İÇİNDEKİLER Tablolar V.e Şekiller Listesi 6 Yazarlar Hakkında 8 Onsöz 9 Teşekkür 10 Kısaltınalar 12 Genel Giriş 16 BİRİNCİ BÖLÜM 20 TÜRKİYE'DE ÖZELLEŞTİRME UYGULAMALARI 20 1.1.Bölüme Giriş 20 1.2. Türkiye'de Özelleştirme ve Kavramsal Çerçeve :: 22 1.3. Özelleştirmenin Tarihi ve Hukuki Çerçevesi 25 1.4. Özelleştirme Master Planı .41 1.5. Özelleştirme Uygulamaları ve Sistem Yaklaşımı .45 1.5.1. Özelleştirme Uygulamalarında Bütünlük Sağlanmıştır. 48 1.5.2. Özelleştirmede Amaca Yönelik Olmanın Önemi Farkedilmiştir 50 1.5.3. Yeni Yasa İhtiyacına 4046 sayılı Özelleştirme Kanunu Çözümü 50 1.5.4. Özelleştirme Uygulamaları Çeşitlendirilmiştir 54 1.5.5. Yeni Görev Yapılanması Gerçekleştirilmiştir 5 6 1.5.6. Özelleştirme Yüksek Kurulu (ÖYK) Oluşturulmuştur 58 1.5.7. ÖİB'nin Oluşumu Sağlanmış, Görevleri ve Teşkilat Yapısı Belirlenmiştir. 61 1.5.8. İdari Kapasite Olarak ÖİB'nin Önemi ve Yeni Bürokrasideki Yeri 74 1 6 .. · · .. Ozelleştırmede Temel ılkeler 81 1.7. Yöntemlere Göre Türkiye'de Özelleştirme Uygularnaları 82 1.7.1. Satış 84 1.7.1.a. Blok Satış 84 1.7.1.b. Halka Arz 84 1.7.1.c. Gecikmeli Halka Arzı İçeren Blok Satış 85 l.7. l .d. Çalışanlara Satış 85 1.7.1.e. Normal ve/veya Özel Emir ile Borsa'da Satış 89 1.7. l .f. Menkul Kıymet Yatırım Fonlarına/Ortaklıklarına Satış 90 1.7.1.g. Varlık Satışı 90 1.7. l .h. İşletıne Hakkının Verilmesi 91 1.7.2. Ülkemizde Hiç Kullanılmayan/Nadir Kullanılan Yöntemler. 91 1.7.2.1. Kiralama 91 1.7.2.2. Mülkiyetin Gayri Ayni Hak Tesisi 92 1.7.2.2.a. İntifa Hakkı Tesisi 92 1.7.2.2.b. Üst Hakkı Tesisi 93 1.7.3. Gelir Ortaklığı Modeli ve İşin Gereğine Uygun Sair Hukuki Tasarruflar 94 1.7.3.a. Gelir Ortaklığı Modeli 94 1.7.3 .b. İşin Gereğine Uygun Sair Hukuki Tasarruflar. 95 4 rtııudYEÖRNl!ÖİNDE DEMiR & ÇELiK SEicrÖRÜNDE DÖNÜŞÜM ve İSDEMİR UYGULAMASI 1.8. Özelleştirmede Değer Tespit 96 1.9. Özelleştirmede İhale Usulleri 98 1.9.1. Varlık Satışlarında İhale Usulü 100 1. 1O. Satış Dışındaki Özelleştirme Usulleri 1O1 1.10.1. Hisselerin Meııkul Kıymet Piyasalarında Satışı 101 1.11. Kapsam ve Programdaki Kuruluşların Şirketleşmesi veya Bölünmesi 101 1.12. İş Kaybı Tazminatı Ödenmesi ve Diğer Hizmetlerin Verilmesi 102 1.13. Kuruluşlardaki Personelin Nakli 102 1.14. Emeklilik 103 1.15. Mahalli İdarelerde Özelleştirme Uygulamaları 103 1. 16. Mali Yükümlülüklerden Muafiyet 104 1.17. İsdeınir'in Devri Sürecinde Özelleştirme Uygulama Sonuçları. 104 1.18. Sonuç 110 İKİNCİ BÖLÜM : 112 İSDEMİR'İN ERDEMİR'E DEVRİNİ GEREKTİREN SÜREÇTE SOSYAL VE EKONOMİK GELİŞMELER 112 2.1. Bölüme Giriş 112 2.2. İsdemir'in Erdeınir'e Devrini Gerektiren Süreçte Türkiye'de Sosyal ve Ekonomik Gelişmeler 1 12 2.2. 