Print Friendly Search Results

İÇİNDEKİLER Sayfa No TEŞEKKÜR İİ TABLOLAR viii GRAFİKLER İX ŞEKİLLER 'X KISALTMALAR X GİRİŞ 1 1. KALKINMA İŞBİRLİĞİNİN ARKAPLANI 3 1.1. Kalkınma İşbirliğinin Gelişimi 3 1.1.1. 19. Yüzyıl - 20. Yüzyılın İlk Yarısı: İlk Uygulamalar 3 1.1.2. 1950'ler: Güvenlik Temelli Yaklaşım 4 1.1.3. 1960'lar: Nüfuz Mücadelesi 5 1.1.4. 1970'ler: Petrol Krizi'nin Yoksulluğu Ön Plana Çıkarması 6 1.1.5. 1980'ler: Profesyonelleşme ve Çok Taraflı Kuruluşlar 8 1.1.6. 1990'lar: Demokratikleşme ve Verimlilik Tartışmaları 10 1.1.7. 2000'ler: Uluslararası İlke ve Taahhütler 11 1.2. Temel Kavramlar ve İstatistikler 13 1.2.1. Sağlayıcı Türüne Göre Yardımlar 13 1.2.2. Faydalanıcı Türüne Göre Yardımlar 16 1.2.3. Yardımların Sınıflandırılması 18 1.2.4. Güney-Güney İşbirliği / Üçlü İşbirliği 21 2. KALKINMA İŞBİRLİĞİNİN UYGULANMASI 22 2.1. Kalkınma İşbirliğinin Aktörleri 22 2.1.1. Donör Ülkeler ve Motivasyonları 22 2.1.1.1. Politik İlişkiler (Müttefikler ve Eski Sömürgeler) 22 2.1.1.2. Barış ve Güvenlik 24 2.1.1.3. Enerji 25 2.1.1.4. Demokratikleştirme 26 2.1.1.5. Yardımseverlik, İnsani Kalkınma 27 2.1.2. Çok Taraflı Kuruluşlar 27 2.1.3. Sivil Toplum Kuruluşları 30 2.2. Uygulama Biçimlerinin Etkililiği 31 2.2.1. Seçicilik ve Dağıtım Mekanizmaları 31 2.2.2. Bağlı Yardımlar 33 2.2.3. İmtiyazlı Krediler 35 2.2.4. Borç Hafifletilmesi 37 2.2.5. Ticaret İçin Yardım 39 i v 3. KALKINMA İŞBİRLİĞİNİN YÖNETİMİ: ÜLKE ÖRNEKLERİ 41 3.1. Amerika Birleşik Devletleri 41 3.1.1. ABD'nin Kalkınma İşbirliği Faaliyetleri ve Yönetiminin Gelişimi 43 3.1.2. Stratejik Yaklaşım 44 3.1.3. Yönetim Yapısı 47 3.1.4. Mevzuat ve Bütçe 49 3.2. İsveç 53 3.2.1. İsveç'in Kalkınma İşbirliği Faaliyetleri ve Yönetiminin Gelişimi 55 3.2.2. Stratejik Yaklaşım 57 3.2.3. Yönetim Yapısı 59 3.2.4. Mevzuat ve Bütçe 61 f 3.3. Çin 62 3.3.1. Çin'in Kalkınma İşbirliği Faaliyetleri ve Yönetiminin Gelişimi 63 3.3.2. Stratejik Yaklaşım 64 3.3.3. Yönetim Yapısı 67 3.3.4. Mevzuat ve Bütçe 68 3.3.5. İmtiyazlı Krediler ve Büyük Ölçekli Yatırımlar 69 3.4. Hollanda 71 3.4.1. Hollanda'nın Kalkınma İşbirliği Faaliyetleri ve Yönetiminin Gelişimi 71 3.4.2. Stratejik Yaklaşım 73 3.4.3. Yönetim Yapısı 74 3.4.4. Mevzuat ve Bütçe 75 3.5. Diğer Ülke Örnekleri 76 3.5.1. Fransa 76 3.5.2. Almanya 78 3.5.3. Birleşik Krallık 79 3.5.4. Avustralya 80 3.5.5. Japonya 81 3.5.6. Güney Kore 83 3.6. Kalkınma İşbirliği Yönetim Modellerinin Karşılaştırılması 84 3.6.1. Yönetim Yapısına Göre Modeller 84 3.6.2. Bütçe ve Mevzuata Göre Karşılaştırma 90 3.6.2.1. Bütçe Düzenlemeleri 90 3.6.2.2. Yasal Düzenlemeler 