İÇİNDEKİLER İçindekiler Sunuş 7 Önsöz 9 Okura Notlar 11 Tablolar Listesi 23 Kutu Listesi 25 Kısaltmalar 27 Dava Listesi (Numara Sıralı) 29 Mevzuat Listesi 55 I. BÖLÜM: TEMELLERİ YÖNÜYLE İÇ PAZAR 1. İÇ PAZAR: TEMELLER 63 1.1. Farklı Bütünleşme Aşamaları ve İç Pazarın Konumu 63 1.1.1. Tercihli Ticaret Anlaşması 65 1.1.2. Serbest Ticaret Alanı 66 1.1.3. Gümrük Birliği 68 1.1.4. Ortak Pazar 68 1.1.5. Parasal Birlik, Ekonomik Birlik ve Ekonomik ve Parasal Birlik 69 1.2. İç Pazara Erişmeye Yönelik Teknikler: Pozitif Bütünleşme & Negatif Bütünleşme 71 1.2.1. Ademimerkezi Model / Negatif Bütünleşme 72 1.2.1.1. Vatandaşlık / Köken Temelinde Ayrımcılık Yapmama İlkesi 72 1.2.1.2. Pazara Erişimi Güçleştirmeme İlkesi 72 1.2.1.3. Karşılıklı Tanıma İlkesi 73 1.2.2. Merkezi Model / Pozitif Bütünleşme 74 1.2.3. Ademimerkezi Model / Negatif Bütünleşme ile Merkezi Model / Pozitif Bütünleşme 74 1.3. İç Pazarın Avrupa Birliği'ndeki Tarihsel Gelişimi 76 1.3.1. Genel Tespitler 76 1.3.2. Tarihsel Gelişim Dönemleri 77 1.3.2.1. 1958-1986 Yılları Arası Dönem: Tamamlanamayan Ortak Pazar 78 1.3.2.2. 1986-1993 Yılları Arası Dönem: Tamamlanamayan Ortak Pazardan İç Pazarı Tamamlamaya (Malların Serbest Dolaşımı Ağırlıklı İlerleme) 81 1.3.2.3. 1993-2007 Yılları Arası Dönem: İç Pazarı Tamamlama (Üretim Faktörlerinin Serbest Dolaşımı Ağırlıklı İlerleme) ve Dengeleme 84 1.3.2.4. 2007 Yılının Sonrasındaki Dönem: İç Pazarı Tamamlamadan İç Pazarı Yönetmeye ve Yeni Dengeye Oturtmaya 86 -OKUMA LİSTESİ- 91 2. İÇ PAZAR: TEMEL SERBESTÎ HÜKÜMLERİNİN UYGULANMASINA İLİŞKİN ORTAK ÇERÇEVE 92 2.1. ...AB Tasarrufunun Yokluğunda... 93 2.2. Serbest Dolaşım Hükmünün "Uygulama Alanı" 95 2.2.1. Kişi Bakımından Kapsam (Kim Yararlanabilir?) 96 2.2.2. Konu Bakımından Kapsam (Hangi Durumlar Altında Yararlanabilir?) 96 2.2.3. Muhataplık (Kime Karşı Kullanabilir?) 99 2.3. Serbest Dolaşım Yönünden "Tahdit" 100 2.3.1. Vatandaşlık (/Köken) Temelinde Ayrımcılık Yasağı 101 2.3.1.1. Vatandaşlık (/Köken) Temelinde Doğrudan Ayrımcılık Yasağı 101 2.3.1.2. Vatandaşlık (/Köken) Temelinde Dolaylı Ayrımcılık Yasağı 102 2.3.2. Serbestînin Kısıtlanması Yasağı 105 2.4. Serbest Dolaşım Yönünden "Haklı Gösterme" 107 2.4.1. Meşru Sebepler 107 2.4.1.1. Kurucu Antlaşmadaki İstisna Sebepleri 108 2.4.1.2. Kamu Yararına İlişkin Ağır Basan Sebepler 109 2.4.2. Orantılılık İlkesi 111 -OKUMA LİSTESİ- 114 II. BÖLÜM: POZİTİF BÜTÜNLEŞME YÖNÜYLE İÇ PAZAR (İÇ PAZARA İLİŞKİN AB TASARRUFLARI) 1. UYUMLAŞTIRMA YETKİSİ 119 1.1. AB'nin Yetkisi ile ilgili