21 IV. Çalışmanın Kapsamı ve Plan 23 Biri nci Bölüm DEMİRYOLUYLA ULUSLARARASI EŞYA TAŞIMA TÜRLERİ VE DEMİRYOLUYLA ULUSLARARASI EŞYA TAŞIMANIN HUKUKİ REJİMİ I. Türkiye'den Demiryoluyla Uluslararası Eşya Taşıma Yapılan Ülkeler ve Demiryoluyla Uluslararası Eşya Taşıma Türleri. 25 A. Türki ye'de n Demiryolu yla Ulu slararası Taşıma Yapılan Ülkele r. 25 B. Demi ryoluyla Uluslararası Eşya Taşıma Türleri 25 1. Konvansiyonel Demiryolu Taşımacılığı 25 2. Tek Vagon Taşımacılığı ve Grup Vagon Taşımacılığı 26 3. Anahat Tren Taşımacılığı/Düzenli Hat Tren Taşımacılığı 27 4. Blok Tren Taşımacılığı .·········2·7 5. İntermodal/Multimadal Tren Taşımacılığı. 30 6. İstif Taşımacılığı 32 il. Demiryoluyla Uluslararası Eşya Taşımalarının Hukuki Rejimi 32 A. Milletlerarası Antlaşmaların Kapsamı Dışında Kalan Demiryoluyla Ulu la rara sı Eşya Taşıma Sözleşmelerine Uygulanacak Hukuk 32 l . Genel Olarak 32 2. Demiryo lu yla Uluslararası Eşya Taşıma Sözleşmesinden Doğan U uşmazlıklara Uygulanacak Hukukun MÖHUK'a Göre Tayini 34 a. Demiryoluyla Uluslararası Eşya Taşıma Sözleşmesinin Esasına Uygulanacak Hukuk 34 b. Demi ryolu yla Uluslararası Eşya Taşıma Sözleşmesinin TaraOarının Ehliyetine Uygulanacak Hukuk 36 c. Demi ryol uyla Uluslararası Eşya Taşıma Sözleşmesinin Şekline Uygulanacak Hukuk 36 d. Dem iryo lu yla Uluslararası Eşya Taşıma Sözleşmesinin İfa Usulü ve Eşyanın Korunmasına İlişkin Tedbirlere Uygulanacak Hukuk 36 c. Demiryo l uyla Uluslararası Eşya Taşıma Sözleşmesinden Doğan Da valard a Zamanaşımına Uygulanacak Hukuk 38 f. Demiryoluyla Uluslararası Eşya Taşıma Sözleşmesinin Temsilci veya Acente Vasıtasıyla Yapılması Halinde Uygulanacak Hukuk 38 3. MÖHUK'da Yeralan Kanunlar İhtilafı Kurallarının Gösterdiği Hukukun Uygulanmasını Engelleyen Haller 39 a. Kamu Düz e ni 39 b. Müdahaleci Normlar/Doğrudan Uygulanan Kurallar 39 B. Demir-yoluyla Ul us la raras ı Eşya Taşımaya İlişkin İki Taraflı ve Çok Taraflı Milletlerarası Antlaşmalar 40 1. Demiryoluyla Uluslararası Eşya Taşımaya İlişkin İki Taraflı Milletlerarası Antlaşmalar 40 2. Demiryoluyla Uluslararası Eşya Taşımaya İlişkin Çok Taraflı Milletlerarası Antlaşmalar 42 a. Demiryolu ile Uluslararası Eşya Taşımacılığına İlişkin Anlaşma (SMGS) 42 aa. Genel Olarak SMGS 42 bb. SMGS'nin Türkiye'ye veya Türkiye'den Diğer Ülkelere Yapılan Demiryoluyla Uluslararası Eşya Taşımalarına Etkisi 45 b. Uluslararası Demiryolu Taşımalarına İlişkin Sözleşme (COTIF) ve Ekleri 52 aa. COTIF'in Dayanağı Olan ve 1890-1980 Yıllan Arasında Yapılan Anlaşmalar 52 bb. COTIF 1980 55 CC. COTIF 