İçindekiler Özet 7 Abstract 9 Önsöz 11 Kısaltmalar 19 GİRİŞ 21 BİRİNCİ BÖLÜM: NAVLUN SÖZLEŞMESİ I. NAVLUN SÖZLEŞMESİNİN TANIMI, UNSURLARI VE HUKUKİ NİTELİĞİ 27 A. Tanımı 27 B. Unsurları 27 1. Deniz Yoluyla Taşıma 28 2. Eşya Taşıma 29 3. Taşımanın Gemi ile Yapılması 29 4. Taşımanın Ücret Karşılığında Yapılması 30 5. Eşyanın Zilyetliğinin Taşıyana Devri 30 C. Hukuki Niteliği 31 II. NAVLUN SÖZLEŞMESİNİN TÜRLERİ 32 A. Yolculuk Çarteri Sözleşmesi 33 B. Kırkambar Sözleşmesi 33 III. NAVLUN SÖZLEŞMESİNİN DİĞER DENİZ TİCARETİ SÖZLEŞMELERİ İLE KARŞILAŞTIRILMASI 34 A. Gemi Kira Sözleşmesi İle Karşılaştırılması 34 B. Zaman Çarteri Sözleşmesi İle Karşılaştırılması 36 IV. NAVLUN SÖZLEŞMESİNİN TARAFLARI VE İLGİLİLERİ 38 A. Taşıyan 39 1. Genel Olarak 39 2. Taşıyan Sıfatının Belirlenmesi 41 a. Konişmento Düzenleme Şekline Göre Taşıyan Sıfatının Belirlenmesi 41 aa. Kanuni Düzenlemeler Uyarınca Yapılacak Belirleme 41 ab. Asıl-Alt Navlun Sözleşmesi İlişkisinin Bulunduğu Durumlarda Yapılacak Belirleme 42 ac. Gemi Kira Sözleşmelerinin Düzenlendiği Durumlarda Yapılacak Belirleme 42 b. Konişmentodaki Klozlarla Taşıyan Sıfatının Belirlenmesi 43 3. Fiili Taşıyan Kavramı 43 B. Taşıtan 44 C. Yükleten 45 D. Gönderilen 46 İKİNCİ BÖLÜM: TAŞIYANIN NAVLUN SÖZLEŞMESİNDEN DOĞAN HAKLARI I. NAVLUN ALACAĞI 51 A. Navlunun Belirlenmesi 51 1. Yolculuk Çarteri Sözleşmesinde Navlunun Belirlenmesi 51 a. Genel Olarak 51 b. Brüt Navlunun Hesaplanmasında Dikkate Alınan Giderler 52 ba. İşletme Giderleri 52 bb. Yolculuk Giderleri 53 bc. Yükleme ve Boşaltma Giderleri 53 bd. Kâr 54 c. Navlunun Taşınacak Eşyanın Miktarına Göre Belirlenmesi 54 d. Navlunun Zaman Ölçüsüne Göre Belirlenmesi 60 e. Navlunun Götürü (Lump Sum) Usulüne Göre Belirlenmesi 61 f. Navlunun Tanker Taşımacılığında "Worldscale" Kullanılarak Belirlenmesi 62 2. Kırkambar Sözleşmesinde Navlunun Belirlenmesi 64 a. Genel Olarak 64 b. Navlunun Tarife Esaslı Olarak Belirlenmesi 65 ba. Konferans Tarifeleri (Conference Tariff) Esas Alınarak Belirlenmesi 65 bb. Tarife Uygulamasında Öngörülemeyen Sebeplerle Navlunda Değişiklik Yapılması 67 bba. Genel Oran Artışı (General Rate Increase) 67 bbb. Yakıt Düzenleme Faktörü (Bunker Adjustment Factor) 67 bbc. Para Birimi Düzenleme Faktörü (Currency Adjustment Factor) 68 bbd. Liman Yoğunluğuna Bağlı İlave Ücret (Port Congestion Surcharge) 69 bbe. Savaş Riskine Bağlı İlave Ücret (War Risk Surcharge) 69 bc. Navlunun Belirlenmesinde Etkili Olan Diğer Özel Durumlar 70 bca. Proje Eşyası Taşınması 70 bcb. Özel Eşya Kotaları (Special Commodity Quotations) Gereği Navluna Uygulanabilecek İndirimler 70 c. Navlunun Eşyanın Fiziksel Ölçü ya da Nitelikleriyle Dolaylı Olarak Bağlantılı veya Tamamen Bağlantısız Şekilde Belirlenmesi 70 ca. Konteyner Başına