Genel Tespitler 119 1.1.1. Yetkinin Varlığı 119 1.1.2. Yetkinin Kullanımı 120 1.1.3. Yetkinin Niteliği 120 1.2. AB'nin İç Pazar ile ilgili Yetkisi 122 1.2.1. Genel Tespitler Işığında AB'nin İç Pazar ile ilgili Yetkisi 122 1.2.2. ABİHA md. 114 124 1.2.2.1. Genel Kural: ABİHA md. 114(1) 124 1.2.2.2. Genel Kuralın Vasıflandırılması: ABİHA md. 114(2-10) 128 2. UYUMLAŞTIRMA TÜRLERİ 131 1.1. Tam Uyumlaştırma 131 1.2. Asgari Uyumlaştırma 132 -OKUMA LİSTESİ- 134 III. BÖLÜM: NEGATİF BÜTÜNLEŞME YÖNÜYLE İÇ PAZAR (HAKLI GÖSTERİLEMEYEN TAHDİT YASAĞI) 1. MALLARIN SERBEST DOLAŞIMI 136 1.1. Ortak Payda: Malların Serbest Dolaşımı Hükümlerinin Uygulama Alanı 136 1.1.1. Kişi Bakımından Kapsam (Kim Yararlanabilir?) 136 1.1.2. Konu Bakımından Kapsam (Hangi Durumlar Altında Yararlanabilir?) 137 1.1.2.1. Ekonomik Etkinlik: Mal Ticareti 137 1.1.2.2. Sınır Aşırı Unsur 138 1.1.3. Muhataplık (Kime Karşı Kullanabilir?) 139 1.2. Gümrük Birliği Yönü Baskın Unsurlar: Mali Yükler ile ilgili Yasaklar 140 1.2.1. Gümrük Vergisi ve Eş Etkili Vergi Yasağı 140 1.2.1.1. Gümrük Vergisi 140 1.2.1.2. Gümrük Vergisine Eş Etkili Vergi 141 1.2.1.3. Tanım Dışı Haller 143 1.2.1.3.1. Hizmet Bedeli Olma 143 1.2.1.3.2. Birlik Hukukunun Yükümlülüklerinin Karşılığı Olma 144 1.2.2. Ayrımcı veya Koruyucu İç Vergi Yasağı 147 1.2.2.1. Benzer Ürün / Ayrımcılık Yasağı 148 1.2.2.1.1. "Benzer Ürün" Kavramı 148 1.2.2.1.2. Benzer Ürün Halinde "Doğrudan Ayrımcılık Yasağı" 149 1.2.2.1.3. Benzer Ürün Halinde "Dolaylı Ayrımcılık Yasağı" 151 1.2.2.2. Diğer Ürün / Koruyuculuk Yasağı 154 1.2.2.2.1. "Diğer Ürün" Kavramı 154 1.2.2.2.2. Diğer Ürün Halinde "Koruyuculuk Yasağı" 155 1.3. İç Pazar Yönü Baskın Unsurlar: Mali Olmayan Yükler ile ilgili Yasak 158 1.3.1. İthalat Yönünden Miktar Kısıtlaması ve Eş Etkili Tedbir Yasağı 159 1.3.1.1. İthalat Yönünden Miktar Kısıtlaması ve Eş Etkili Tedbir Hükmünün Uygulama Alanı 161 1.3.1.2. İthalat Yönünden Miktar Kısıtlaması ve Eş Etkili Tedbir Yönünden "Tahdit" 167 1.3.1.2.1. "Miktar Kısıtlaması" 167 1.3.1.2.2. "Miktar Kısıtlamasına Eş Etkili Tedbir" 167 1.3.1.2.2.1. Dassonville Kararından, Cassis de Dijon Kararı Aracılığıyla, Keck Kararına Kadarki Dönem (1974-1993) 168 1.3.1.2.2.2. Keck Kararından Komisyon v İtalya Kararına Kadarki Dönem (1993-2009) 174 1.3.1.2.2.3. Komisyon v İtalya Kararından Sonraki Dönem (2009- ) 177 1.3.1.3. İthalat Yönünden Miktar Kısıtlaması ve Eş Etkili Tedbir Yönünden "Haklı Gösterme" 180 1.3.1.3.1. "Haklı Gösterme" ile İlgili Ortak Tespitler 180 