Son yıllarda Türkiye’de derinleşen tasarruf açığı, cari açıktaki ve özel sektörün borçluluk oranlarındaki artış ekonomik kırılganlık oluşturmakta ve bu durum, ekonomik büyüme başta olmak üzere makroekonomik istikrarı tehdit etmektedir. Bu nedenle, 2008 yılında yaşanan küresel finans krizinden sonra büyüme kadar büyümenin kompozisyonu da tartışılır hale gelmiştir. Kriz sonrasında Türkiye’de tüketimin katkısının ön plana çıktığı ekonomik büyüme yerine cari açığı artırmayan, tasarruf oranlarının arttığı ve tasarrufların üretken yatırımlara yönlendirildiği bir büyüme hedeflenmiştir. Nitekim bu hedef Onuncu Kalkınma Planının (2014-2018) da makroekonomik temelini oluşturmaktadır. Onuncu Kalkınma Planında öngörülen büyüme kompozisyonu kapsamında, kredilerdeki artışın kontrol altında tutulması da hedeflenmiştir. Türkiye’de krediler, ekonomik istikrarın yanı sıra bankacılık sektörünün aracılık faaliyetlerine ağırlık vermesiyle, 2001 krizinden sonra hızlı bir artış göstermiştir. Ancak kontrolsüz kredi genişlemesi; cari açığı olumsuz etkilemesi, rezervlerde gerilemeye, yerel para biriminde değerlenmeye yol açması ve dış sermaye girişi aracılığıyla faizleri artırması nedeniyle büyüme üzerinde negatif bir etki oluşturabilmektedir. Ayrıca, Türkiye’de son yıllarda daha hızlı artış gösteren tüketici kredilerinin kritik seviyede olan özel tasarrufların düşmesinde, özel borçluluk oranlarının artmasında, özellikle hanehalkında finansal kırılganlık oluşmasında ve nihayetinde krizlerin oluşumunda etkili olması, düzenleyici otoritelerin krediler üzerinde makro ihtiyati tedbirler almasına neden olmuştur. Tüketimin finansmanında kullanılan tüketici kredileri yerine üretim kapasitesi artışına, KOBİ’lerin büyümesine, sermaye birikimine ve verimlilik artışına olumlu etki yapan ticari krediler canlandırılmaya çalışılmıştır. Bu çalışmada kredilerin özel tüketim harcamaları üzerindeki etkisi araştırılmıştır. Eşbütünleşme testi, hata düzeltme modeli ve VAR analizi sonucunda Yaşam Boyu Sürekli Gelir Hipotezi ve Rassal Yürüyüş Modelinin öngördüğünün aksine kredilerin özel tüketim harcamaları üzerinde önemli bir etken olduğu ve özel tüketim harcamaları ve büyümede tüketici kredilerinin ticari kredilerden daha ön plana çıktığı sonucuna ulaşılmıştır. Bu durumda, düzenleyici otoritelerin tüketici kredileri üzerinde uyguladığı tedbirler tüketici kredilerinin oluşturacağı riskleri bertaraf etme amacına uygun bulunmuştur. Nitekim 2014 yılında yürürlüğe giren makro ihtiyati tedbirler, tüketici kredilerinin ve dolayısıyla özel tüketim harcamalarının artışının azalmasında etkili olmuştur. Sonuç olarak, Onuncu Kalkınma Planında öngörülen üretken yatırımlarla sağlanacak büyümede, krediler üzerindeki politikalar etkin bir politika aracı olarak kullanılabilecektir.

In recent years, the deepening of saving deficit, the increase of current account deficit and of private sector indebtedness have created economic fragility in Turkey, which poses a threat to macroeconomic stability, especially in terms of economic growth. Therefore, after the global financial crisis in 2008, the composition of growth has become questionable as well as growth itself. After crisis, instead of consumption driven GDP growth, a new growth model based on increasing saving rates, channelling savings towards productive investments but not leading to high current account deficit, was targeted. Indeed, this target has formed the macroeconomic base of Tenth Development Plan (2014-2018). In the context of the composition of growth envisaged in Tenth Development Plan it is also intended to keep the increase in banking loans under control. After the 2001 crisis, banking loans showed a rapid increase in Turkey because of economic stability and banking sector’s focus on the brokerage. However, uncontrolled credit expansion may lead to a negative impact on growth in consequence of raising interest rates by foreign capital inflows, negatively affecting the current account deficit, leading to decrease in reserves and appreciation of the local currency. In addition, the regulatory authorities have taken macro-prudential measures in Turkey as consumer loans, showing a more rapid increase in recent years, have caused the fall of private savings, the increase of private indebtedness, the formation of financial fragility especially in households and ultimately being effective in the emergence of crisis. Rather than consumer loans that finance consumption, the growth of commercial loans have been tried to revive, which makes a positive impact on production capacity, growth of SMEs, capital accumulation and productivity growth. The effect of loans on private consumption expenditures has been analyzed in this study. By cointegration test, error correction model and VAR analysis, contrary to Life Cycle-Permanent Income Hypothesis and Random Walk Hypothesis, it is concluded that loans are an important factor on private consumption expenditures and the effect of consumer loans on private consumption expenditures and growth is more than that of commercial loans. Therefore, the regulatory authorities’ measures on consumer loans, in order to prevent consumer loan-related risks, seem appropriate. Indeed, macro-prudential measures enacted in 2014 have played a major role in the reduction of consumer loans and thus private consumption hike. As a result, macro-prudential measures on loans can be an effective policy instrument in order to obtain productive investment-based growth which is foreseen in the Tenth Development Plan.