1999 57 dd. COTIF'te 1999 ve Eklerinde Sonradan Yapılan Değişiklikler 65 C. Demiryollarının Teknik Standartlarına ve Uyumlaştırılmasına İlişkin Antlaşmalar 66 1. Eşyanın Sınırlardaki Kontrollerinin Uyumlaştırılmasına İlişkin Uluslarara ı Sözleşmenin 9 Numaralı Eki Uluslararası Demiryolu Yük Taşımacılığına İlişkin Sınır Geçiş İşlemlerinin Kolaylaştırılması 66 2. Tran -Asya Demiryolu Ağı Hükümetlerarası Anlaşması 70 3. Arap Ülkeleri Arasında Uluslararası Demiryolu Antlaşması 72 4. Uluslararası Ana Demiryolu Hatlarına İlişkin Avı-upa Antlaşması 74 5. Uluslararası Trafikte Demiryolu ile Taşman Yolcu, Bagaj ve Yük Bagajları İçin Sınır Geçiş Pro edürlcrinin Kolaylaştırılması Hakkında Konvansiyon 76 6. SMGS Taşıma Senedi Kapsamında Yapılan Demiryolu Eşya Taşımacılığında Uluslararası Gümrük Transit Usulleri Hakkında Konvansiyon 76 7. Önemli Uluslarara ı Kombine Taşımacılık Hatları ve Bağlı Tesisleri Avrupa Anlaşması 77 8. Güney Doğu Avrupa'da Yüksek Performanslı Bir Demiryolu Ağının Kurulması Konu unda Anlaşma 80 9. Taşınır Donanım Üzerindeki Uluslararası Teminatlar Hakkında Cape Town Konvansiyonu ve Lüksemburg Demiryolu Protokolü 81 D. Avrupa Birliği Ta rafından Yapıla n Düze nlem eler 91 1. Avrupa Birliği'nin Ku ru c u Antlaş mala rında Yeralan Dü zenlemeler . ················. 9 J 2. Avrup a Bi rliği Tarafından Demi ryolla n na İliş kin Olara k Hazırla nan Yönerge ve Tüzü kler 94 3. Avru pa Birliği Demi ryolu Paketler i 99 E. Ye n i Ko rid orların Aç ılm as ı İçi n Yapılan Çalışmala r. 102 İkinci Bölü m DEMİRYOLUYLA ULUSLARARASI EŞYA TAŞIMA SÖZLEŞMESİYLE İLGİLİ BİRLEŞİK HÜKÜMLERİN (CiM 1999'UN) UYGULAMA ALANI I. Demiryoluyla Uluslararası Eşya Taşıma Sözleşmesiyle İlgili Birleşik Hükümlerin (CiM 1999'un) Uygulama Alanına Giren Taşımalar 103 A. Mallar ın Teslim Alınd ığı Yer ile Teslim Edileceği Yeri n İki Farklı Akit Devlette Olmas ı 103 B. Eşyanın Teslim Alınd ığı Yer ile Teslim Ed ileceği Yerle rden En Azında n Birinin Bir Akit Devle tte Old uğu Taşıma Sözleşmelerinin Ta rafla r ca CIM'e Tabi Kllınm as ı. 105 C. CIM 1999 ve Multim odal Taş ımalar 106 il. emiryoluyla Uluslararası Eşya Taşıma Sözleşmesiyle ilgili Birleşik Hükümlerin Uygulama Alanı Dışında Kalan Taşımalar l 12 A. Sını rdaş Devle tlerden Bi r i ne Ait Alt Ya pı İşle tic is i Tara fın da n İşletilm esi Kaydıyla Sınır daş Devle tler in Garları Ara s ın daki Taşı malar 112 B. CIM'e Tara f Olan Devletin Kendi Toprağı Üze rind e Bulu na n De mi ryolu Altya pısının Sadece Bir Kls mında Gerçekleştiril e n Taşım ala ra Uygula nacağ ı Bildi