1.3.1.3.2. Kurucu Antlaşmadaki İstisnalar 180 1.3.1.3.2.1. Genel Ahlak 181 1.3.1.3.2.2. Kamu Düzeni 182 1.3.1.3.2.3. Kamu Güvenliği 183 1.3.1.3.2.4. İnsanların, Hayvanların veya Bitkilerin Sağlığının ve Yaşamının Korunması 184 1.3.1.3.2.5. Sınai ve Ticari Mülkiyetin Korunması 186 1.3.1.3.3. Avrupa Birliği Adalet Divanının Kabul Ettiği "Zorunlu Gereksinimler" 187 1.3.1.3.3.1. Örnek Olarak Tüketicinin Korunması 188 1.3.1.3.3.2. Örnek Olarak Çevrenin Korunması 189 1.3.1.3.4. Orantılılık İlkesi 192 1.3.1.4. İthalat Yönünden Miktar Kısıtlaması ve Eş Etkili Tedbir Yönünden Örnek Uyuşmazlıklar 195 1.3.1.5. İthalat Yönünden Miktar Kısıtlaması ve Eş Etkili Tedbir Yönünden Önemli AB Tasarrufu: 2015/35 sayılı Direktif 198 1.3.2. İhracat Yönünden Miktar Kısıtlaması ve Eş Etkili Tedbir Yasağı 201 -OKUMA LİSTESİ- 206 2. KİŞİLERİN VE HİZMETLERİN SERBEST DOLAŞIMI 209 2.1. Ortak Payda (1): Birlik Vatandaşlığı ve Bu Temeldeki Haklar 209 2.1.1. Birlik Vatandaşlığı 209 2.1.2. Birlik Vatandaşlığı Temelindeki Birtakım Haklar 212 2.2. İşçilerin Serbest Dolaşımı 215 2.2.1. İşçilerin Serbest Dolaşımı Hükmünün Uygulama Alanı 217 2.2.1.1. Kamu Hizmeti 217 2.2.1.2. Kişi Bakımından Kapsam (Kim Yararlanabilir?) 217 2.2.1.3. Konu Bakımından Kapsam (Hangi Durumlar Altında Yararlanabilir?) 223 2.2.1.3.1. Ekonomik Etkinlik: İstihdam 223 2.2.1.3.2. Sınır Aşırı Unsur 223 2.2.1.4. Muhataplık (Kime Karşı Kullanabilir?) 225 2.2.2. İşçilerin Serbest Dolaşımı Yönünden "Tahdit" 227 2.2.2.1. Vatandaşlık Temelinde Ayrımcılık Yasağı 227 2.2.2.1.1. Vatandaşlık Temelinde Doğrudan Ayrımcılık Yasağı 227 2.2.2.1.2. Vatandaşlık Temelinde Dolaylı Ayrımcılık Yasağı 228 2.2.2.2. Serbestînin Kısıtlanması Yasağı 231 2.2.3. İşçilerin Serbest Dolaşımı Yönünden "Haklı Gösterme" 237 2.2.4. İşçilerin Serbest Dolaşımı Yönünden Örnek Uyuşmazlıklar 237 2.2.5. İşçilerin Serbest Dolaşımı Yönünden Önemli AB Tasarrufu: İşçilerin Dolaşım Serbestîsi Tüzüğü (492/2011 sayılı Tüzük) 243 2.3. İş Kurma Hakkı 249 2.3.1. İş Kurma Hakkı Hükmünün Uygulama Alanı 252 2.3.1.1. Kamusal Yetki 252 2.3.1.2. Kişi Bakımından Kapsam (Kim Yararlanabilir?) 252 2.3.1.3. Konu Bakımından Kapsam (Hangi Durumlar Altında Yararlanabilir?) 255 2.3.1.3.1. Ekonomik Etkinlik: İş Kurma 256 2.3.1.3.2. Sınır Aşırı Unsur 256 2.3.1.4. Muhataplık (Kime Karşı Kullanabilir?) 257 2.3.2. İş Kurma Hakkı Yönünden "Tahdit" 262 2.3.2.1. Vatandaşlık (/Merkez) Temelinde Ayrımcılık Yasağı 262 2.3.2.1.1. Vatandaşlık (/Merkez) Temelinde Doğrudan Ayrımcılık Yasağı 262 2.3.2.1.2.

