1. Bölüm ULUSLARÜSTÜ (SUPRANATIONAL) BİR ÖRGÜT OLARAK AVRUPA BİRLİĞİ 1. BİRLEŞİK AVRUPA'NIN KURULUŞU, AMACI VE DAYANAKLARI 35 I. Bütünleşmenin Ortaya Çıkışı 35 A. Tarihi Gelişim 35 1. Avrupa Birleşik Devletleri İdeali 35 2. Kant ve Sürekli Barış 38 3. Nietzsche ve Modernlik 39 B. Ulus Devletler ve Anayasalar 40 C. Uluslararası İlişkiler 41 II. Bütünleşmenin Hukuki Dayanakları ve Modernizm 41 A. Modern Devlet ve Meşruiyet Sorunu Konusunda Düşünceler 41 1. Max Weber 42 2. Frankfurt Okulu 43 B. Moderniteye Farklı Bir Yaklaşım-Habermas 46 C. Post-Modernist Bütünleşme Modeli 48 III. Avrupa Siyasal Bütünleşmesi 49 A. Anayasacılık 50 B. Bütünleşme Modelleri (Nasıl Bir AB?) 51 C. Egemenliğin Kaynağı 53 D. Anayasal Meşruiyet 55 E. Ekonomi, Siyaset ve Hukuk İlişkileri 58 IV. Ekonomik Bütünleşme Modelleri 59 A. Küreselleşme 59 B. Farklı Bütünleşme Modelleri 62 1. Genel Olarak 62 2. Tercihli Ticaret Andlaşmaları 63 3. Serbest Ticaret Bölgeleri 64 4. Gümrük Birliği 65 5. Bütünleşmenin Dereceleri 65 C. Avrupa Birliğinin Kuruluşu ve Amaçları 67 D. Ortak Pazar 69 E. İç Pazar 69 F. Ekonomik ve Parasal Birlik 70 2. AB HUKUKUNUN DİĞER HUKUK DALLARI İLE İLİŞKİLERİ 73 I. Uluslararası Hukukun Temel Özellikleri 73 A. Uluslararası Hukukun Kaynakları 73 B. Uluslararası Hukukun Süjeleri 75 C. Uluslararası Hukukun Amacı ve Dayanağı 76 II. AB Hukukunun Özellikleri 78 A. Genel Olarak 78 B. Uluslararası Hukukla AB Hukukunun Farkları 80 III. Uluslararası Hukuk - Ulusal Hukuk İlişkileri 81 IV. AB Hukuku - Ulusal Hukuk İlişkileri 82 A. Genel Olarak 82 B. Devredilen Yetki (Conferral/Attribution) Prensibi 84 1. Genel Bakış 84 2. Yetki Türleri 86 a. Birliğin Münhasır Yetkisi (Exclusive Competence/Compétence Exclusive) 87 b. Birliğin Yarışan (Paylaşılan) Yetkisi (Shared Competence/Compétence Partagée) 90 c. Birliğin Destekleyici, Üye Devletlerin Faaliyetlerini Koordine Edici ve Tamamlayıcı Yetkisi (Competence to Support, CoordinateSupplement/Compétence d'Appui, de Coordination ou de Complément) 92 d. Üye Devletlere Bırakılan Yetki (Competence of Member States/Compétence des États Membres) 92 aa. Üye Devletlerin Münhasır Yetkisi (Exclusive Competence of Member States/Compétence Exclusive des États Membres) 92 bb. Hukukların Yaklaştırılması (Approximation of Laws/Rapprochement des Droits) 93 3. Yetkinin Kullanılması 94 a. İkincillik (Yetki İkamesi) ve Oranlılık Prensipleri (Subsidiarity and Proportionality/Subsidiarité et Proportionnalité) 96 aa. İkincillik Prensibi 96 bb. Oranlılık İlkesi 99 3. AVRUPA BİRLİĞİ HUKUKUNUN İLKELERİ 100 I. Genel Olarak 100 II. Özerklik İlkesi 101 III. Doğrudan Uygulanma İlkesi 101 IV. Doğrudan Etki İlkesi 103 A. Kurucu Andlaşmalar Bakımından 103 B. İkincil Normların Doğrudan Etkisi 105 