BİRiNCi BÖLÜM iŞLETME BiLiMi iLE iLGiLi TEMEL KAVRAMLAR Prof. D r. Kader ŞAHIN Karade niz Teknik Üni versi tesi, IIBF işletm e Bölümü 1. EKONOMİK SİSTEM VE iŞLETMENiN YERİ 3 1.1. Sistem, Alt Sistem ve Üst Sistem Kavramı 3 1.2. Ekonomik Sistemde işletmenin Yeri 4 2. İŞLETME BİLİMİ iLE İLGiLi TEMEL KAVRAMLAR 6 2.1. Ekonomik Sistem 6 2.2. Arz ve Talep 9 2.3. ihtiyaçlar (Gereksinme) 10 2.4. Mal ve Hizmet Kavramı 11 2.5. Üretim 12 2.6. Üretim Faktörleri 13 3. iŞLETME KAVRAM! 14 3.1. işletmenin Amaçları 16 3.1.1. işletmenin Genel (Temel) Amaçları 17 3.1.2. işletmenin Özel Amaçları 18 3.2. işletmenin Fonksiyonları 18 3.3. işletmenin Çevresi 20 3.3.1. işletmenin Uzak Dış Çevresi: Genel Çevre 21 3.3.2. işletmenin Yakın Dış Çevresi: Sektöre Çevre 22 3.3.3. İşletmenin Dış Çevresini Yönetmek 23 4. GİRİŞİMCİ KAVRAM 24 4.1. Girişimcinin Özellikleri 27 5. YÖNETiCi KAVRAM! 28 5.1. Yönetim Düzeyleri 29 5.2. Yönetim Becerileri 30 5.3. Yöneticilerin Rolleri 31 6. iŞLETME BiLiMiNiN DIGER BiLiM DALLARI iLE iLiŞKiSi 33 6.1 işletme ve lktısat 33 6.2. işletme ve Hukuk 33 6.3. işletme ve Davranış Bilimleri 33 6.4. işletme ve Matematik ve istatistik 34 6.5. işletme ve Yönetim Bilgi Sistemlerı İlişkisi 34 7. iŞLETMELERDE KULLANiLAN RAS YONELLiK İLKELERi. 34 7.1. Verimlilik (Prodüktivite) llkesı 35 7.2. Ekonomiklik (iktisadilik) ilkesi 36 7.3. Karlılık (Rantabilite) ilkesi 37 7.4. Etkinlik ilkesi 38 iKiNCi BÖLÜM iŞ ETIOI VE KURUMSAL SOSYAL SORUMLULUK Prof. Dr. Kader ŞAHIN Karadeniz Teknik Üniversitesi, IIBF işletme Bölümü 1. iŞ ETIGI KAVRAM! 47 2. BiREYSEL ETIGIN GELiŞiMİ VE ETIGIN UYGULAMA ALANLAR! 48 3. iŞ HAYATINDA ETİK SORUNLAR 49 4. iŞ HAYATINDAETiK DAVRANIŞIN YÖNETiMi 49 5. SÜRDÜRÜLEBiLiRLiK VE SÜRDÜRÜLEBiLiR BÜYUME YAKLAŞIMI 55 6. KURUMSAL YÖNETiM 58 7. KURUMSAL YÖNETiM İLKELERi 60 8. KURUMSAL YÖNETiM KODLARI VE DÜNYADAKi YAYILIMI 64 9. KURUMSAL SOSYAL SORUMLULUK (KSS) KAVRAMININ GELiŞiMi 67 1O. KURUMSAL SOSYAL SORUMLULUKLAR 70 a) Halka karşı sorumluluklar 72 b) Müşterilere karşı sorumluluklar . c) Çalışanlara karşı sorumluluklar . ÜÇÜNCÜ BÖLÜM iŞLETMELERiN SINIFLANDIRILMASI Prof. Dr. Tülay iLHAN-NAS Karadeniz Teknik Üniversitesi, IIBF işletme Bölümü 1. iŞLETMELERİN ÇEŞİTLi ÖLÇÜTLERE GÖRE SINIFLANDIRILMASI 81 1.1. Ölçeğe Göre işletme Türleri 81 1.1.1. Değişik Ölçekteki işletmelerin Güç 1.2. Sermaye SahipliğineGöre işletme Türleri 88 1.3. Hukuki Yapılarına Göre işletme Türleri 92 1.4. işletmelerinUluslararasılaşmaDüzeylerine Göre İşletme Türleri 103 1.5. Aile işletmeleri 105 2. iŞLETMELERİN GÜÇLERİNi BiRLEŞTiRMESİ. 