İÇİNDEKİLER KISALTMALAR • XV 2. BASKININ ÖNSÖZÜ • XVII ÖNSÖZ • XXI BİRİNCİ BÖLÜM Kafkasya'nın Coğrafi Sınırları, Etnik, Sosyal, Dini ve Siyasi Durumu • 1 1. Kafkasya'nın Coğrafi Durumu • 1 2. Kafkasya ve Kuzeydoğu Anadolu'nun Etnik ve Dilsel Durumu • 8 3. Kafkasya Halkları • 1O 4. Kafkasya'nın Dini Durumu e 18 5. Kafkasya'nın Siyasi Durumu • 22 İKİNCİ BÖLÜM Osmanlı Çağı'nda Kafkasya'nın Siyasi ve Askeri Tarihi (1454-1829) • 27 1. Giriş • 27 2. Fatih Sultan Mehmed ve Sultan II. Bayezid Çağındaki Fetihler • 29 3. Yavuz Sultan Selim ve Kanuni Sultan Süleyman Dönemlerinde Osmanlı-Safevi Mücadelesi ve Kafkasya'da Yapılan Fütuhat (1514-1555) • 42 4. İl Mare Maggiore'den Karadeniz'e (15. Yüzyılda Karadeniz'de ve Kafkasya'nın Karadeniz Kıyılarında Osmanlı Hakimiyetinin Kurulması • 54 5. Elçiler ve Tacirler (Osmanlı-Rus Diplomatik Münasebetlerinin Başlaması) • 61 6. 15. ve 16. Yüzyıllarda Kuzey Kafkasya'da Kabardey Üstünlüğü • 63 A. Ülke ve Halk • 63 B. Tarih s 64 C. Siyasi ve İdari Yapı • 65 7 · Başlangıçtan 1. Sahih Giray'ın İdamına (1551) kadar Kırım Hanlığı-Kuzey Kafkasya İlişkileri • 67 8. XVI. Yüzyılda Kuzey Kafkasya'da Osmanlı-Rus Rekabeti ve Mücadelesi • 73 9. Sultan III. Murad Döneminde Osmanlı-Safevi Mücadelesi ve Kafkasya • 90 lO. 17. Yüzyılda Güney Kafkasya ve Dağıstan • 108 A. Osmanlı-Safevi Mücadelesi 1603-1639 • 108 B. Bah Gürcistan ve Abhazya 1639-1704 • 129 C. Safevi Eyaletleri. Doğu Gürcistan ve Dağıstan 1639-1724 • 131 a) Safevi Eyaletleri (İdari Yapı, Toplum ve Ekonomi 1639-1724) • 131 b) Doğu Gürcistan (Kartli ve Kahet Krallıkları) • 139 c) DağıStan (XVI.-XVm. Yüzyıllarda İdari Yapı, Toplum ve Ekonomi) • 143 11 · Rusya'nın Kafkasya'ya Yönelik Politikası ve Faaliyetleri ile Kafkasya'da Osmanlı-Rus Rekabeti 1574-1720 • 151 12 · 18 · Yüzyılın İlk Yarısında Üç Büyük Devletin Mücadele Alanı Kafkasya • 182 A. Safevi Devleti Yıkılırken Gürcistan ve Dağıstan • 183 B. Çar 1. Petro'nun Kafkasya Seferi • 187 C. Osmanlı Devleti'nin Güney Kafkasya'ya Müdahalesi, Osmanlı-Safevi Savaşı • 192 D. Kafkasya'da İmparatorluklar Mücadelesi• 199 a) Osmanlı Devleti ve Rusya İmparatorluğu Arasında Paylaşım Anlaşması • 199 b) Osmanlı-Safevi Savaşı'nın İlk Safhası 1723-1727 • 200 c) Azerbaycan ve Karabağ'da Sosyal Huzursuzluklar 1722-1729 • 204 d) Nadir Han/Şah'ın Ortaya Çıkması, Osmanlı-Safevi Savaşı'nın İkinci Safhası, Güney Kafkasya'da İran Hakimiyetin Yeniden Tesisi 1730-1736 • 206 e) Nadir Şah'ın Kafkasya'daki Faaliyetleri ve Osmanlı-İran Savaşı 1730-1746 • 214 O Kuzey Kafkasya'da Osmanlı-Rus Çekişmesi ve 1736-1739 Osmanlı-Rus Savaşı • 220 13. 