1. Tüzükler (Regulations /Reglements) 105 2. Direktifler (Directives/Directives) 106 3. Kararlar (Decisions/Décisions) 108 4. Birliğin Yaptığı Anlaşmalar (Agreements/Accords) 108 V. Topluluk Hukukunun Önceliği (Primacy, Primauté) 110 2. Bölüm AB HUKUKUNUN KAYNAKLARI, KURUMLARI VE HUKUK KURALI YARATMA YETKİSİ 1. AB HUKUKUNUN KAYNAKLARI 115 I. Genel Olarak 115 II. Birincil Kaynaklar - Anayasal Andlaşmalar (Primary Law/Le Droit Primaire) 115 III. İkincil Normlar (Türev Normlar) (Secondary Law) (Le Droit Derivé) 120 A. Tüzükler (Regulations) (Reglements) 120 B. Direktifler (Yönergeler) (Directives) 121 C. Kararlar (Decisions/Décisions) 122 D. Tavsiye ve Görüşler (Recommandations and Opinions) (Recommantations et Avis) 123 E. Uluslararası Anlaşmalar (International Agreements) (Accords Internationaux) 123 F. Sözleşmeler (Conventions/Conventions) 125 G. Esnek Hukuk (Soft Law) (Droit Indicatif) 126 1. İlke Kararı (Resolution/Résolution) ve Sonuç Belgesi (Conclusion/Conclusion) 126 2. Kurumlararası Anlaşmalar 127 3. Komisyonun İletişimleri 127 H. Genel Hukuk İlkeleri (General Principles of Law/Principes Généraux du Droit) 128 I. İnsan Hakları (Human Rights/Droit de I'Homme) 129 1. Genel Olarak 129 2. Temel Haklar Şartı (Charter of Fundamental Rights of the EU/Charte des Droits Fondamentaux de I'UE) 130 2. AB KURUMLARI 133 I. Kurumsal İlkeler 133 A. Kurumsal Denge İlkesi (Principle of Institutional Balance/Principe de l'Equilibré Institutionnel) 134 B. Özerklik İlkesi ((Principle of Autonomy/Principe d'autonomie) 135 C. Dürüst İşbirliği İlkesi (Principle of Loyal Cooperation/Principe de Coopération Loyale) 136 D. Şeffaflık (Transparency/Transparence) ve Bilgilere Ulaşabilme İlkesi 137 II. Asli Kurumlar 138 A. Avrupa Konseyi (The European Council/Le Conseil Européen) 138 1. Oluşumu 138 2. Görev ve Yetkileri 139 B. Dış İşleri ve Güvenlik Politikasından Sorumlu Yüksek Temsilci (The High Representative of the Union for Foreign Affairs and Security Policy/Haut Représentant de I'Union Pour Les Affaires Étrangeres et la Politique de Sécurité) 140 1. Atanma Usulü 140 2. Görev ve Yetkileri 141 C. Komisyon (The Commission/La Commission) 143 1. Oluşumu 143 2. İşlevleri 145 D. Konsey (Bakanlar Konseyi) (The Council/Le Conseil) 145 1. Oluşumu 145 2. İşlevleri 147 E. Avrupa Parlamentosu (The European Parliament/Le Parlement Européen) 149 1. Oluşumu ve Yapısı 149 2. Yetki ve Görevleri 156 F. Sayıştay (The Court of Auditors/La Cour des Compter) 160 1. Oluşumu 160 2. Görev ve Yetkileri 161 G. Avrupa Merkez Bankası (The European Central Bank/La Banque Centrale Européenne) 163 III. Yardımcı (Tâli) Kurumlar (The Union's Advisory Bodies/Les Organes Consultatifs de I'Union) 165 A. Ekonomik ve Sosyal Komite (The Economic