110 2.1. işletmeler Arası Anlaşmalarve Birlikler 11o 2.2. işletmelerde Büyüme Olgusu. 2.2.1. Büyüme Çeşitleri. 2.2.2. lşletmelerarası Birleşme, DÖRDÜNCÜ BÖLÜM GiRiŞiMCiLiK VE GiRiŞiMCiLiK SÜRECi Prof. Dr. Tülay iLHAN -NAS Karadeniz Teknik Üniversitesi, IIBF işletme Bölümü 1. GiRiŞiMCiLiK 135 1.1. Girişimci ve Girişimcilik Kavramları 135 1.2. GirişimcilikTürleri 136 1.3. Girişimcilik Süreci 139 1.3.1. Motivasyona Sahip Olmak . 1.3.2. iş Fikri . . 1.3.3. Çalışma Programı. 142 1.3.4. Öndeğerlendirme 142 1.3.5. Yapılabilirlik Araştırması (Fizibilite etüdleri) 143 1.3.6. iş Planı 148 1.3.6.1. iş Planının Kapsamı 149 1.3.6.2. iş Planının Hazırlanmasında Temel ilkeler 152 1.3.6.3. iş Planının Değerlendirilmesi 153 1.3.6.4. iş Planının Başarısızlığının Nedenleri. 154 1.3.7. İşi Kurmak 156 1.3.8. işi Geliştirmek 156 1.4. Türkiye'de Girişimcilik 157 1.5. Türkiye'de Girişimciliği Özendirme Araçları DestekleyenKuruluşlar 163 BEŞiNC i BÖLUM YÖNETiM FONKSiYONU Prof. Dr. Taner ACUNER Karadeniz Teknik Üniversitesi, IIBF işletm e Bölümü 1. YÖNETiME GiRiŞ 175 1.1. Yönetim 175 1.2. Yönetici 176 1.3. Yönetim Kademelerine Göre Sahıp Olunması Gereken Yöneticilik Becerileri. 176 1.4. Bir işletme Fonksıyonu Olarak Yönetim 178 1.5. Yönetimin Bilim, Sanat ve Meslek Yönü 180 1.6. Yönetimin Evrenselliğ.i 181 2. YÖNETiM DÜŞÜNCESiNiN TARİHSEL GELiŞiMi 181 2.1. Klasik (Geleneksel) Yön etim Teorisı 182 2.1.1. Bilimsel Yönetim Yaklaşımı 182 2.1.2. Yönetım Süreci Yaklaşımı 183 2.1.3. Bürokrasi Yaklaşımı 1. 84 2.2. Neo-Klasik (Davranışsa!) Yönetim Teorisı 2.3. Modern Yönetim Yaklaşımları 2.3.1. Sistem Yaklaşımı 186 2.3.2. Durumsallık Yaklaşımı 188 2.4. Modern Sonrası (Çağda ş) Yönetim Anlayışları 189 2.4.1. Modern Sonrası Yönetim Anlayışlarının Gelişim Süreci 2.4.2. Çağdaş Bir Yönetim Anlayışı Olarak Toplam Kalite Yönetimi 3. YÖNETiM SÜRECİ (YÖNETİMiN FONKSiYONLAR!) 192 3.1. Planlama 192 3.1.1. Planlamanın Önemi 193 3.1.2. Yönetim Kademeleri ve Planlama Süreci 194 3.1.2.1. Üst Kademe Yönetim ve Stratejik Planlar 195 3.1.2.2. Orta Kademe Yönetim ve Taktik Planlar 196 3.1.2.3. Alt Kademe Yönetim ve Operasyonel Planlar 193 3.1.3. Plan Türleri 197 3.1.4. Planlanmanın Yararları 198 3.1.5. Planlanma Sürecinde Karşılaşılan Sorunlar 198 3.1.6. İyi Bir Planda Bulunması Gereken Özellikler 199 3.2. Organize Etme (Örgütleme) 200 3.2.1. Organize Etme Fonksiyonunun Tanımı ve Önemi. 