Götürü Navlun (Lump Sum Box Rate) Yöntemi 71 cb. Her Nevi Eşya İçin Konteyner Başına Götürü Navlun (Freight All Kinds ya da Kısaca FAK Rate) Yöntemi 72 3. Mutad Navlun 72 B. Taşıyanın Navlun Alacaklısı Sıfatı 73 1. Genel Olarak 73 2. Geminin Yolculuk Sırasında Devrinin Taşıyanın Navlun Alacaklısı Sıfatı Üzerinde Etkisi 74 C. Navlunun Borçlusu 76 1. Taşıtan 76 2. Gönderilen 77 D. Navlun Borcunun İfa Zamanı (Navluna Hak Kazanma Zamanı) 81 1. Genel Olarak 81 2. Navluna Yükleme Limanında Hak Kazanılmasına Dair Sözleşme Kayıtları 83 3. Navluna Teslim Neticesinde Hak Kazanılmasına Dair Sözleşme Kayıtları 84 E. Navlun Borcunun İfa Şekli 84 F. Eşyanın Zıyaa Veya Hasara Uğramasının Navluna Etkisi 85 1. Eşyanın Hasara Uğraması 85 2. Eşyanın Zıyaa Uğraması 86 a. Eşyanın Kaza Neticesinde Zıyaa Uğraması 87 b. Eşyanın Taşıyanın veya Adamlarının Kusurlu Bir Davranışıyla Zıyaa Uğraması 89 ba. Taşıyanın Sorumlu Tutulamayacağı Hâller 90 bb. Taşıyanın Sorumlu Tutulabileceği Hâller 90 bc. Eşyanın Yük İlgilisinin Kusuruyla Zıyaa Uğraması 91 d. Emredici Hükümler ve Sözleşme Şartları Yönünden Değerlendirme 93 G. Navlun Alacağı Bakımından Özellik Arz Eden Durumlar Ve Taşıyana Tanınan Haklar 94 1. Ölü Navlun 95 2. Mesafe Navlunu 98 3. Navlun Sözleşmesinin Taşıtan Tarafından Yolculuk Başlamadan Önce Feshi Neticesinde Taşıyan Lehine Doğan Haklar 103 a. Yolculuk Çarteri Sözleşmesi Bakımından 103 b. Kırkambar Sözleşmesi Bakımından 105 II. SÜRASTARYA ÜCRETİ ALACAĞI 107 A. Genel Olarak 107 B. Yolculuk Çarteri Sözleşmesinde Yüklemede Süreler Ve Taşıyan Lehine Doğan Haklar 108 1. Yükleme Süresi 108 a. Genel Olarak 108 b. Hazırlık Bildirimi 109 2. Sürastarya Süresi 111 3. Sürastarya Ücreti 112 C. Yolculuk Çarteri Sözleşmesinde Boşaltmada Süreler Ve Taşıyan Lehine Doğan Haklar 117 1. Boşaltma Süresi 118 a. Genel Olarak 118 b. Hazırlık Bildirimi 118 2. Sürastarya Süresi 119 3. Sürastarya Ücreti 119 D. Sürastarya Ücretinin Borçlusu 120 E. Sürastarya Ücretinin İfa Zamanı 123 F. Kırkambar Sözleşmesi Yönünden Değerlendirmeler 123 III. TAŞIYANIN GECİKME ZARARLARINDAN KAYNAKLANAN ALACAK HAKLARI 125 A. Yolculuk Çarteri Sözleşmesi Yönünden 126 1. Genel Olarak 126 2. Yükleme Limanında Meydana Gelen Gecikme Zararları 130 a. Bekleme Süresi ile Bağlantılı Gecikme Zararları 130 b. Eşyanın Zayi Olması ile Bağlantılı Gecikme Zararları 131 c. Taşıma Belgelerinin Temini ile Bağlantılı Gecikme Zararları 132 3. Boşaltma Limanında Meydana Gelen Gecikme Zararları 134 a. Eşyanın Teslim Alınması ile Bağlantılı Gecikme Zararları 134 b. Boşaltmanın Tamamlanmasına Rağmen Geminin Limandan Ayrılmasının Engellenmesinden Kaynaklanan Gecikme Zararları 138 B. Kırkambar Sözleşmesi Yönünden Değerlendirmeler 139 C. Gecikme Zararlarının Kapsamı 141 D. Gecikme