and Social Committee/Le Comité Économique et Social) 165 B. Bölgeler Komitesi (The Committee of the Regions/Le Comité des Régions) 166 C. Avrupa Yatırım Bankası (The European Investment Bank/La Banque Européenne d'Investissement) 168 D. Coreper (Committee of Permanent Representatives/Le Comité des Représentants Permanents) (Daimi Temsilciler Komitesi) 168 3. AB KURUMLARININ HUKUK KURALI YARATMA YETKİSİ 169 I. Yasama Faaliyetlerinin Hukuki Dayanağı 169 A. Sınırlı Yetki Prensibi 169 B. AB Mevzuatı Gerekçeli Olmalıdır 171 II. AB'nin Hukuk Kuralı Yaratma Usulleri (Treaty-derived Procedures) 172 A. Özel Usuller 172 1. Konseyin Yasama Yetkisi 172 2. Danışma Usulü (Consultation Process/Procédure de Consultation) 173 3. Uygun Bulma Usulü (Consent) (Assent/Accord) 174 4. Komisyonun Tek Başına Kural Yaratması ve Uygulama Tasarrufları 175 B. Olağan Usul (Ortak Karar Usulü) (Co-Decision Procedure/Procédure de Codécision) 176 C. Güçlendirilmiş İşbirliğinde Hukuki Rejim (ABA 20, ABİA 326-334) 179 E. Andlaşmaların Değiştirilmesi Usulü 186 1. Olağan Değiştirilme Usulü 186 2. Basitleştirilmiş Değiştirme Usulü 187 3. Clause-Passerelle 187 F. Üye Devletlerin Rolünün Kuvvetlendirilmesi 187 G. İşbirliğine Açık Model (Open Method of Coordination (OMC))"Méthode Ouverte de Coordination" (İAM) 188 H. Birliğin Dış Faaliyetleri (Uluslararası Anlaşmalar) 189 III. Bütünleşmiş Mevzuat ve Farklı Uygulamalar 191 A. Değişken Geometrili Katılım 191 B. Güçlendirilmiş İşbirliğinin Farklı İşlevleri 192 3. Bölüm AB YARGILAMA HUKUKU 1. ULUSLARARASI YARGI VE AB YARGI DÜZENİ 195 I. Uluslararası Yargı Hakkı ve Mahkemelerin Milletlerarası Yetkisi 195 II. Uluslararası Yargı Düzeni 196 III. AB Yargı Düzeni 198 A. Birlik Yargılama Düzeninin Uluslararası Yargıdan Farkları 199 1. Zorunlu Yargı Yetkisi 199 2. Topluluk Hukukunun Uygulanması ve Boşluk Doldurma Yetkisi 200 3. Yargı Yetkisinin Genişliği 200 4. Yaptırım Gücü 200 B. AB Yargı Düzeninin Özellikleri 200 1. Yetkinin Sınırlılığı İlkesi 201 2. Yetkinin Zorunluluğu İlkesi 201 a. Zorunlu Yetki Prensibi 201 b. İhtiyari Yargı Yetkisi 202 aa. Üye Devletler Arasında İhtilaflar 202 bb. AB'nin Yaptığı Bir Akit Dolayısıyla Çıkan İhtilaflar 202 3. Münhasır Yetki İlkesi 202 C. ABAD'ın Politik Gücü 202 2. AVRUPA ADALET DİVANININ OLUŞUMU VE GELİŞİMİ 203 I. Tarihçe 203 II. ABAD'ın Oluşumu ve Alt Mahkemeler 204 A. Mahkemelerin Yapısı 204 B.

Alt Mahkemeler 206 C. Lizbon Andlaşmasındaki Düzenleme 208 1. Oluşumu 208 2. Yargılama Usulü 210 3. ABAD'da Dava Takibi 211 4. İhtiyati Tedbirler 212 a. İhtiyati Tedbir Kavramı ve Amacı 212 b. İhtiyati Tedbir Çeşitleri 214 c. Avrupa Birliği Adalet Divanı ve Avrupa Genel Mahkemesinde İhtiyati Tedbirler 215 aa. İhtiyati Tedbirin Amacı ve Mahiyeti 215.