200 3.2.2. Organize Etme Süreci ve Organizasyon 200 3 2.3. Organizasyon ilkeleri (Organizasyon Yapısının Tasarımını Etkileyen Faktörler) 203 3.2.4. Bölümlere (Departmanlara) Ayırma 204 3.2.4.1. FonksiyonlaraGöre Bölümlere Ayırma 205 3.2.4.2. Ürün (Mamul) Esasına Göre Bölümlere Ayırma 206 3.2.4.3. Coğrafya Esasına Göre Bölümlere Ayırma . 207 3.2.5. Organızasyon Yapılarında Yetkı ve Sorumluluk Uygulamaları 208 3.2.6. Organize Etme Fonksiyonunun Faydaları 211 3.3. Yöneltme (Emir-Komuta , Yürütme) 211 3.3.1. Liderlik 312 3 3.1.1. Lider Yöneticiler 312 3.3.1.2. Liderlik Sürecinin Esasları 214 3.3.1.3. Liderlik Tarzları 215 3.3.1.4. Liderlik Teorileri 216 3.3.2. Motivasyon 218 3.3.2.1. Motivasyonun Tanımı ve Yöneltme Sürecindeki Önemi 218 3.3.2.2. Motivasyon Sürecine Etki Eden Faktörler 219 3.3.2.3. Motivasyon Teorileri 220 3.3.2.3.1. Maslow'un İhtiyaçlar Hiyerarşisi Teorisi 220 3.3.2.3.2. Herzberg'in Çift Faktör Teorisi 222 3.3.2.3.3. Davranış Şartlandırması Teorisi 223 3.3.2.3.4. Vroom'un Bekleyiş Teorisı 224 3.3.2.3.5. Eşitlik Teorisi 224 3.3.3. İletişim 225 3.3.3.1. iletişim Sürecinin Anlam ve Önemi. 225 3.3.3.2. İletişim Sürecine ilişkin Önemli Hususlar 227 3.3.4. Yöneltme Sürecini Etkileyen Diğer Unsurlar 228 3.4. Koordine Etme (Uyumlaştırma-Eşgüdüm) 229 3.4.1. Koordinasyon Kavramı ve Yönetim Sürecindeki Önemi 229 3.4.2. Koordine Etmede Başarı Koşulları ve Uygulama Sorunları 231 3.5. Denetim (Kontrol) 231 3.5.1. Denetim Kavramı ve Yönetim Sürecindeki Önemi 231 3.5.2. Denetim Sürecinin Aşamaları 232 3.5.2.1. Standartların Belirlenmesi 232 3.5.2.2. Fiili Durumun (Performansın) Ölçülmesi 232 3.5.2.3. Standartlarla Fiili Durumun Karşılaştırılıp Sapmaların Belirlenmesi 232 3.5.2.4. Düzeltici Tedbirlerin Alınması 232 3.5.3. Etkili Denetimin Temel Koşulları 233 ALTINCI BÖLÜM iNSAN KAYNAKLAR! YÖNETiMi FONKSiYONU Dr. Öt}retim Üyesi Nihan BIRINCIOGLU Karadeniz Teknik Üniversitesi, IIBF işletme Bölümü 1. iNSAN KAYNAKLAR! YÖNETiMiNiN TARiHSEL SUREÇTEKI GELiŞiMi 244 1.1. Personel Yönetiminden insan Kaynakları Yöneti mine Geçiş 244 1.2. Stratejik insan Kaynakları Yönetimı 249 1.3. Türkiye'de insan Kaynakları Yönetimi 251 2. iNSAN KAYNAKLAR! YÖNETiMiNiN iŞLETMELER iÇiN ÖNEMi VE YERİ 253 2.1. insan Kaynakları Yönetımınin Amaç ve ilkeleri 255 2.2. insan Kaynakları Departmanının Konumlandırılma sı 282 3 . 1NSAN KAYNAKLAR! YO NETIMININ iŞLEVLERi 265 3.1. iş Analizi ve iş Tasarımı 265 3.2. insan Kaynakları Planlaması 268 3.3. Tedarik ve Seçim 269 3.4. Eğitim ve Geliştirme 271 3.5. Performans Değerlendirme 272 3.6. Kariyer Yönetimi 274 3.7.