r imind e Bulunm as ı 113 C. De mir yolu Taşım aya İlişkin Müd ahalec i No rml a r (Doğ rudan Uygula nan Ku rallar ) 114 D. CIM 'e Rağmen Uygulana ca k MÖHUK Hüküm leri 115 111. Demiryoluyla Uluslararası Eşya Taşımaya İlişkin Milletlerarası Antlaşmaların "Incorporation" Yoluyla Uygulanması 115 IV. Demiryoluyla Uluslararası Eşya Taşıma Sözleşmesiyle İlgili Birleşik Hükümler ile Ulusal Mevzuat ve Diğer Anlaşmalar Arasındaki İlişki 117 A. COTIF 1999'un 8. Maddesi 117 B. Ulusal Dem iıy olu Taşımalarının Tabi Oldu ğu Hukuki Rejim 118 1. Ulusal Demiryo lu Taşımalarına Türk Ticaret Kanunu'nun Taşımaya İlişkin Hükümlerinin Uygulanıp Uygulanamayacağı Sorunu 118 2. Ulusal Demi ıy olu Taşımalarının Rum eli Demi ıyolları nın Umur-u Nakliyesi Hakkında Nizamname'ye Tabi Olma sı 120 C. CIM 1999'a Rağmen Ön ce likli Olarak Uygulanacak Ulusal Hukuk Dü zenlemeleri 121 D. CIM 1999'a Rağmen Öncelikli Olarak Uygulanacak Özel Milletlerarası Antlaşmalar 122 Üçüncü Bölüm CiM 1999 UYARINCA DEMİRYOLUYLA TAŞIMA SÖZLEŞMESİNİN AKDİ VE BU SÖZLEŞMENİN TARAFLARININ HAKLARI VE BORÇLARI I. Demiryoluyla Uluslararası Eşya Taşıma Sözleşmesinin Tarafları ve İlgili Kişiler 123 A. De miry olu yla Ulusla rara sı Eşya Taşıma Sözleş mesiyle İlgil i Taraflar 123 1. Gönderen 123 2. Taşımacı 123 a. Sözleşmese] Taşımacı (Con tra ctual Carrier) 124 b. Müteakip (Birbirini Takip Eden) Taşımacılar (Successie Carriers) 124 c. Alt Taşımacı/Taşeron Taşımacı (Substitute Carrier) 125 3. Gönderilen/Alıcı 126 4. Taşınan Eşya Üzerinde Hak Sahibi Olan Kişiler 126 B. De miıy olu yla Ulusla ra rası Eşya Taşıma Sözleşmesinin Tarafları 127 il. Demiryoluyla Uluslararası Eşya Taşıma Sözleşmesinin Şekli ve İspatı 127 A. De miıy oluyla Taşıma Sözleş mes inin Şekli 127 B. Dem iıy oluyla Taşıma Belgesi 129 1.

CIM Taşım a Belgesi 129 a. CIM Taş ı ma Belges ini n Kimin Tarafından Düze nle neceğ i ve Şekli 129 b. CIM Taşı ma Belge ini n İçeriği 130 2. CIM /SM GS Taşıma Belgesi 132 3. CIM Taş ıma Belgesinin Prima Facie Delil Teşkil Ettiği Hus us lar 13 5 4. CIM Taş ım a Belgesinde Yazıl a n Bilgiler de n So ru ml uluk 136 5. CIM Taşıma Belgesi nin Teh likeli Eşyalara İlişkin Bil giler i İçer memesi Halinde Taşımac ının Yetkil eri 137 111. Demiryoluyla Uluslararası Eşya Taşıma Sözleşmesinde Tarafların Hakları, Borçları ve Sorumlulukları . . . l 3 7 A. Gö nd ere nin Hakla n , Borçları ve Soru mlu lu kla rı 137 1 . Eşyanın Taş ı mac ıya Tesli m in den Sonra Gö ndere n in Taşım a Söz leş mes ind e Değ iş ikl ik Yapma Yetkis i 13 7 2. Gö nderenin Borç la rı 138 a.