bb. İhtiyati Tedbirin Yardımcı Niteliği (Davanın Esası ile İhtiyati Tedbir Arasındaki Bağ) 217 cc. İhtiyati Tedbirin Geçici Niteliği 217 dd. İhtiyati Tedbirin Şartları 218 aaa. Kat'i Olmayan (prima facie) Durum 218 bbb. Aciliyet ve Ciddi ve Onarılamaz Zarar 219 ccc. Menfaatler Dengesi 221 ee. İhtiyati Tedbir Çeşitleri 222 aaa. Yürütmenin Durdurulması (Suspension/Suspension) 222 bbb. Diğer Geçici Önlemler (Other Interim Measures/Autres Mesures Provisoires) 223 ff. İhtiyati Tedbir Kararı Verilmesi Usulü 225 aaa. Taraflar 225 bbb. Yetkili Organ 226 ccc. Yargılama Usulü 226 ddd. Teminat 226 3. AVRUPA BİRLİĞİ ADALET DİVANI (ABAD)'IN YARGI YETKİSİ 227 I. Zorunlu Yargılama Yetkisi 227 A. Zorunlu Yargı Yetkisine Giren Davalar 228 1. İhlal Davaları (Recours en Manquement) (Infringement Proceedings) 230 a. Davacılar ve Davalılar 230 b. Karar 230 c. Örnek Olaylar 232 2. İptal Davaları (The Action for Annulment/Le Recours en Annulation) 234 a. Davacılar ve Davalılar 235 b. Hukuka Aykırılık Def'i (L'Exception d'Illegalité) 237 c. İptal Edilebilecek Tasarruflar 238 d. İptal Nedenleri 239 aa. Yetkisizlik 240 bb. Asli Usuli Kuralların İhlali 240 cc. Andlaşmanın veya Herhangi Bir Hukuk Kuralının İhlali 242 dd. Yetkinin Kötüye Kullanılması (Misuse of Powers/Le Détournement de Pouvoir) 243 e. İptal Davalarının Etkisi 243 3. Hareketsizlik Davası (The Action for Failure to Act/Recours en Carence) 244 a. Davacılar ve Davalılar 244 b. Ön Usul 245 4. Ön Karar Usulü 245 5. Haksız Fiilden Doğan Tazminat Davaları 249 a. Davacılar ve Davalılar 249 b. Davanın Konusu 250 c. Davanın Sonucu 252 6. Konsey Tüzüklerindeki Cezalara Karşı Açılan Davalar 252 7. Personel Davaları (Staff Cases) 253 8. Avrupa Yatırım Bankası ile İlgili Uyuşmazlıklar 254 II. İhtiyari Yargı Yetkisi 256 A. Üye Devletler Arasındaki İhtilaflar 256 B. Kamu Hukuku veya Özel Hukuk Sözleşmelerindeki Tahkim Şartı Nedeniyle Baktığı Davalar 257 III. Divanın Görüş Bildirme Yetkisi 257 V. Divanın, Birliğin, Birliğe Üye Olmayan Devletlerle Yaptığı Anlaşmaları Denetimi 259 4. ABAD VE İNSAN HAKLARI 260 I. AB Temel Haklar Şartı 260 II. ABAD'ın Birlik Hukukunun Gelişiminde Rolü 260 III. ABAD ve AİHM 261 IV. AB'nin AİHS'ne Taraf Olması 263 V. AB'de İnsan Haklarının Korunması 265 A. ABAD'IN Kurucu Andlaşmaların Denetiminde Yetkisizliği 265 B. Yetki Eksikliği 265 C. 1. Sütunda ABAD'ın Yetkisinin Sınırları 267 D. ABAD'ın 3. Sütundaki Sınırlı Yetkisi 268 E. 2. Sütundaki Sınırlı Yetkisi 270 5. ABAD KARARLARINA UYMA ZORUNLULUĞU 271 I. Tarihçe 271 II. Lizbon Andlaşmasındaki Düzenleme 272 4. Bölüm ANAYASASIZ ANAYASALLIK, ADLİ VE CEZAİ İŞLERDE İŞBİRLİĞİ VE YÖNETİM HAKKI 1. AVRUPA ANAYASACILIĞI VE ULUSAL ANAYASA MAHKEMELERİ 275 I. Genel Olarak 275 II. Hukuk Kurallarına Dayalı Anayasa 276 III. Anayasa Şikayeti Yolu 277 