Vatandaşlık (/Merkez) Temelinde Dolaylı Ayrımcılık Yasağı 264 2.3.2.2. Serbestînin Kısıtlanması Yasağı 267 2.3.3. İş Kurma Hakkı Yönünden "Haklı Gösterme" 274 2.3.4. İş Kurma Hakkı Yönünden Örnek Uyuşmazlıklar 275 2.3.5. İş Kurma Hakkı Yönünden Önemli AB Tasarrufu: Mesleki Niteliklerin Tanınması Direktifi (2013/55 sayılı Direktif ile değişik 2005/36 sayılı Direktif) 285 2.4. Hizmetlerin Serbest Dolaşımı 291 2.4.1. Hizmetlerin Serbest Dolaşımı Hükmünün Uygulama Alanı 293 2.4.1.1. Kamusal Yetki 293 2.4.1.2. Kişi Bakımından Kapsam (Kim Yararlanabilir?) 293 2.4.1.3. Konu Bakımından Kapsam (Hangi Durumlar Altında Yararlanabilir?) 296 2.4.1.3.1. Ekonomik Etkinlik: Hizmet Ticareti 296 2.4.1.3.2. Sınır Aşırı Unsur 298 2.4.1.4. Muhataplık (Kime Karşı Kullanabilir?) 300 2.4.2. Hizmetlerin Serbest Dolaşımı Yönünden "Tahdit" 302 2.4.2.1.

Vatandaşlık (/Merkez) Temelinde Ayrımcılık Yasağı 304 2.4.2.1.1. Vatandaşlık (/Merkez) Temelinde Doğrudan Ayrımcılık Yasağı 304 2.4.2.1.2. Vatandaşlık (/Merkez) Temelinde Dolaylı Ayrımcılık Yasağı 306 2.4.2.2. Serbestînin Kısıtlanması Yasağı 309 2.4.3. Hizmetlerin Serbest Dolaşımı Yönünden "Haklı Gösterme" 317 2.4.4. Hizmetlerin Serbest Dolaşımı Yönünden Örnek Uyuşmazlıklar 318 2.4.5. Hizmetlerin Serbest Dolaşımı Yönünden Önemli AB Tasarrufu: Hizmetler Direktifi (2006/123 sayılı Direktif) 327 2.4.5.1. Hizmetler Direktifi'nin Kapsamı 327 2.4.5.2. Hizmetler Direktifi uyarınca Hizmetlerin Serbest Dolaşımı 329 2.4.5.2.1. Genel Olarak 329 2.4.5.2.2. Hizmet Sunanlar ile ilgili Düzenlemeler 330 2.4.5.2.3. Hizmet Alanlar ile ilgili Düzenlemeler 334 2.4.5.3. Hizmetler Direktifi uyarınca Hizmet Sunanlar için İş Kurma Hakkı 335 2.4.5.3.1. Genel Olarak 335 2.4.5.3.2. İzin Sistemi 336 2.4.5.3.3. Yasaklanan Gereklilikler 338 2.4.5.3.4. Şüpheli Gereklilikler 339 2.4.5.3.5. Raporlama, Karşılıklı Değerlendirme ve Kısmi Standstill Yükümlülüğü 340 2.5. Ortak Payda (2): Kişilerin ve Hizmetlerin Serbest Dolaşımında Uygulama Alanı Dışı Haller ve Haklı Gösterme Aşaması 342 2.5.1. Uygulama Alanı Dışı Haller: "Kamu Hizmeti" ve "Kamusal Yetki" 342 2.5.1.1. Kamu Hizmeti 343 2.5.1.2. Kamusal Yetki 346 2.5.2. Kişilerin ve Hizmetlerin Serbest Dolaşımı Yönünden "Haklı Gösterme" 348 2.5.2.1. "Haklı Gösterme" ile İlgili Ortak Tespitler 348 2.5.2.2. Kurucu Antlaşmadaki İstisnalar 350