Gö nd ere nin Taşı ma Belges ini Doğ ru ve Eks iks iz Dü zenle me Yü küm lülü ğü 13 8 b. Malları Taşıya na Ek iksiz Teslim E tmek 140 c. Taşım a Üc retini ve Ma rafla rı Öde mek 141 d. Aks ine Söz leş me Yoksa Tam Vago n Yü kü nü Yük le mek 141 e. Eşyayı Am balajlama k 141 f. İhraca t ve Güm r ü k İş le m ler i İç in Gere kli Belgele ri Hazırl a mak 142 3. Gö nd ere nin Soru mlulukl a rı 142 a. Göndere nin Taşıma Belgesind e Yazılm ış Yanlış, Eks ik ve Dü zensiz Bilgil er den Soru m lulu ğu 142 b. Kendisi Tara fın dan Yapı lan Ha ta lı Yük le meden Sor umlulu k 143 c. Am bala jın Hatalı Ol m as ında n veya Amb ala jın Olm amasından Sor u mluluk 143 B. T aş ım ac ın ın Hakları, Borç ları ve Soru mlulu kla rı 143 l. . Taşı macının Ha kları 143 a. Taşıma Belgesindeki Bil gilerin Doğru lu ğ unu Tetki k E tme 143 b. Kendis ind en Kaynakla nm aya n Taşım aya ve Tesli me Engel Du ru mlar da Mas rafla rı nı Tale p E tm e 144 2. Taşım acının Borçları 144 a. Sözleşmede Aksi Kararlaştırılmamışsa Kolileri Yüklemek ve Boşaltmak 144 b. Malları Taşımak ve Taşımaya Engel Durumlarda Gerekli Tedbirleri Almak 147 c. Malları Teslim Etmek 149 aa. Malları Teslim Süresi 149 bb. Malları Makbuz Karşılığında Taşıma Belgesiyle Birlikte Gönderilene Teslim Etmek. 151 aaa. Makbuz ve Mal Mukabili Ödeme 151 bbb. Eşyanın Alıcıya Teslimine Engel Durumlar 152 ece. Taşımaya ve Teslime Engel Durumların Sonuçları 153 d. Taşımacının Sigorta Yaptırma Yükümlülüğünün Olmaması 154 3. Taşımacının Sorumlulukları 154

a. Sorumluluk Açısından Sözleşmese} Taşımacı, Taşeron Taşımacı ve Müteakip (Birbiıini Takip Eden) Taşımacılar 154 b. Taşımacının Sorumluluğuna İlişkin Genel Esaslar 158 aa. Taşımacının Sorumluluğunun Temeli 158 bb. Taşıyanın Sorumluluğunu İspat Yükümlülüğü 162 c. Taşıyanın Sorumluluğunun Başlangıcı ve Sona Ermesi . 164 d. Taşımacının Sorumluluğuna Yol Açan Sebepler. 165 e. Taşımacının Sorumluluğunun Kapsamı. 166 aa. Taşımacının Sınırlı Sorumluluğu 166 bb. Taşımacının Sınırsız Sorumluluğu 168 f. Taşımacının Sorumluluğuna İlişkin Karineler. 169 aa. Tekrar Sevk Durumunda Zarar ve Kayıp Karinesi 169 bb. Eşyanın Kaybı Karinesi. 170 g. Taşımacının Sorumluluğunu Ortadan Kaldıran Haller 170 aa. Taşımacıya Bağlı Olmayan Sebeplerden Meydana Gelen Kayıp ve Hasar 170 bb. Demiryolu-Denizyolu Trafiğinde Meydana Gelen Kayıp ve Hasar 176 cc. Nükleer Kaza 177 C. Demiryoluyla Uluslararası Eşya Taşıma Sözleşmesine Taraf Olmayan Alıcının/Gönderilenin Hakları, Borçları ve Sorumlulukları 179 1. Alıcının/Gönderilenin Hakları . 179 a. Taşıma Belgesini ve Eşyayı Kabul Elliği Andan İtibaren Eşyada Tasarruf Hakkı. 179 aa. Eşyada Tasarruf Hakkının Kapsamı . 