IV. AB'ye Üye Devletlerin Anayasa Mahkemelerinin Görüşleri 277 A. Federal Alman Anayasa Mahkemesinin Görüşü 277 1. Bütünleşme Konusunda Anayasal Sorumluluk 278 2. Alman Anayasası'nın Üstünlüğü ve Federal Anayasa Mahkemesinin Yetkileri 279 3. Egemen Devlet Olmak ve AB'nin Demokratik Açığı 280 B. Polonya Anayasa Mahkemesinin AB'ye Katılım Konusundaki Görüşleri 281 C. Estonya Anayasasının Yorumu ile İlgili Görüş 282 D. Çek Cumhuriyeti Anayasa Mahkemesinin Görüşü 282 E. Slovenya Anayasa Mahkemesinin Görüşü 284 F. Macaristan Anayasa Mahkemesi Görüşü 285 V. Venedik Komisyonu 286 2. AB VATANDAŞLARININ HAKLARI 287 I. Avrupa Vatandaşlığı 287 II. Avrupa Vatandaşlarının Hakları 290 A. Serbest Dolaşım Hakkı 290 1. Genel Olarak 290 2. Aile Birleşmesi Hakkı 293 3. İdari Usuller 295 4. Sınırdışı Etme Sebepleri 296 B. AB Vatandaşlarının Siyasi Hakları 296 1. Seçme ve Seçilme Hakkı 296 2. Şikayet Hakkı (Right to Petition/Droit de Pétition) 297 3. İyi Yönetim ve Belgelere Ulaşma Hakkı 298 4. Diplomatik Koruma Hakkı (Right to Diplomatic Protection/Droit de Protection Diplomatique) 299 3. ÖZGÜRLÜK, GÜVENLİK VE ADALET ALANI 300 I. Lizbon'dan Önceki Dönem 300 A. Maastrich Andlaşması Öncesi 300 B. 1993-1999 Dönemi 301 C. Amsterdam Andlaşmasından Sonra 302 II. Lizbon Andlaşmasındaki Düzenleme 304 A. Ülkeye Giriş, İkamet Hakkı 304 1. Sınır Kontrolü 305 2. 3. Ülke Vatandaşları İçin Özgürlük, Güvenlik ve Adalet Alanı 306 a. Göçün Kontrolü 307 b. İnsan Hakları Boyutu 309 c. Avrupa Dayanışması 311 d. Dönüş Direktifi 313 e. Uzun Süreli İkamet Direktifi 314 f. AB 2016/801 Sayılı ve 11 Mayıs 2016 tarihli (recast) Direktifi 316 B. Aile Birleşmesi Hakkı 317 III. İkincil Hukuka Göre 317 A. Sınır Konrollerine İlişkin İkincil Mevzuat 317 1. Schengen Sınırlar Kodu 317 2. Vize Kodu 319 3. Vize Bilgi Sistemi (VIS) 320 B. Sınır Kontrol Sistemleri Ve Sınır Muhafızları 321 1. Shengen Bilgi Sistemi (SIS II) 321 2. Europol 321 3. Eurojust 322 4. Frontex 322 IV. AİHM ve ABAD'ın Aile Birleşmeleri ile İlgili Kararları 323 A. AİHS'nin 8. Maddesiyle İlgili AİHM Kararları 323 B. ABAD'ın Aile Birleşmesine Bakışı 324 V. Avrupa Birliği'nin Göç ve Sığınma Politikası 326 A. Avrupa Birliğinin İşleyişine Dair Andlaşmada (Birincil Normlar) Yer Alan Hükümler 326 1. AB Temel Haklar Şartı 327 2. Geri Kabul (Readmission/Réadmission) Andlaşmaları 328 a. Genel Olarak 328 b. AB-Türkiye Geri Kabul Anlaşması 329 3. Stockholm Programı 330 B. İkincil Mevzuat 331 1. Sorumlu Devletin Belirlenmesine İlişkin Konsey Tüzüğü 331 2. Vasıf Yönergesi 334 3. Kabul Koşulları Yönergesi 338 4. Geçici Koruma Yönergesi 340 5. Usul Yönergesi 341 6. Yasadışı Göç Yönergesi 344 C. Mahkeme Kararları 346 1. AİHM'nin M.S.S v. Belçika Kararı 346 2. ABAD'ın x v. İngiltere, y v. İrlanda Kararı 349 3. AB İDARE HUKUKU 350 I. AB'de