İÇİNDEKİLER ÖNSÖZ V GİRİŞ 1 Birinci Bölüm GÖÇ VE GÖÇMENLİK 1. Göç ve Göçmenlik 5 1.1. Göç ve Göçmenliğin Tarihsel Gelişim Sürecine Kısa Bir Bakış 7 1.2. Göçmenler ve Mülteciler için Hedef: AB 13 1.3. Göç ve Tanımı 15 1.4. Göçün Nedenleri 19 1.5. Göçün Türleri 22 1.5.1.Düzensiz Göç 23 1.5.2.Düzenli Göç 24 1.5.3.Transit Göç 24 1.5.4. Türkiye'deki Durum 25 1.6. Göçün Sonuçları 27 1.7. Göç Politikaları ve Hukuk 29 1.7.1. Uluslararası İlişkiler ve Hukuk Ekseninde Göç Hukuku 30 1.7.2. AB Politikaları ve Göç Hukuku 31 1.7.3. Türkiye Politikaları ve Türk Hukukunda Durum 32 İkinci Bölüm GÖÇ VE GÖÇMENLİK BAĞLANTILI KAVRAMLAR 2. Göç ve Göçmen Bağlantılı Kavramlar 35 2.1. Mülteci Statüsü ve Mülteci 35 2.1.1. Göç ve Mülteci Bağlantısı 35 2.1.1.1 Uluslararası Hukuk Açısından 36 2.1.1.2. AB Düzenlemeleri ve Hukuku Açısından 39 2.1.1.3. AİHS ve İnsan Hakları Hukuku Açısından 41 2.1.1.4. Türk Hukuku Açısından 42 2.1.2. Mülteci Statüsünün Unsurları 44 2.1.3. Mülteci Statüsünün Sona Ermesi 47 2.2. Sığınma ve Sığınma Hakkı 48 2.2.1. Göç ve Sığınma Bağlantısı 49 2.2.1.1. Uluslararası Hukuk Açısından 49 2.2.1.2. AB Düzenlemeleri ve Hukuku Açısından 52 2.2.1.3. AİHS ve İnsan Hakları Hukuku Açısından 54 2.2.1.4. Türk Hukuku Açısından 56 2.2.2.Sığınma ve Sığınma Hakkının Unsurları 59 2.2.3. Sığınmacı Statüsünün Sona Ermesi 60 2.3. Şartlı Mülteciler 62 2.4. Diğer Koruma Sağlananlar 63 2.4.1. İkincil Koruma 63 2.4.1.1. Uluslararası Hukuk Açısından 64 2.4.1.2. AB Düzenlemeleri ve Hukuku Açısından 65 2.4.1.3. AİHS ve İnsan Hakları Hukuku Açısından 66 2.4.1.4. Türk Hukuku Açısından 67 2.4.2. Geçici Koruma 67 2.4.2.1. Uluslararası Hukuk Açısından 68 2.4.2.2. AB Düzenlemeleri ve Hukuku Açısından 70 2.4.2.3. AİHS ve İnsan Hakları Hukuku Açısından 72 2.4.2.4. Türk Hukuku Açısından 72 2.4.3. Vatansızlık 74 2.4.3.1. Uluslararası Hukuk Açısından 75 2.4.3.2. AB Düzenlemeleri ve Hukuku Açısından 76 2.4.3.3. AİHS ve İnsan Hakları Hukuku Açısından 78 2.4.3.4. Türk Hukuku Açısından 78 Üçüncü Bölüm AB'NİN GÖÇ POLİTİKALARI VE BU POLİTİKALARIN ÇERÇEVESİ 3. AB'nin Göç Alanındaki Politik Yetkileri 79 3.1. Yasal Dayanağı 79 3.2. AB Göç Politikalarının Gelişim Süreci 82 3.3. AB'nin Göç Politikalarındaki Yetkileri 83 3.3.1. Yasal Göç-Düzenli Göç 84 3.3.2. Entegrasyon 84 3.3.3. Düzensiz Göç ile Mücadele 85 3.3.4. Geri Kabul Anlaşmaları 