1. Sanayileşme Ve Kentleşmenin Etkisi 113 2.2.2. Kamudaki Ödenek Yetersizliklerinin Projelere Etkisi 114 2.2.3. Finansal Kaynağın Önemi 116 2.2.4. Karşılaşılan Temel Ekonomik Sorunlar 119 2.2.5. Kamu Yatırım Projelerindeki Genel Sorunlar 121 2.2.6. Para Ve Maliye Politikalarının Önemi 124 2.2.7. Sektörel Özelleştirmenin Hızlandırılması Ve Altyapı Yatınmlan 125 ÜÇÜNCÜ BÖLÜM 136 DEMİR ÇELİK SEKTÖRÜ ve İSDEMİR 136 3.1. Bölüme Giriş 136 3.2. Ürün Çeşitleri 136 ~.3. İsdemir'in Özelleştirme Kapsam ve Programına Alındığı Dönem itibarıyla Türkiye'de Demir Çelik Üretim Tesisleri 138 3.4. Entegre Bir Demir Çelik Tesisinde Üretim Aşamalarının Özeti 142 3.5. Demir Çelik Üretimi 143 3.6. Demir Çelik Tüketimi 159 3.7. Dış Ticaret. 162 3.8. İskenderun Demir ve Çelik A.Ş. (İsdemir) ve Sektördeki Yeri 164 3.8.1. Kısa Tarihçe 173 3.8.2. İsdemir'in Toplu Değerlendirilmesi 176 3.8.2. 1. Üretim 176 3.8.2.2. Türkiye Uzun Ürün Pazarındaki Yeri 179 3.8.2.3. Organizasyon Yapısı 180 3.8.2.4. Personel Yapısı. 181 3.8.2.5. Finansman Yapısı 184 TÜRKİYE ÖRNEÖİNDE DEMİR & ÇELiK SEKTÖRÜNDE DÖNÜŞÜM Ve !SDEMIR UYGUIAMASI 5 3.8.2.5.1. Finansman Yapısının Bozulmasında Kamu Parametrelerinin Rolüne İlişkin Örnek Olay 188 3.8.2.6. Üretim Tesisleri 192 3.8.2.7. Sosyal Tesisler 193 3.8.3. İsdernir'in SWOT Analizi 194 3.8.3.1. Güçlü Yönleri 194 3.8.3.2. ZayıfYönleri 196 3.8.3.3. Gerçekleşebilecek Fırsatlar 197 3.8.3.4. Olası Tehditler ve Riskler 198 3.9. Sonuç 199 DÖRDÜNCÜ BÖLÜM 202 GENEL DEGERLENDİRME VE SONUÇ 202 4. 1. Bölüme Giriş 202 4.2. Avrupa Kömür ve Çelik Topluluğu ve Türkiye 202 4.3. İsdernir'in Özelleştirme Kapsam ve Programına Alınması ve Süreç 203 4.4. İsdemir Devir Sürecinin Genel Değerlendirmesi 204 4.4.1. İsdernir'in Özelleştirmeye Hazırlanması Çalışmaları 208 4.4.2. İsdernir Özelleştirmesini Etkileyen Faktörler 213 4.4.3. ÖYK'nın İnisiyatifKullanması 217 4.4.4. İsdernir'in Teknik Dönüşümüne İlişkin Hazırlık Çalışmaları 220 4.4.4.a. Erdemir Çalışma Grubunun Raporu 220 4.4.4.b. Finanslnvest Konsorsiyumunun Raporu 220 4.4.5. ÖİB'nin, İsdemir'in Erdernir'e Devrine İlişkin Çalışmaları 225 4.4.6. İsdernir'in Erdernir'e Devrinin Sektöre ve Milli Ekonomiye Etkisi 227 4.4.7. Erdernir'in İsdernir'i Devralma Gerekçesi 23 l 4.4.8. Erdernir'deki Kamu Hisselerinin Özelleştirilmesi 233 4.4.9. Küresel Metal Sektöründe Birleşmeler, Satın Almalar ve Erdemir 236 4.4.1O. AB Açısından Devlet Yardımları Konusunun Değerlendirilmesi 238 4.4.10.a. Devlet Yardımları 239 4.4.10.b. Yaşayabilirlik Kıstasları 240 4.4.11 Erdemir Özelleştirmesinin İsdemir'e ve Sektöre Etkisi 243 4.5. Sonuç 247 EKLER: 252 Ek - 1: İsdemir'in Özelleştirme Kapsam ve Programına Alınmasına İlişkin 02.03.1998 tarihli ve 98/20 sayılı ÖYKKararı 252 Ek- 2: İsdernir'in Erdernir'e Devrine İlişkin 08.02.2001 tarihli ve 2001/08 sayılı ÖYK Karan 253 Ek - 3: İsdemir Hisselerinin Erdernir'e Devrine İlişkin Genel Esaslar 255 Ek - 4: İsdernir'in Özelleştirimesine İlişkin Ulusal ve Uluslar arası Medyada Yayımlanan İhale İlanları 258 Ek - 5: Kronolojik İsdernir Tarihçesi 260 KAYNAKÇA 272