91 4. TÜRKİYE'NİN KALKINMA İŞBİRLİĞİ FAALİYETLERİNİN MEVCUT DURUMU ve YÖNETİM YAPISI 93 4.1. Türkiye'nin Kalkınma İşbirliği Faaliyetleri ve Yönetiminin Gelişimi 96 4.2. Türkiye'nin Kalkınma İşbirliği Faaliyetleri 100 4.2.1. Fiziki Altyapı Yatırımları 100 4.2.1.1. Sosyal Altyapılar 100 4.2.1.2. Kültür Varlıkları Restorasyon Çalışmaları 101 4.2.1.3. Ekonomik Altyapılar 102 4.2.1.4. Üretim Altyapıları 103 4.2.2. Fiziki Altyapı Yatırımı Harici Faaliyetler 103 4.2.2.1. Kapasite Geliştirme Faaliyetleri 103 4.2.2.2. Burslar 104 4.2.2.3. Barışı Yapılandırma Çalışmaları 105 4.2.2.4. Uluslararası Kuruluşlara Yapılan Katkılar 105 4.2.2.5. Acil ve İnsani Yardımlar 107 4.2.2.6. Krediler 107 4.2.3. Türkiye'nin Resmi Kalkınma Yardımlarının Sektörel Yoğunlaşma Analizi 108 4.2.4. Sivil Toplum Kuruluşlarının Faaliyetleri 111 4.3. Stratejik Yaklaşım 111 4.4. Yönetim Yapısı 114 4.5. Geçerli Mevzuat 116 4.6. Bütçe 120 4.7. Genel Değerlendirme 122 4.7.1. Diğer Ülke Örnekleri ile Karşılaştırma 122 4.7.2. Türkiye'nin Kalkınma İşbirliğinin Yönetimine İlişkin Güçlü, Zayıf Yönler, Fırsatlar ve Tehditler Analizi 125 5. TÜRKİYE İÇİN YÖNETİM MODELİ ÖNERİSİ VE UYGULAMA ÖNERİLERİ 127 5.1. Kalkınma İşbirliğinin Yönetiminin Düzenlenmesine İlişkin Geçmiş Çalışmalar 127 5.2. Yönetim Modeli Önerisi 128 5.2.1. Yönetim ve Planlama 128 5.2.2. Programlama ve Bütçeleme 134 5.2.3. Mevzuat 136 5.3. Uygulama Önerileri 137 5.3.1. Mevcut Uygulamaların Yeniden Değerlendirilmesi 138 5.3.2. Kapasite Geliştirme Projeleri 138 5.3.3. Hareketlilik Programları 139 5.3.4. Araştırma Projelerinin Desteklenmesi 140 5.3.5. Yerel Yönetimlere Yönelik Mali Destek Programı 140 5.3.6. STK'lara Yönelik Mali Destek Programı .". 140 5.3.7. Çok Taraflı İşbirlikleri 141 5.3.8. İmtiyazlı Krediler 141 5.3.9. Raporlama 142 6. SONUÇ VE ÖNERİLER 143 KAYNAKLAR •• 147 DİZİN 163

Türkiye’nin kalkınma yardımları her yıl artmakta olup son 2004 yılında 336 milyon ABD Doları’ndan 2013 yılında 3,3 milyar ABD Doları’na yükselmiştir. Türkiye ayrıca söylem ve politika düzeyinde de bölgesel ve küresel alanda önemli bir aktör olma iddiasındadır. Buna karşılık Türkiye’nin kalkınma işbirliği faaliyetleri gelişmiş ülkelerin aksine yapılandırılmış bir şekilde değil talep bazlı olarak yönetilmektedir. Bu çalışmanın amacı kalkınma işbirliğinin yönetimi ve uygulanması alanında gelişmiş ülkelerin ve Türkiye’nin mevcut durumunu analiz etmek ve bu analizden hareketle Türkiye için bir yönetim modeli önerisi ve uygulama önerileri ortaya koymaktır. Yöntem olarak diğer donör ülkelerin kalkınma işbirliği yönetim