2.5.2.2.1. Maddi Yönüyle İstisnalar 351 2.5.2.2.1.1. Kamu Sağlığı 351 2.5.2.2.1.2. Kamu Güvenliği 352 2.5.2.2.1.3. Kamu Düzeni 353 2.5.2.2.1.4. Ortak Tespit: Sınır Dışı Etme ile ilgili Özel Düzenlemeler 359 2.5.2.2.2. Usuli Yönüyle İstisnalar 361 2.5.2.3. Avrupa Birliği Adalet Divanının Kabul Ettiği "Kamu Yararına İlişkin Ağır Basan Sebepler" 363 2.5.2.3.1. Örnek Olarak Vergi Sisteminin Bütünlüğünün Korunması 364 2.5.2.3.2. Örnek Olarak Sınai ve Ticari veya Fikri Mülkiyetin Korunması 365 2.5.2.4. Orantılılık İlkesi 369 -OKUMA LİSTESİ- 372 3. SERMAYENİN SERBEST DOLAŞIMI 376 3.1. Sermayenin Serbest Dolaşımı Hükmünün Uygulama Alanı 379 3.1.1. Kişi Bakımından Kapsam (Kim Yararlanabilir?) 380 3.1.2. Konu Bakımından Kapsam (Hangi Durumlar Altında Yararlanabilir?) 380 3.1.2.1. Ekonomik Etkinlik: Sermaye Hareketi 380 3.1.2.2. Sınır Aşırı Unsur 385 3.1.3. Muhataplık (Kime Karşı Kullanabilir?) 386 3.2. Sermayenin Serbest Dolaşımı Yönünden "Tahdit" 388 3.2.1. Vatandaşlık (/Köken) Temelinde Ayrımcılık Yasağı 389 3.2.1.1. Vatandaşlık (/Köken) Temelinde Doğrudan Ayrımcılık Yasağı 389 3.2.1.2. Vatandaşlık (/Köken) Temelinde Dolaylı Ayrımcılık Yasağı 390 3.2.2. Serbestînin Kısıtlanması Yasağı 392 3.3. Sermayenin Serbest Dolaşımı Yönünden "Haklı Gösterme" 395 3.3.1. "Haklı Gösterme" ile İlgili Ortak Tespitler 395 3.3.2. Kurucu Antlaşmadaki İstisnalar 395 3.3.2.1. Vergi Mükellefleri Arasında Ayrım Yapma İmkânı 396 3.3.2.2. Ulusal Hukukun İhlalini Önleme İmkânı 397 3.3.2.3. Sermaye Dolaşımlarının Bildirimi Hakkında Prosedür Oluşturma İmkânı 398 3.3.2.4. Kamu Düzeni veya Kamu Güvenliği 398 3.3.3. Avrupa Birliği Adalet Divanının Kabul Ettiği "Kamu Yararına İlişkin Ağır Basan Sebepler" 399 3.3.4. Orantılılık İlkesi 401 3.4. Sermayenin Serbest Dolaşımı Yönünden Örnek Uyuşmazlıklar 404 3.5. Sermayenin Serbest Dolaşımı Yönünden Önemli AB Girişimi: Sermaye Piyasası Birliği Girişimi 407 -OKUMA LİSTESİ- 409 Kaynakça 411 Kavram Dizini 423