İçindekiler Önsöz 7 Kısaltmalar 25 Birinci Bölüm AYIRT EDİCİ BİR İŞARET TÜRÜ OLARAK MARKANIN HUKUKİ NİTELİĞİ, İŞLEVLERİ VE MARKAYI KONU ALAN ULUSAL/ULUSLARARASI DÜZENLEMELER I. MARKA KAVRAMI 35 A. Markanın Tanımı 35 B. Marka Hakkının Niteliği 39 II. SINAİ MÜLKİYET KANUNU AÇISINDAN İŞARETİN MARKA VASFINI TAŞIMA ŞARTLARI 42 A. Algılanabilir Bir Mesaj İletme: İşaret Olma 42 B. Sicilde Açık ve Kesin Bir Biçimde Temsil Edilme 44 1. AB Hukukundaki Gelişmeler 44 2. Türk Hukukundaki Gelişmeler 47 C. Ayırt Edici Olma 51 III. MARKANIN TİCARET HAYATINDA ÜSTLENDİĞİ İŞLEVLER 58 A. İşlev Ayrımının Gerekçesi ve Markanın Sunduğu Koruma Kapsamının Belirlenmesindeki Etkisi 58 B. Markanın Asli İşlevleri 60 1. Uygulandığı Ürünü Rakiplerinden Ayırt Etme İşlevi 60 2. Ürünün Kaynağını (Teşebbüs Kökenini) Gösterme İşlevi 63 C. Markanın Ekonomik Karakterli İşlevleri 68 1. Ürünün Kalitesini Garanti Etme (Kalite) İşlevi 68 2. Ürünün Reklamını Yapma ve Alıcı ile İletişim Kurma İşlevi 70 a. Reklam ve İletişim İşlevlerine Sağlanan Korumanın Kapsamı 70 b. Reklam İşlevi ile Markanın İnternet Ortamında İzinsiz Kullanımı Arasındaki İlişki 72 3. Ürüne Yapılan Yatırımı Koruma ve Artırma (Yatırım) İşlevi 77 IV. TÜRK MARKA HUKUKUNU ŞEKİLLENDİREN YASAL DÜZENLEMELER 78 A. Ulusal Marka Mevzuatının Gelişimi 78 1. 1871 ve 1888 Tarihli Nizamnameler 78 2. 551 sayılı Markalar Kanunu 79 3. 556 sayılı Markaların Korunması Hakkında Kanun Hükmünde Kararname 80 4. 6769 sayılı Sınai Mülkiyet Kanunu 81 B. Uluslararası Sözleşmeler 82 1. Marka Hakkının Esasını ve Korunmasını Konu Alan Sözleşmeler 82 a. Paris Sözleşmesi 82 b. TRIPS 86 2. Uluslararası Tescil Sisteminin Kurulmasına Yönelik Sözleşmeler 87 a. Fabrika ve Ticaret Markalarının Beynelmilel Tescili Hakkında İtilafname (Madrid Anlaşması) 87 b. Markaların Uluslararası Tescili Konusundaki Madrid Sözleşmesi ile İlgili Protokol (Madrid Protokolü) 88 3. Ulusal Tescil Otoritelerince Gerçekleştirilen Başvuru İncelemelerini Yeknesaklaştıran Sözleşmeler 90 a. Markaların Tescili Amacıyla Mal ve Hizmetlerin Uluslararası Sınıflandırılmasına İlişkin Nice Anlaşması 90 b. Markaların Şekilli Elemanlarının Uluslararası Sınıflandırılmasını Tesis Eden Viyana Anlaşması 93 4. Başvuru Sahibinin Uyması Gereken Şekli Şartları Yeknesaklaştıran Sözleşmeler 94 a. Marka Kanunu Anlaşması 94 b. Markalar Hukuku Hakkında Singapur Anlaşması 95 5. Fikri Mülkiyet Hukuku Alanında Faaliyet Gösteren Uluslararası Örgütlerin Kurucu Sözleşmeleri 96 a. Dünya Fikri Mülkiyet Teşkilatını (WIPO) Kuran Sözleşme 96 b. Dünya Ticaret Örgütü (WTO) Kuruluş Anlaşması 97 C. Avrupa Birliği Marka Hukuku Düzenlemeleri 97 1. 