Yönetim (Governance/Gouvernance) 350 A. Genel Olarak 350 B. AB'de Yeni Yönetim (New Governance/Nouvelle Gouvernance) 351 1. AB'de Hesap Verilebilirlik (Accountability/Comptabilité) 353 2. Saydamlık (Transparency/Transparence) 354 3. ABAD ve AB Yönetiminin Hukukileştirilmesi 354 4. Dinamik Yapı 355 II. AB Hukukunun Uygulanması 357 A. ABAD ve Üye Devletler Tarafından Uygulanması 357 1. AB Hukukunun ABAD Tarafından Uygulanması 357 a. İhlal Davası 358 b. Yaptırımı 359 2. Üye Devlet Mahkemeleri Tarafından Uygulanması 359 a. Doğrudan ve Dolaylı Etki 359 b. Öncelik (Primacy, Primauté) 361 c. Devletin Sorumluluğu 362 d. Avrupa Ombudsmanı 363 4. CEZAİ İŞLERDE HUKUKİ İŞBİRLİĞİ 364 I. Genel Olarak 364 II. Cezai İşlerde İşbirliği ve Güvenlik Boyutu 365 A. Üye Devletlerin İç Güvenliği 365 B. Kollektif Güvenlik 366 C. Milli ve Kollektif Güvenliğin Arasında Bir Çözüm 366 D. Cezai İşlerde Hukuki İşbirliği 367 1. Karşılıklı Tanıma 367 2. Avrupa Tutuklama Emri 367 3. Ne bis in idem Prensibi 369 III. Ceza Hukukunun Uyumlaştırılması 370 A. Avrupa Suçları 371 B. Polis İşbirliği 373 5. Bölüm ORTAK DIŞ VE GÜVENLİK POLİTİKASI (ODGP) VE ORTAK GÜVENLİK VE SAVUNMA POLİTİKASI (OGSP) 1. ORTAK DIŞ VE GÜVENLİK POLİTİKASI 375 I. AB'nin Anlaşma Yapma Yetkisi ve Dış İlişkileri 375 A. Genel Olarak 375 B. AB'nin Yaptığı Anlaşmaların Çeşitleri 377 C. Lizbon Anlaşmasından Önceki Dönemde Avrupa Dış Politikası 380 1. Roma Andlaşmasındaki Düzenlemeler 380 2. Anayasal Andlaşmadaki Düzenleme 383 II. Lizbon Andlaşması ile AB'nin Ortak Dış Politikasının Düzenlenmesi 384 A. Genel Olarak 384 B. ODGP İçin Öngörülen Mevzuat 388 1. Ortak İşlem (Joint Action) (JAS) (Action Commune) 388 2. Ortak Strateji (Common Strategies) (Stratégie Commune) 389 3. Ortak Tutum (Common Position) (CPs) (Position Commune) 389 4. Sui Generis Kararlar 389 C. ODGP'de Yetkinin Sınırları 390 1. ABAD'ın Yaklaşımı 390 2. Teorik Esaslar 391 3. AB'nin Anlaşma Yapma Yetkisi'nin Sınırları 392 4. Uygulama 395 5. Sütunlar Arasındaki İlişkiler ve ABA 40. Madde 396 D. Yetki Çeşitleri 397 1. Açık Dış Yetki 397 2. Zımni Dış Yetki 399 3.

Aşkın Yetki (Overlap effect) 401 E. Güçlendirilmiş İşbirliği 402 F. Uygulamadaki Güçlükler 403 2. ORTAK DIŞ GÜVENLİK VE SAVUNMA POLİTİKASI 405 I. Genel Olarak 405 II. Milli Politikalarla İlişkiler 409 A. Milli Dış Politikalar ile İşbirliği ve ODGP'nin Otonom Oluşu 409 B. Ortak Dış ve Güvenlik Politikasının Misyonu 411 C. AB'nin Dış İlişkileri 412 III. Ortak Güvenlik ve Savunma Politikası 414 A. Genel Olarak 414 B. 2003-2007 Yıllarında AGSP Operasyonları 417 C. BAB'ın Kuruluşu ve NATO 419 D. Lizbon Andlaşmasındaki Düzenleme 420 E. Son Gelişmeler 423 F. Brexit (Bileşik Krallığın AB'den Ayrılması) 426 1.

Politik Etkileri 427 2. Hukuki Etkileri 427 3. Nitelikli Oy 428 G. Değerlendirme 428