modelleri karşılaştırmalı olarak analiz edilmiş, uygulamalar açısından Türkiye’nin kalkınma işbirliği faaliyetlerinin OECD Kalkınma Yardımları Komitesi (Development Assistance Commitee, DAC) üyesi ülkeler ile karşılaştırılması için yoğunlaşma analizi yöntemine başvurulmuştur. Bu çalışma ile ulaşılan temel bulgular şu şekildedir: Donör ülkelerin kalkınma işbirliği faaliyetinde bulunmasının temel nedenleri, politik müttefik kazanma, barış ve güvenliği sağlama, ticaret hacmini artırma ve insani kalkınmayı desteklemedir. Kalkınma işbirliği faaliyetleri dünyada doğrudan Dışişleri Bakanlığı, Dışişleri Bakanlığı politika belirleyiciliğinde uygulayıcı bir ajans, ya da bu alana özgü başka bir Bakanlık koordinasyonunda olmak üzere 3 farklı şekilde yönetilmektedir. Bütçe tahsisi ise tematik bütçe altında gösterim, kuruluş bütçesinde gösterim ve yıllık bütçeden bağımsız bütçe olmak üzere 3 farklı usulde gerçekleştirilmektedir. DAC üyesi 14 ülkede kalkınma işbirliği alanını düzenleyen bir çerçeve kanun bulunmaktadır. Çalışmada, Türkiye’nin mevcut talep bazlı yönetim yapısı yerine kurumsal siyasi yönlendirme altında mevcut bürokratik yapı ile entegrasyonu öngören, program bazlı, üç- sütunlu bir yönetim modeli önerisi geliştirilmiştir. Türkiye’nin bu alandaki temel eksikliğin politika ve strateji geliştirmeden sorumlu bir birimin bulunmaması olduğu değerlendirilmektedir. Bu doğrultuda, Türkiye’nin kalkınma işbirliği politikalarını belirlemek üzere Başbakan başkanlığında ilgili Bakanların katılımı ile bir Kalkınma İşbirliği Kurulunun oluşturulması önerisi geliştirilmiştir. Model önerisi çerçevesinde, birinci sütunda, ikili ve çoklu-ikili yardımlar alanında kalkınma işbirliği stratejilerinin belirlenmesi görevinin Kalkınma Bakanlığı’na verilmesi ve TİKA’nın ilgili kuruluş olarak Kalkınma Bakanlığı’na bağlanması öngörülmektedir. Bu sütunda, programlama ve bütçeleme açısından kamu kuruluşlarının kalkınma işbirliği projelerinin yıllık yatırım programı kapsamına alınması uygun görülmektedir. İkinci sütunda çok taraflı yardımların Dışişleri Bakanlığı, üçüncü sütunda bütçe destekleri ve imtiyazlı kredilerin Hazine Müsteşarlığı ve Eximbank tarafından yönetilmesi ve mevcut bütçe uygulamalarına devam edilmesi önerilmektedir. Uygulamalar açısından, sektörel ve tematik kapasite geliştirme projeleri, hareketlilik programları gibi çeşitli faaliyet önerileri geliştirilmiştir.

Library	Materyal Türü	Demirbaş	Yer Numarası	Durumu / Lokasyon / İade Tarihi
Ekonomi Kütüphanesi	Kitap	EKOBKN0006738	338.91561 GOK 2015	Merkez Kütüphane Genel Koleksiyon