2015/2436 sayılı Avrupa Birliği Direktifi 97 2. 2015/2424 sayılı Avrupa Birliği Markası Tüzüğü 99 İkinci Bölüm İŞARETİN MARKA HAKKINA KONU OLMASINI VE TESCİLİNİ ENGELLEYEN MUTLAK RET SEBEPLERİNİN HUKUKİ NİTELİĞİ I. İŞARET ÜZERİNDE MARKA HAKKININ KAZANIMINDA BENİMSENEN SİSTEMLER 103 A. Marka Hakkını İlk Kullanıma Bağlayan ve Tescil İçin Kullanım Şartını Arayan Sistem (İlk Kullanım Sistemi) 103 B. Tescil İçin İşaretin Seçilmesini veya Yaratılmasını Yeterli Gören, Kullanım Şartının Aranmadığı Sistem (Tescil Sistemi) 106 C. Türk Hukukunda Benimsenen Sistem 107 II. TESCİL ENGELİ OLARAK MUTLAK RET SEBEPLERİ İNCELEMESİNİN TABİ OLDUĞU İLKELER VE USULİ SÜREÇ 109 A. Mutlak Ret Sebebi Türleri 109 B. Mutlak Ret Sebeplerinin Hukuki Niteliği 112 C. Mutlak Ret Sebeplerine Yönelik İnceleme Esasları 116 1. Tescilin Kapsadığı Mal veya Hizmetlerin (Ürün) Özellikleri 116 2. İlgili Çevrenin İşarete Yönelik Algısı 118 a. Niteliksel ve Niceliksel Açıdan İlgili Çevre 118 b. Mutla Ret Sebebi Türüne Göre İlgili Çevrenin Tespiti 122 3. İncelemeye Yön Veren Diğer Esaslar 126 a. İşaretin Bir Bütün Olarak Değerlendirmeye Alınması 126 b. İlgili Pazarın Özelliklerinin Değerlendirmeye Etkisi 127 4. Başvurunun Mutlak Ret Sebepleri Yönünden İncelendiği Usuli Süreç 129 D. Mutlak Ret Sebeplerine Tabi Olmasına Rağmen Tescil Edilmiş Bir Markaya Uygulanacak Yaptırım: Hükümsüzlük 133 1. Marka Hukukunda Hükümsüzlük Kavramı ve Özellikleri 133 2. Mutlak Ret Sebeplerine Dayanılarak Açılan Hükümsüzlük Davasının Hukuki Niteliği ve Sonuçları 137 Üçüncü Bölüm MUTLAK RET SEBEPLERİNE DAYALI İNCELEMEYE KONU EDİLEBİLECEK İŞARET TÜRLERİ I. MUTLAK RET İNCELEMESİNE TABİ TUTULAN GELENEKSEL/KLASİK İŞARETLER 141 A. İşaret Türleri Arasında Ayırt Edicilik Temelli Ayrım ve Geleneksel İşaretlerin Ayrımdaki Yeri 141 B. Marka Başvurusuna Konu Edilen Geleneksel/Klasik İşaret Türleri 143 1. Kelimeler 143 2. Kişi Adları 145 a. Kişi Adlarının Markasal Ayırt Ediciliğe Sahip Olma Şartları 145 b. Adın Marka Hukukunda Sağladığı Korumanın Kapsamı 146 c. Adın Yanıltıcılığa Yol Açması 152 3. Harfler, Sayılar ve Kısaltmalar 155 a. Münhasıran Harf veya Sayılardan Oluşan İşaretler 155 b. Harf ve/veya Sayı Kombinasyonları, Kısaltmalar 161 4. İki Boyutlu Şekil, Figür ve Resimler 164 II. MUTLAK RET İNCELEMESİNE KONU EDİLEN SIRA DIŞI İŞARETLER 171 A. Sıra Dışı İşaretlerin Marka Olarak Tesciline Yönelik Çeşitli Yaklaşımlar 171 1. Köken Arması Vasfındaki Her Türlü İşareti Korumaya Yönelen