18. Yüzyılın İkinci yarısında Kafkasya 1747-1806 • 231 A. 1747-1768 arasında Kafkasya'daki Siyasi Gelişmeler ve Osmanlı Devleti'nin Kafkasya'daki Faaliyetleri• 231 a) Kuzey Kafkasya • 232 b) Hanlıklar Dünyası (Azerbaycan ve Dağıstan) • 237 c) Gürcistan'da Birlik, Bağımsızlık ve Hıristiyanlık Mücadelesi • 246 B. 1768-1774 Osmanlı-Rus Savaşı, Küçük Kaynarca Anlaşması ve Anlaşmanın Kafkasya ile İlgili Hükümleri • 252 a) Rumeli Cephesi • 253 b) Kafkasya Cephesi ve Kafkasya'daki Gelişmeler • 255 c) Küçük Kaynarca Anlaşması ve Kafkasya ile İlgili Hükümleri • 260 C. 1774-1787 arasında Kafkasya: 1775-1779 Osmanlı-İran Savaşı « 262 D. 1774-1787 arasında Kafkasya: Kafkasya'da Osmanlı-Rus Rekabeti s 264 a) Kuzey Kafkasya/Rusya'nın Faaliyetleri • 264 b) Kuzey Kafkasya/Osmanlı Devleti'nin Faaliyetleri • 271 c) Güney Kafkasya ve Dağıstan • 276 d) İmam Mansur • 289 E. 1787-1792 Osmanlı-Rus ve Almanya Savaşı ve Kafkasva s 295 a) Rumeli Cephesi • 296 b) Kafkasya Cephesi • 297 c) Yaş Anlaşması ve Kafkasya ile İlgili Maddeleri • 304 F. 1792-1806 arasında Kafkasya • 305 a) Kuzey Kafkasya • 305 b) Güney Kafkasya • 313 14. 17.-18. Yüzyıllarda Kafkasya'da Rus-Ermeni İlişkileri ve Eçmiadzin Katoğikosluğu'nun Statüsünde Meydana Gelen Değişiklik e 329 A. 17.-18. Yüzyıllarda Kafkasya'da Rus-Ermeni Ilişkileri s 329 B. Eçmiadzin Katoğikosluğu'nun Statüsünde Meydana Gelen Değişiklik • 343 15. 1806-1828 arasında Kafkasya • 347 A. 1806-1812 Osmanlı-Rus Savaşı ve Savaş Sırasında Kafkasya • 347 a) Kafkasya Cephesi • 347 , b) Bükreş Anlaşması ve Kafkasya ile İlgili Maddeleri • 354 B. 1812-1821 arasında Kafkasya • 355 a) Kuzey Kafkasya • 355 b) Güney Kafkasya • 359 C. 1821-1823 Osmanlı-İran Savaşı • 363 O. 1821-1828 arasında Kafkasya • 364 a) Kuzey Kafkasya • 364 b) Kuzey Kafkasya/Osmanlı Toprakları • 366 c) Güney Kafka ya • 372 16· 1828-1829 Osmanlı-Rus Savaşı Sırasında Kafkasya, Edirne Anlaşması ve Kafkasya'da Osmanlı Hakimiyetinin Sonu • 376 a) Kafkasya Cephesi • 376 b) Edirne Anlaşması ve Kafkasya ile İlgili Maddeleri • 382 ÜÇÜNCÜ BÖLÜM Kuzey Kafkasya'da Osmanlı Savunma Sistemi, Osmanlı Çağı'nda Toplum ve Ekonomi • 385 1. Serhaddm Savunması-Kuzey Kafkasya'da Osmanlı Savunma Sistemi • 385 A. Kaleler • 385 a) Kuzey Kafkasya'daki Osmanlı Kaleleri • 385 b) Kalelerin Tamir ve Bakımı • 391 c) Kaleler Arasındaki Ulaşım ve Haberleşme • 396 B. Kalelerin Muhahzları/Garnizonlar • 397 C. Padişah'ın Savaşçıları. Kafkasyalı Yardımcı Kuvvetler• 410 D. Azak Kapudanlığı • 414 2. 