179 bb. Eşyada Tasarruf Hakkımn ifası···· l 79 b. Malm Teslimine İlişkin Yetkileri 180 2. Gönderilenin Borçları 180 Dördüncü Bölüm DEMİRYOLUYLA ULUSLARARASI EŞYA TAŞIMA SÖZLEŞMELERİNDEN DOGAN UYUŞMAZLIKLARA İLİŞKİN DAVALAR I. Taşımacıya Karşı Açılan Davalar l 81 A. Taşımacıya Karşı Dava Açılmadan Önce Yapılması Gerekli İşlemler 181 1. Eşyada Kısmı Kayıp veya Hasara İlişkin Olarak Taşımacı Tarafından Tutanak Düzenlenmesi 181 2. Taşıyana Karşı İleri Sürülecek İddialar 181 B. Taşımacıya Karşı Dava Açabilecek Kişiler 182 C. Aleyhine Dava Açılabilecek Taşımacılar 187 D. Taşımacının Eylem ve İşlemlerinden Sorumlu Olduğu Kişiler 193 E. Taşımacıya Karşı Dava Açılmasının Sebepleri 195 1. Demiryolu Araçlarının Taşınması Sırasında Meydana Gelen Kayıp, Hasar ve Zararlar 195 2. Eşyanın Kısmen veya Tamamen Kaybı 197 3. Malın Taşınması Sırasında Oluşan Fire 199 4. Kısmı veya Tam Hasar 200 5. Teslim Süresinin Aşılması 200 6. Taşıma Sözleşmesi Uyarınca Yapılan Ödemelerin İadesi 201 F. Taşımacının Sorumluluğunun Sınırları 201 1. Yolda Fire Durumunda Sorumluluk 201 2. Hasar Durumunda Tazminat. 201 3. Teslim Süresinin Aşılması Durumunda Tazminat 202 4. Kıymet Bildirimi Durumunda Tazminat 202 5. Teslimde Özel Menfaat Durumunda Tazminat 202 6. Tazminatın Ödeneceği Para Birimi ve Faiz 204 7. De mi ryolu-D en iz yolu Trafiğinde Sorumluluk 204 8. Nükleer Kaza Du rumd a Sorumluluk 205 G. Taşımacıya Karşı Da va Açma Hakkının Yitirilmesi 205 H. Taşımacı Yerine Doğru dan Sigortacı a Dava Açılıp Açılamayacağı Meselesi 209 il. Taşımacı Tarafından Gönderilene Karşı Dava Açılması. 211 111. Taşımacılar Arasındaki Rücü Davaları. 212 A. Taşıma Ücretinden Kendi Payını Alma 212 B. Tazminat Ödeyen Taşımacının Diğer Taşımacılara Rücu Hakkı 212 IV. Sigortacının Taşımacıya Rücu Hakkı 213 V. Demiryoluyla Uluslararası Eşya Taşıma Sözleşmelerinden Doğan Davalarda Usule İlişkin Meseleler 218 A. Yetkili Mahkeme 218 B. Demi ryoluyla Uluslararası Eşya Taşıma Sözleşmelerinden Doğan Davalarda Zorunlu Arabuluculuk 221 C. De mi ryoluyla Uluslararası Eşya Taşıma Sözleş meler in den Doğan Davalarda Tahkim Anlaşmasının Yapılıp Yapılamayacağı Mese lesi 222 VI. Zamanaşımı 223 A. Zamanaşımı Sür esi Aç ısından Ana Kural. 223 B. Zamanaşımı Süresine İlişkin Ana Kuralın istisnala rı 223 C. Zamanaşımı Süresinin Başla ngıcı, Durma sı ve Kesilmesi 225 1. Za ma naşı mı Süresinin Başla ngıcı 225 2. Zamanaşımı Sür esi nin Dur ması ve Kesilmesi 226 Beşin ci Bölüm DEMİRYOLU ALTYAPISINDAN KAYNAKLANAN KAZALARDAN SORUMLULUK I. Demiryolu Alt Yapı İşlemesinden Kaynaklanan Hasar ve Zararlardan Sorumluluğun Yasal Dayanakları 229 il. Demiryolu Alt Yapısından Kaynaklanan Kazalara İlişkin Davaların Tarafları 231 A. De miryolu Alt Yapı İşle tmecisinin Taşımacıya, Gönd ere ne veya Gönd er ilene Karşı Soru mlulu ğu 231 B. Demir yolu Alt Yapı İşletmesind n Kaynaklanan Hasar ve Zararlardan Taşım acının Soru mlulu ğu 232 Yararlanılan Kaynaklar 235