Yaklaşım 171 2. Tescilinin Yol Açacağı Menfaat Çatışmasına Odaklanan Görüşler 173 B. Sıra Dışı İşaretlerin Tescilinde ve Korunmasında Karşılaşılan Güçlükler 176 1. Tescil İçin Aranan Ayırt Ediciliğin İspatında Karşılaşılan Güçlükler 176 2. Hak İhlallerine Karşı Korumada Karşılaşılan Güçlükler 178 C. Sıra Dışı Marka Türleri 179 1. Sloganlar 179 a. Sloganın Hukuki Niteliği ve Marka Korumasına Konu Edilmesi 179 b. Sloganların Marka Korumasından Yararlanma Şartları 182 i) Sloganların Tescilinde Ayırt Edicilik Açısından İncelenecek Hususlar 182 (a) Reklam İşlevinin Ayırt Ediciliğe Etkisi 187 (b) Yaratıcılık ve Özgünlük Unsurlarının Ayırt Edicilik Değerlendirmesinde İhtiyari Mahiyet Taşıması 188 ii) Sloganların Kullanım Yolu İle Ayırt Edicilik Kazanması 192 c. Sloganların Tesciline İlişkin Avrupa Birliği Yargı İçtihatlarındaki Gelişmeler 193 i) "das Prinzip der Bequemlichkeit" Kararında Benimsenen Yaklaşım 193 ii) "Vorsprung durch Technik" Kararında Öngörülen Esaslar 195 d. Avrupa Birliği İçtihatlarının Değerlendirilmesi 198 2. Soyut Renkler ve Renk Kombinasyonları 204 a. Soyut Renklerin Tek Başına Marka Olarak Tescili 204 i) Soyut Renklerin Marka Oluşturacak İşaretler Arasındaki Yeri ve Tesciline Etki Eden Faktörler 204 (a) Soyut Rengin Tek Başına Marka Olmasına İlişkin Tartışmalar 206 (b) İşlevsellik Engelinin Tescile Etkisi 211 (c) Renklerin Tükenmesi Prensibinin Tescile Etkisi 214 ii) Soyut Renklerin Tescilinde Aranan Ayırt Edicilik Vasfı 216 (a) Rengin Uygulandığı Emtia İle İlişkisinin Ayırt Ediciliğe Etkisi 217 (b) Rengin Uygulandığı Emtia Sayısının Ayırt Ediciliğe Etkisi 219 (c) Rengin Ayırt Edici Sayılması İçin Taşıması Gereken Özellikler 219 (d) Soyut Renklerin İhlallere Karşı Korunması 221 iii) Sicilde Temsil Şartı Açısından Soyut Renkler 223 b. Renk Kombinasyonlarının Marka Olarak Tescili 226 i) Renk Kombinasyonları Açısından Ayırt Edicilik Vasfı 226 ii) Sicilde Temsil Şartı Açısından Renk Kombinasyonları 227 c. Soyut Renklerin Markasal Kullanım Yolu İle Ayırt Edicilik Kazanması 230 i) Soyut Rengin Kendiliğinden Markasal Ayırt Ediciliğe Sahip Olma Olasılığı 230 ii) Markasal Kullanı Yolu İle Ayırt Ediciliğin İspatı 234 iii) Ayırt Ediciliğin Tespitinde Kamuoyu Yoklamalarında İzlenecek Usul 236 d. Soyut Renklerin ve Renk Kombinasyonlarının Marka Olarak Tesciline İlişkin Değerlendirmelerimiz 238 3. Üç Boyutlu Şekiller 243 a. Üç Boyutlu Şekillerin Marka Mevzuatında Korunması 243 b. Emtia veya Ambalaj Üzerine Uygulanan Markanın Sağladığı Korumanın Üç Boyutlu Şekle Sirayet Etmemesi 246 c.

