İÇİNDEKİLER ÖN SÖZ ................................................................ ..........................v İÇİNDEKİLER ................................................................ ..............vii TABLOLAR LİSTESİ....................................................... ...............xi ŞEKİLLER LİSTESİ ................................................................ .....xiii GİRİŞ ................................................................ .............................1 BİRİNCİ BÖLÜM ÖRGÜTLERDE GÜVEN 1.1. Güven Kavramı ................................................................ .............................5 1.2. Güven Türleri ................................................................ ................................9 1.3. Güven ve Güvensizlik İlişkileri.................................................... ...............13 1.4. Güvenin Örgütler İçin Araştırma Alanları ..................................................17 1.4.1. Bireyler Arası Güven ................................................................ ..........18 1.4.1.1. Astın Yöneticiye Güveni......................................................... ... 19 1.4.1.2. Yöneticinin Astına Güveni......................................................... 20 1.4.1.3. Aynı Düzeyde Yer Alan Çalışanlar Arası Güven ...................... 21 1.4.1.4. Departmanlar ve Ekipler Arası Güven....................................... 21 1.4.2. Üst Yönetime / Örgüte Duyulan Güven..............................................21 1.4.3. Örgütler Arası Güven ................................................................ ..........22 1.4.4. Müşterilerin İşletmelere Güveni......................................................... .23 1.5. Örgüt Yazınında Güven Modelleri....................................................... .......23 1.5.1. Shockley-Zalabak, Ellis ve Winograd Güven Modeli.........................24 1.5.2. Mayer, Davis ve Shoorman'ın Bütünleşik Örgütsel Güven Modeli ...26 1.5.3. Cummings ve Bromiley Güven Modeli ..............................................29 1.5.4. Whitener ve Arkadaşlarının Yönetsel Güvenilirlik Modeli ................30 1.6. Güvenin Dayanakları.................................................... ...............................35 1.6.1. Örgüte Güvenin Dayanakları.................................................... ...........36 1.6.2. Yöneticiye Güvenin Dayanakları ........................................................37 1.6.3. İş Arkadaşına Güvenin Dayanakları.................................................... 39 1.7. Güvenin Sonuçları..................................................... ..................................39 1.7.1. Örgüte Güvenin Sonuçları..................................................... ..............39 1.7.2. Yöneticiye Güvenin Sonuçları ............................................................40 1.7.3. İş Arkadaşına Güvenin Sonuçları..................................................... ...41 viii Öğr. Gör. Dr. Zülfi Umut ÖZKARA - Prof. Dr. Güler SAĞLAM ARI İKİNCİ BÖLÜM ÖRGÜTLERDE LİDERLİK 2.1. Yönetim ve Yönetici Kavramı........................................................ .............43 2.2. Liderlik ve Lider Kavramı........................................................ ...................45 2.3. Lider ile Yönetici Arasındaki Farklar......................................................... .47 2.4. Liderlik Türleri........................................................ ....................................49 2.4.1. Otokratik Liderlik........................................................ ........................49 2.4.2. Zorlayıcı Liderlik ................................................................ ................51 2.4.3. Destekleyici Liderlik........................................................ ...................51 2.4.4. Vizyoner Liderlik ................................................................ ................51 2.4.5. Tam Serbesti Tanıyan Liderlik........................................................ ....52 2.4.6. Yetki Verici Liderlik ................................................................ ...........53 2.4.7. Demokratik Liderlik........................................................ ....................54 2.4.8. Hizmetkar Liderlik ................................................................ ..............55 2.4.9. Paylaşımcı Liderlik ................................................................ .............55 2.4.10. Küresel Liderlik........................................................ .........................56 2.4.11. Stratejik Liderlik ................................................................ ...............56 2.4.12. Bilgilendirici Liderlik / Danışmacı Liderlik......................................57 2.4.13. Doğal Liderlik ................................................................ ...................57 2.4.14. Kendi Kendine Liderlik........................................................ .............57 2.4.15. E-Liderlik ................................................................ ..........................57 2.4.16. Koç Tipi Liderlik........................................................ .......................58 2.4.17. Ruhsal Liderlik........................................................ ..........................58 2.4.18. Başarıya Yönelik Liderlik ................................................................ .58 2.4.19. Yönlendirici Liderlik........................................................ .................59 2.4.20. Negatif / Pozitif Liderlik ................................................................ ...59 2.4.21. Babacan Liderlik ................................................................ ...............59 2.4.22. Karizmatik Liderlik........................................................ ...................59 2.4.23. Etik Liderlik ................................................................ ......................60 2.4.24. Otantik Liderlik........................................................ .........................61 2.5. Liderlikte Kuramsal Yaklaşımlar ................................................................ 62 2.5.1. Özellikler Yaklaşımı ................................................................ ...........62 2.5.2. Davranışsal Yaklaşım...................................................... ....................63 2.5.2.1. Ohio State Üniversitesi Araştırmaları ........................................ 64 2.5.2.2. Michigan Üniversitesi Liderlik Çalışmaları............................... 65 2.5.2.3. Blake ve Mouton'un Liderlik Izgarası Yaklaşımı...................... 66 2.5.2.4. Tannenbaum ve Schmidt'in Liderlik Doğrusu Modeli .............. 68 Örgütlerde Güven ve Liderlik: Kavramlar - Kuramlar - Modeller ve Uygulama ix 2.5.2.5. McGregor'un X ve Y Kuramları................................................ 69 2.5.2.6. Likert'in Sistem 1 - Sistem 4 Modeli......................................... 71 2.5.3. Durumsallık Yaklaşımı ................................................................ .......73 2.5.3.1. Fred Eduard Fiedler'in Durumsallık Modeli.............................. 75 2.5.3.2. Yol-Amaç Yaklaşımı ................................................................ . 76 2.5.3.3. Vroom-Yetton-Jago'nun Normatif Durumsallık Yaklaşımı ...... 78 2.5.3.4. Reddin'in Üç Boyutlu Liderlik Yaklaşımı................................. 80 2.5.3.5. Hersey-Blanchard'ın Durumsallık Yaklaşımı............................ 82 2.5.3.6. Lider-Üye Değişim Modeli........................................................ 85 2.5.4. Diğer Liderlik Yaklaşımları ................................................................ 86 2.6. Etkileşimci ve Dönüşümcü Liderlik Yaklaşımları ......................................88 2.6.1. Etkileşimci Liderlik Yaklaşımı ...........................................................88 2.6.2. Dönüşümcü Liderlik Yaklaşımı ..........................................................91 2.6.3.Etkileşimci ve Dönüşümcü Liderliğin Karşılaştırılması ......................95 ÜÇÜNCÜ BÖLÜM DÖNÜŞÜMCÜ ve ETKİLEŞİMCİ LİDERLİK DAVRANIŞLARI ile LİDERE DUYULAN GÜVEN ARASINDAKİ İLİŞKİLER ÜZERİNE AMPİRİK BİR ARAŞTIRMA 3.1.

Araştırmanın Amacı ve Önemi.......................................................... ..........99 3.2. Araştırma Modeli ve Hipotezler...................................................... ..........107 3.3. Araştırmanın Evreni ve Örneklem....................................................... ......110 3.4.

Araştırmanın Sınırlılıkları ................................................................ .........110 3.5. Araştırmanın Varsayımları ................................................................ ........111 3.6. Araştırmada Kullanılan Veri Toplama Araçları ........................................111 3.7. Verilerin Toplanması ve Analizi ...............................................................1 17 3.8. Araştırma Bulguları...................................................... .............................118 3.8.1. Katılımcılara İlişkin Betimsel Bulgular ............................................118 3.8.2. Astın Bir Üst Yöneticisinin Sergilediği Etkileşimci ve Dönüşümcü Liderlik Tarzı Algısıyla Astın Bir Üst Yöneticisine Duyduğu Bilişsel ve Duygusal Güven Arasındaki İlişkilere Yönelik Bulgular ............137 SONUÇ ve TARTIŞMALAR ................................................................ ........149 KAYNAKÇA ................................................................ ..................................169