Ücret Yönetimi275 3.8. Endüstri İlişkileri 276 3.9. işçi Sağlığı ve iş Güvenliği 276 4. ULUSLARARASI İNSAN KAYNAKLAR! YÖNETiMİ ., 277 YEDiNCi BÖLÜM ÜRETiM, TEDARiK ve AR-GE FONKSIYONLARI Doç. Dr. Tarhan OKAN Gümüşhane Üniversitesi, IIBF işletme Bölümü 1. ÜRETiM FONKSİYONU 292 1.1. Üretim Yönetiminin Temel Kavramları , Amaçları ve Fonksiyonları 292 1.2.

Alt Sistem Olarak Üretim ve Diğer Sistemlerle ilişkisi 295 1.3. Üretim Sistemlerinin Sınıflandırılması 301 1.4. Talep Tahmini 305 1.5. Kapasite Planlaması,Maliyetler ve En Uygun işletme Büyüklüğü . 31O 1.6. Kuruluş Yeri Seçimi 319 1.7. Stok Yönetimi 323 2. TEDARiK ve SATINALMA FONKSiYONU 328 3. AR-GE FONKSiYONU . SEKiZİNCİ BÖLÜM PAZARLAMA FONKSiYONU 333 Prof. Dr. Taner ACUNER Karadeniz Teknik Üniversitesi, IIBF işletme Bölümü 1. PAZARLAMA FONKSİYONUNUN KAPSAM! VE GELİŞiMi 351 1.1. Pazarlama Kavramı ve Kapsamı . 351 1.2. Pazarlama Anlayışının Tarihsel Gelişimi 353 1.2.1. Üretim Anlayışı Dönemi 353 1.2.2.

Satış Anlayışı Dönemi 353 1.2.3. Modern Pazarlama Anlayışı 353 1.2.4. Sosyal Pazarlama Anlayışı 355 1.3. Pazarlamanın Günümüzdeki Önemi 355 1.3.1. Pazarlamanın işletmeler için Önemi 356 1.3.2. Pazarlamanın Toplumsal Önemi 356 2. PAZARLAMA STRATEJiLERi : HEDEF PAZAR SEÇiMi VE PAZARLAMA KARMASININ OLUŞTURULMASI 358 2.1. Pazar Çeşitleri, Pazar Bölümlendirme ve Hedef Pazar Seçimi 358 2.1.1. Pazar Kavramı ve Pazar Çeşitleri 358 2.1.1.1 . Pazar Kavramı 358 2.1.1.2. Pazar Çeşitleri 358 2.1.1.2.1. Tüketici Pazarları 359 2.1.1.2.2. Endüstriyel (Örgütsel) Pazarlar 359 2.1.2. Pazar Bölümlendirme ve Hedef Pazar Seçimi 360 2.1.2.1. Pazar Bölümlendirme 360 2.1.2.2. Hedef Pazar Seçimi 362 2.2. Pazarlama Karmasının Oluşturulması 363 2.2.1. Ürün (Mamul) 363 2.2.1.1 .ÜrünlerinSınıflandırılması 364 2.2.1.1.1. Tüketici Ürünleri 364 2.2.1.1.2. Endüstriyel Ürünler 366 2.2.1.2 .Ürün Yaşam Eğrisi 366 2.2.1.3. Yeni Ürün Geliştirme 368 2.2.1.4. Marka, Ambalaj ve Etiketleme 370 2.2.2. Fiyatlandırma 372 2.2.2.1. Fiyat ve Fiyatlandırmanın Önemi 372 2.2.2.2. Fiyatlandırmayı Etkileyen Faktörler 373 2.2.2.3. Fiyatlandırma Yöntemleri. 374 2.2.2.3.1. Maliyete Dayalı Fiyatlandırma 374 2.2.2.3.2. Rekabete Yönelık Fiyatlandırma 375 2.2.2.3.3. Talebe (Değere) Dayalı Fiyatlandırma 375 2.2.2.4. Yeni Ürün Fiyatlandırma Stratejileri 377 2.2.3. Dağıtım 378 2.2.3.1. Dağıtım ve Dağıtımın Önemı 378 2.2.3.2. Dağıtım Kararları 378 2.2.3.2.1. Dağıtım Kanalı Seçımı 379 2.2.3.2.1 1.Dağıtım Kanalının Yapısı ve Organizasyonu . 379.