85 3.4. AB'nin Göç Alanındaki Düzenlemeleri 86 3.4.1. Yasal Göç-Düzenli Göç ve Entegrasyon Kapsamındaki Düzenlemeler 86 3.4.1.1. Mavi Kart Sistemi 87 3.4.1.2. Tek İzin Yönergesi 89 3.4.1.3. Mevsimlik-Dönemsel İşçiler Yönergeleri 91 3.4.1.4. Bir AB Ülkesindeki Bir Şubeye Geçmek İsteyen Çok Uluslu Şirketlerin Çalışanları 92 3.4.1.5. Öğrenci, Stajyer ve Araştırmacılar ile İlgili Yönerge 93 3.4.1.6. AB'de Uzun Süreli İkamet Eden Üçüncü Ülke Vatandaşları Hakkında Yönerge 94 3.4.1.7. Aile Birleşimi Yönergesi 94 3.4.2. Düzensiz Göç ve Geri Dönüş Politikaları 95 3.4.2.1. Düzensiz Göç 95 3.4.2.2. Geri Dönüş Yönergesi 98 Dördüncü Bölüm AB'NİN SIĞINMA POLİTİKALARI 4. Genel Değerlendirme 101 4.1. AB Sığınma Politikasının Oluşması 103 4.1.1. Giriş 103 4.1.2. Schengen Anlaşması 104 4.1.3. Dublin Antlaşması 105 4.1.4. Maastricht Antlaşması 106 4.1.5. Amsterdam Antlaşması 107 4.2. La Haye Programı 110 4.3. Stockholm Programı 112 4.4. Diğer Zirveler 113 4.4.1. Laken Zirvesi 113 4.4.2. Sevilla Zirvesi 113 4.4.3. Selanik Zirvesi 114 4.5. Açık ve Güvenli Bir Avrupa'ya Doğru Programı 115 4.5.1. Göç ve Güvenlik Birliği 116 4.5.1.1. Etkili Bir Göç ve Hareketlilik Politikası 116 4.5.1.2. Göç ve Entegrasyonun Faydalarından Tam olarak Yararlanma 116 4.5.1.3 Yasadışı Göçün Önlenmesi ve Geri Dönüşün Güvenilir Bir Yaklaşım ile Yapılması 116 4.5.1.4. Dış Sınırların Yönetiminin Bütünleştirilmesi 117 4.5.1.5. Daha İşlevsel Bir AB Sığınma Sistemi 117 4.5.1.6. Schengen ve Güvenlik Birliği 117 4.5.2. Güvenlik Birliğinde AB'nin Doğu ve Güney Komşularıyla Daha Yakın İşbirliği 118 4.5.3. Güvenlik Birliğinde Terörle Mücadele 118 4.5.4. Siber Uzay'da Vatandaşlar ve Girişimciler için Güvenlik Seviyesini Arttırmak 118 4.5.5. Yasal Sistemlerin Kontrolü ve Denetimi 119 4.6. AB'nin Sığınma Planlaması 119 4.7. Ortak Sığınma Politikası 120 4.8. AB'nin Göç ve Sığınma İle İlgili Kurumları 121 Beşinci Bölüm AB SIĞINMA HUKUKU VE DÜZENLEMELERİ 5.1. AB Sığınma Hukuku ve İkincil Hukuk Düzenlemeleri 123 5.2. Revize Edilmiş Sığınma Prosedürleri Yönergesi 125 5.3. Vasıflılık Yönergesi 128 5.4. Revize Edilmiş Kabul Edilme Koşulları Yönergesi 130 5.5. Avrupa Göç Gündemi ve Sığınma 131 5.6. Dublin Sistemi-Revize Edilmiş Dublin Tüzüğü 133 5.6.1. Dublin Antlaşması (Dublin I) 133 5.6.2. Dublin II 134 5.6.3. Dublin III 136 5.7. Revize edilmiş EURODAC