16.-18. Yüzyıllarda Kuzey Kafkasya'da Toplum ve Ekonomi • 415 A. Kuzey Kafkasya'da Toplumsal Yapı ve Mülkiyet • 415 B. Kuzey Kafkasya'da Köyler ve Köy Evleri• 419 C. Kuzey Kafkasya'da Tarım (Yöntemler, Ürünler) • 424 D. Köy Ekonomisi • 433 E. Köylerde Gündelik Hayat (Giyecek-Yeme İçme-Törenler ve Eğlence)• 436 F. Şehir Hayatı • 439 G. Ticaret • 449 a) Malların ve Ürünlerin Ticareti • 449 b) Köle Ticareti • 456 H. D niz U1ıı\ımı (İ. kel ı , r, Gümrükl r, G mil r-Gemicilcr) • 464 ' l. Güney Kafkasya'da Kervan Ticareti (Yollar, Kervanlar Tüccarlar) • 477 , 3. Kafkas Dağları Üstüne Doğan İslam Güneşi Kabardey ve Çerkezistan'ın İslamlaşması • 484 DÖRDÜNCÜ BÖLÜM Kafkasya'da Osmanlı İdari Taksimatı (Tabi Devletler ve Osmanlı Eyaletleri) • 491 1. Tabi Devletler • 492 Megrel Prensliği • 492 A) Tarih • 492 B) Toplum ve Ekonomi • 494 C) Osmanlı Kaleleri • 499 a) Anakara Kalesi • 499 b) Ruh Kalesi • 501 Gürel Prensliği • 502 A) Tarih• 502 B) Toplum ve Ekonomi • 504 İmeret Krallığı • 506 A) Tarih • 506 B) Toplum ve Ekonomi • 511 C) Osmanlı Kaleleri • 513 Samtshe Atabeyliği • 516 A) Tarih • 516 B) Toplum ve Ekonomi • 518 Kartli Krallığı • 518 Kahet Krallığı • 522 16.-18. Yüzyıllarda Kartlı ve Kahet'te Toplum ve Ekonomi s 522 Abhazya Prensliği • 531 A) Tarih • 531 B) Toplum ve Ekonomi • 535 C) Osmanlı Kaleleri • 542 Svanetya Prensliği • 544 A) Tarih • 544 B) Toplum ve Ekonomi s 544 2. Osmanlı Eyaletleri • 545 Erzincan Eyaleti • 545 Erzurum Eyaleti • 546 Kars Eyaleti • 548 Nogay Eyaleti • 549 Kefe Eyaleti • 550 Gürcistan Eyaleti/Tiflis Eyaleti • 550 Kahet/Kutais Eyaleti • 558 Şirvan Eyaleti • 558 Sohum Eyaleti • 559 Çıldır Eyaleti • 559 Trabzon Eyaleti • 563 Ereş Eyaleti • 573 Derbend Eyaleti • 573 Şernahı Eyaleti • 574 Revan Eyaleti/Revan ve Nahçıvan Eyaleti • 575 Loru Eyaleti • 583 Tumanis Eyaleti • 583 Gence/Karabağ Eyaleti • 584 Cori Eyaleti • 589 Acara Eyaleti • 590 SON SÖZ Osmanlı Devleti'nden Sonra Kafkasya ve Kafkasya Halkları • 591 HARİTALAR 1. Kafkasya 1555-1578 • 607 2. Kafkasya 1590-1603 • 608 3. Kafkasya 1639 • 609 4. Kafkasya 1722-1746 • 610 EKLER EK 1 - Terimler Sözlüğü • 611 EK 2 - Hükümdar, Patrik, Yönetici Listeleri • 531 EK 3 - Kafkasya Halklarına Mensu Padişah Anaları • 642 EK 4 • Kafkasya Halklarına Mensup Sadrazamlar • 644 KAYNAKÇA • 647 DİZİN• 695