2.2.3.2.1.2.Dağıtım Kanalı Seçımini Etkileyen Faktörler 382 2.2.3.2.2. Fizıksel Dağıtım 384 2.2.4. Tutundurma 385 2.2.4.1.Tutundurma Kavramı ve Önemi 386 2.2.4.2 Tutundurma Karması Unsurları 387 2.2.4.2.1. Kişisel Satış 387 2.2.4.2.2. Reklam 388 2.2.4.2.3. Satış Geliştirme 389 2.2.4.2.4. Halkla ilişkiler 390 2.2.4.2.5. Doğrudan Pazarlama 391 DOKUZUNCU BÖLÜM FiNANS VE MUHASEBE FONKSiYONLAR! Doç. Dr. Tarhan OKA N Gümüşhane Üniversitesı IIBF işletme Bölümü 1. MUHASEBE FONKSiYONU 402 1.1. Muhasebenin Tanımı, Fonksiyonları ve Muhasebe Bilgi Sistemi 402 1.2. Muhasebe Türleri ve Muhasebe Bilgi Kullanıcıları 405 1.3. Muhasebe Mesleği ve Muhasebe Meslek Elemanları 408 1.4. Muhasebenin Temel Eşitliği, Hesap Kavramı ve Defterler 41O 1 .5. Muhasebenin Çıktılarını Oluşturan Mali Tablolar 413 2. FİNANS FONKSİYONU 418 2.1. Finans Fonksiyonunun Önemi ve Finansla ilgili Genel Tanımlar 418 2.2. Finansal Yönetimin Amaçları ve Sosyal Sorumluluk 419 2.3. Finans Yöneticisi ve Finans Yönetiminin Fonksiyonları 421 2.4. Uzun ve Kısa Vadeli Yatırım Kararları 429 2.4.1. Sermaye Bütçelemesi . 430 2.4.2. işletme (Çalışma) Sermayesi Yönetimi 435 2.5. Finansal Analiz 438 ONUNCU BÖLÜM HALKLA iLiŞKiLERiN YENi YÜZÜ: KURUMSAL iLETiŞiM FONKSiYONU Dr. Öğretim Üyesi Nihan BIRINCIOGLU Karadeniz Teknik Üniversitesi, IIBF işletme Bölümü 1. HALKLA İLiŞKİLERİN TARiHSEL SÜREÇTEKi GELiŞiMİ 2. HALKLA iLiŞKiLER KAVRAM! 2.1. Halkla İlişkilerde Hedef Kitle ve Sosyal Sorumluluk Anl 2.2. Halkla İlişkilerin Tanımı 462 2.3. Halkla ilişkilerin Benzer Kavramlarla İlişkisi 463 2.3.1. Halkla ilişkiler ve Tanıtım 463 2.3.2. Halkla ilişkiler ve insan İlişkileri 464 2.3.3. Halkla İlişkiler ve Reklamcılık 464 2.3.4. Halkla İlişkiler ve Kurumsal Reklam 465 2.3.5. Halkla ilişkiler ve Propaganda 465 2.3.6. Halkla İlişkiler ve Kamuyla ilişkiler 466 2.3.7. Halkla ilişkiler ve iletişim 466 2.3.8. Halkla ilişkiler ve Kurumsal İletişim 467 2.4. Halkla İlişkilerin Temel Amaçları ve İlkeleri 467 3. HALKLA iLİŞKiLERİN ÖRGÜTLENMESi 469 4. HALKLA iLiŞKiLER FAALİYETLERİNiN YÖNETİM SÜRECİ 470 5. HALKLA iLİŞKiLERDE KULLANiLAN iLETiŞiM ARAÇLAR! 471 6. HALKLA iLiŞKiLER VE KURUMSAL İLETiŞiM ARASINDAKI iLiŞKiDE GÜNCEL DURUM 472