Tüzüğü 145 Altıncı Bölüm AB TEMEL HAKLAR ŞARTI KAPSAMINDA GÖÇ VE ULUSLARARASI KORUMA UYGULAMALARI 6. AB Temel Haklar Şartı 147 6.1. Oluşum ve Gelişim Süreci 147 6.2. ABA - Temel Haklar Şartı Bağlantısı ve AİHS 150 6.3. Temel Haklar Şartı Kapsamındaki Değerler 154 6.3.1. İnsan Onuru 154 6.3.2. Özgürlükler 155 6.3.3. Eşitlik 156 6.3.4. Dayanışma 157 6.3.5. Vatandaşlıktan Doğan Haklar 158 6.3.6. Adalet 158 6.4. Temel Haklar Şartı Kapsamındaki Değerlerin İhlalinde Sorumluluk ve Yargılama Yetkisi 159 6.5. Temel Haklar Şartı Kapsamında AB'nin Sorumlulukları 161 6.6. AB'de İnsan Hakları Koruması Perspektifinde Göç ve Uluslararası Koruma Uygulamaları 163 6.6.1. İnsan Hakları Koruma Sistemi 163 6.6.2. Temel Haklar Şartı Koruma Sistemi 165 6.6.3. Uluslararası Koruma Sistemi 166 6.6.3.1. Lizbon Antlaşması Kapsamında 166 6.6.3.2. Temel Haklar Şartı Kapsamında 167 6.6.3.3. Avrupa Birliğinin İşleyişi Hakkında Antlaşma Kapsamında 167 Yedinci Bölüm AB-TÜRKİYE İLİŞKİLERİNDE GÖÇ VE MÜLTECİ SIĞINMACI EKSENİ VE GERİ KABUL ANLAŞMASI 7.1. Genel Değerlendirme 173 7.2. Geri Kabul Anlaşmaları 175 7.3. AB - Türkiye İlişkileri 177 7.3.1. AB - Türkiye İlişkilerinde Önemli Süreçler 177 7.3.1.1. Ankara Anlaşması'ndan Katılım Müzakerelerine 178 7.3.1.2. Katılım Müzakerelerinden Bugüne 179 7.3.2. Sorunlu Alanlar-Fay Hatları 181 7.3.2.1. Mülteci-Sığınmacı Akını 182 7.3.2.2. Vize Serbestisi 183 7.3.2.3. Katılım Müzakereleri 184 7.4. Suriye İç Savaşının Mülteci-Sığınmacı Ekseninde AB-Türkiye İlişkilerine Etkisi 184 7.4.1. Toplumsal Çatışmalardan İç Savaşa 185 7.4.2. Suriye İç Savaşındaki Faktörler ve Etkileri 186 7.4.3. Savaşın Yarattığı Mülteci ve Sığınmacı Akını 188 7.4.3.1. Mülteci ve Sığınmacı Akınının Uluslararası Perspektifte Siyasi ve Toplumsal Sonuçları 189 7.4.3.2. Mülteci ve Sığınmacı Akınının Uluslararası Perspektifte Hukuki Sonuçları 191 7.4.4. Avrupa'daki Suriyeliler ve Hukuksal Durumları 192 7.4.5. Türkiye'deki Suriyelilerin Hukuksal Durumu 194 7.5. Geri Kabul Anlaşması ve Vize Serbestisi 195 7.6. Uluslararası Hukuk Açısından Geri Kabul Anlaşmasının Mülteci ve Sığınma Statülerine Etkisi 196 7.7. AB Hukuku Açısından Geri Kabul Anlaşmasının Mülteci ve Sığınma Statülerine Etkisi 198 7.8. AİHM ve ABAD Kararları Kapsamında Geri Kabul Anlaşmasının Mülteci ve Sığınmacı Statülerine Etkisi 200 SONUÇ 203 KAYNAKÇA 207