Başvuruya Konu Edilecek Üç Boyutlu Şekil Türleri 248 i) İsviçre Hukukundaki Ayrım 248 ii) Türk Hukukundaki Sınıflandırma 250 iii) Avrupa Birliği ve Amerikan Hukuklarında Benimsenen Kategorizasyon 253 d. Başvuru Sürecinde İnceleme Esasları 255 i) İncelemede Öncelik Arz Eden Hususlar 255 ii) Üç Boyutlu Şeklin Bir Bütün Olarak Ayırt Edicilik İncelemesine Tabi Tutulması 259 iii) İlgili Çevre Algısının ve Ürün Özelliklerinin Tescile Etkisi 262 iv) Şeklin Pazarın Yerleşik Uygulamalarıyla İlişkisi 266 e. Üç Boyutlu Şekillerin Tesciline İlişkin Değerlendirmeler ve İnceleme Modeli Önerimiz 270 i) Objektif İnceleme Safhası 272 ii) Şekilde Tek Başına Ayırt Edici Olan Baskın Unsurun Arandığı Safha 275 iii) Sübjektif İnceleme Aşaması 276 4. Sesler 279 a.

Tescil Edilebilecek Ses Türleri ve Seslerin Sicilde Temsil Edilmesinde Karşılaşılan Sorunlar 279 i) Melodik Seslerin Sicilde Temsil Usulü 283 ii) Doğal veya Melodik Olmayan Seslerin Sicilde Temsil Usulü 284 iii) Seslerin Sicilde Temsil Usulüne Yönelik Değerlendirmelerimiz 286 b. Seslere Yönelik Ayırt Edicilik İncelemesinde Dikkate Alınacak Esaslar 288 5. Kokular 292 a. Kokunun Marka Vasfını Üstlenmesi 292 b. Kokuların Sicilde Temsil Edilmesinde Karşılaşılan Sorunlar 293 i) Avrupa Birliği Hukukunda 293 ii) İsviçre Hukukunda 296 iii) Türk Hukukunda 297 c. Sorunların Aşılması Maksadı ile Kullanılan Çeşitli Temsil Usulleri 298 i) Başvuruda Kokunun Neye Karşılık Geldiğinin ve Nasıl Algılandığının Belirtilmesi 298 ii) Koku İçeriğinin Belirtilmesi 301 iii) Dijital (Elektronik) Koku Örneklerinin Sunulması 302 d. Kokular Açısından Ayırt Edicilik İncelemesinin Arz Ettiği Özellikler 304 i) Kokunun Ayırt Edici Vasıf Kazanma Şartları 304 ii) Kokuların Tescilinde İşlevselliğin Etkisi 308 iii) Kokular Açısından Tükenme Prensibi 309 iv) Kokunun Kullanım Yolu ile Ayırt Edicilik Kazanması 311 e. Kokuların Karıştırılma İhtimaline Karşı Korunmasında Karşılaşılan Güçlükler 312 f. Kokuların Tescilinde Aranan Şartlara İlişkin Değerlendirmemiz 313 6. Tatlar 316 a. Tatların Sicilde Temsil Sorunu 316 b. Tatların Marka Olarak Algılanma Şartları 317 i) Tatların Ayırt Edici İşaret Vasfını Taşıması 317 ii) Tatların İşlevsel Mahiyette Olmaması 319 c. Tatların Tescilinde Karşılaşılan Diğer E