İÇİNDEKİLER II. BASKIYA ÖNSÖZ.................................................VII İÇİNDEKİLER................................................. ...........XI KISALTMALAR..................................................... ...XV TABLOLAR DİZİNİ ..............................................XVII GİRİŞ ................................................................ ...............1 BÖLÜM I Haklı Savaş Kuramı'nın Tarihsel Gelişimi ve Ortaya Çıkan Prensipler A. Haklı Savaş Kuramı'nın Tarihsel Gelişimi ........................13 1. Ius ad Bellum- Ius in Bello Ayrımı ................................14 2. Yunan Geleneği ve Roma Hukuku................................15 3. Dinlerin Ortaya Çıkışı ve Kurama Etkileri.................23 i. Yahudilik ................................................................ ......23 ii. Hristiyanlık ................................................................ .25 iii. Müslümanlık .............................................................32 4. Orta Çağ döneminde Haklı Savaş Kuramı..................35 i. Kilise Hukuku.......................................................... ...35 ii. Skolastik Düşünce...................................................... 39 iii. Şövalyelik Kanunnamesi ..........................................42 5. Modern Dönemde Haklı Savaş Kuramı.......................46 i. Gerçekçiler................................................... ................47 ii. Legalistler..................................................... ................54 iii. Hümanistler-Reformcular........................................ 61 6. Günümüzde Haklı Savaş Düşüncesi.............................68 B. Tarihsel Süreç Sonucunda Ortaya Çıkan Prensipler.......73 1. Ius ad Bellum.......................................................... ............76 i. Haklı Neden ................................................................ 76 ii. Meşru Otorite .............................................................77 iii. Meşru Amaç ................................................................ 77 iv. Uygunluk........................................................ ..............78 v. Son Çare ................................................................ .......78 vi. Başarı İhtimali....................................................... ......79 2. Ius in Bello ................................................................ ..........79 a. Ayrım Gözetme (Savaşan-Sivil Ayrımı) ........79 b. Orantılılık .............................................................82 BÖLÜM II İnsancıl Hukuk, Savaş ve Kuvvet Kullanımının Sınırlandırılması A. İnsancıl Hukuk ................................................................ .........87 1. İnsancıl Hukuk Düşüncesinin Doğuşu ve Kızılhaç Komitesi'nin Kuruluşu....................................90 2. Kanunlaştırma Çabaları, Sözleşmelerin Ortaya Çıkışı ve Uygulanması.................................................... .91 3. Lahey ve Cenevre Hukukları..........................................94 i. Lahey Hukuku ............................................................94 ii. Cenevre Hukuku........................................................95 B. Savaş ve Silahlı Çatışma .........................................................96 1. Kuvvete Başvurma Hakkının Sınırlandırılması ve Yasaklanması................................................... ..............99 2. Milletler Cemiyeti Misakı............................................ 100 3. Lokarno Andlaşması ..................................................... 102 4. Kellogg-Briand Paktı ......................................................103 5. Birleşmiş Milletler Anlaşması..................................... 104 C. Silahlı Çatışmaların Sınıflandırılması............................. 107 1. Uluslararası Silahlı Çatışmalar................................... 108 2. Uluslararası Olmayan Silahlı Çatışmalar................. 109 3. Uluslararasılaşmış Silahlı Çatışmalar........................111 4. Uluslararası Terörizm.....................................................11 2 5. Müdahaleler.................................................... ..................114 BÖLÜM III Haklı Savaş Kuramının İnsancıl Hukuk Boyutu A. Sivillerin Korunması...................................................... ...... 129 B. Sivil, Savaşan ve Hukuk Dışı Savaşan Ayrımı .................131 C. Meşru Hedefe İlişkin Sınırlamalar................................... 134 D. Tarafların Saldırıya İlişkin Yükümlülükleri................... 136 1. Saldırıda Bulunan Tarafın Yükümlülükleri............. 136 i. Sadece Askeri Hedefe Saldırma Yükümlülüğü 136 a. Hedefin askeri hedef teşkil ettiğinden emin olma yükümlülüğü ................................ 137 b. Sivil halka verilebilecek zararları en aza indirgeme yükümlülüğü................................. 138 c. Zararın aşırı olma olasılığı durumunda saldırıdan vazgeçme yükümlülüğü .............. 138 ii. Orantılılık İlkesine Saygı Gösterme ................... 138 iii. Ayrım Gözetmeyen Saldırı Yasağı....................... 139 2. Saldırıya Uğrayan Devletin Yükümlülükleri........... 140 3. Savaşan Tarafların Kullandıkları Silahlara İlişkin Sınırlamalar.................................................. ...... 140 i. Biyolojik Silahlar......................................................14 1 ii. Kimyasal Silahlar .....................................................141 iii. Nükleer Silahlar........................................................ 142 iv. Kara Mayınları..................................................... .....142 E. İşgal Eden Devletin Egemenliğindeki Sivillerin Korunması ve Ciddi İhlal.....................................................143 1. Yaşam Hakkı ................................................................ ... 144 2. İşkence ve Kötü Muamele Yasağı ................................145 3. Yargılama Güvenceleri.................................................. 146 F. Sivil Statünün Sağladığı Korumanın Kaybedilmesi......147 1. Mutlak Kayıp-Düşmanca Eyleme Doğrudan Katılma ................................................................ ..............147 2. Kısmen Mahrumiyet-Milli ve Askeri Güvenliğe Zarar Verici Eylemler..................................................... 148 3. Olası Zararlar ................................................................ .. 148 SONUÇ ................................................................ ........151 Ek 1: Görünmez Kurşun Çocuk!................................................157 Ek 2: Arap Baharı ................................................................ ...........161 Ek 3: Militarizmin Mantıksal Evrimi ve Modern Devlet.....167 Ek 4: Bitmeyen Oyun............................................................ ........171 Ek 5: Büyük Veri ve İnsan Hakları .............................................177 KAYNAKÇA ...............................................................1 81