Zararlarından Kaynaklanan Alacakların Borçlusu 142 IV. TAŞIYANIN NAVLUN SÖZLEŞMESİNDEN KAYNAKLANAN ALACAKLARINDA ZAMANAŞIMI 146 ÜÇÜNCÜ BÖLÜM: TAŞIYANIN HAKLARININ TEMİNATLARI I. GENEL OLARAK 149 II. HAPİS HAKKI 151 A. Genel Olarak 151 B. Hapis Hakkının Hukuki Niteliği 154 1. Genel Olarak 154 2. Hapis Hakkının Ayni Hak Olduğu Görüşü 154 3. Hapis Hakkının Ayni Etkileri Olan Def'i Olduğu Görüşü 155 C. Hapis Hakkının Benzer Kavramlarla Karşılaştırılması 160 1. Ödemezlik Def'i ile Karşılaştırılması 160 2. Eksik Hapis Hakkı ile Karşılaştırılması 162 3. Kişisel Hapis Hakkı ile Karşılaştırılması 163 4. Sözleşmeye Dayanan Alıkoyma Hakkı ile Karşılaştırılması 164 D. Hapis Hakkının Konusu 166 E. Hapis Hakkının Teminat Altına Aldığı Alacaklar 170 F. Hapis Hakkının Şartları 173 1. Borçlunun Rızasıyla Zilyetlik 173 2. Muaccel Alacağın Mevcut Olması 178 3. Eşya ile Alacak Arasında İrtibat Bulunması 181 a. Medeni İrtibat 182 b. Ticari İrtibat 183 c. Taşıyanın Eşya Üzerindeki Hapis Hakkı Yönünden İrtibat Şartı 184 G. Hapis Hakkının Doğumu Ve İleri Sürülmesi 184 1. Hapis Hakkının Doğum Anı 184 2. Hapis Hakkının İleri Sürülmesi 185 a. Hapis Hakkını İleri Sürebilecek Kişiler 185 b. Hapis Hakkının İleri Sürülmesinin Sonuçları 186 3. Hapis Hakkının İleri Sürülmesine Engel Olan Hâller 188 a. Hapis Hakkının Kullanılmasının Bertaraf Edilmiş Olması 188 aa. Alacaklının Yükümlülük Üstlenmesi 189 ab. Borçlunun Talimatının Bulunması 191 b. Kamu Düzeni ile Bağdaşmayan Hâllerin Mevcut Olması 192 c. Hakkın Kötüye Kullanılması Yasağının Geçerli Olması 192 4. Hapis Hakkının Muhatapları 193 a. Taşıtan ve Gönderilen 193 b. Alt Taşıtan ve Üçüncü Kişiler 195 H. Hapis Hakkının Hükümleri 198 1. Alıkoyma Hakkı 198 a. Kullanılışı ve Kapsamına Giren Eşya 198 b. Alacaklının Sorumlulukları 202 ba. Eşyanın Korunması Sorumluluğu 202 bb. Eşyanın Haksız Olarak Alıkonulmasından Doğan Sorumluluk 206 2. Hapsedilen Eşyanın Paraya Çevrilmesi 209 a. Genel Olarak 209 b. Paraya Çevirmenin Ön Şartları 210 ba. Bildirimde (İhbarda) Bulunma 210 bb. Teminat Gösterilmemesi 212 c. İcra Yoluyla Paraya Çevirme 214 ca.

Hapis Hakkı İçin Defter Tutulması ve Sonuçları 214 cb. Taşınır Rehninin Paraya Çevrilmesi Yoluyla İlamlı Takip 219 cc. Taşınır Rehninin Paraya Çevrilmesi Yoluyla İlamsız Takip 223 cd. Eşyanın Satışı 227 cda. Genel Olarak 227 cdb. Sıra 229 d. Tarafların Anlaşması ya da Zaruret Hâlinde Özel Satışla Paraya Çevirme 231 e. Takas 232 İ. Hapis Hakkının Sona Ermesi 233 1. Borçlunun Yeterli Teminat Göstermesi 233 2. Zilyetliğin Kaybedilmesi 235 a. Zilyetliğin Kaybının Sonuçları 235 b. Teslimden Sonra Hapis Hakkından Doğan Yetkilerin Kullanılması 236 ba. Mahkemeye Müracaat 237 bb. Zilyetliğin Gönderilende Bulunması 238 c. Zilyetliği Koruyucu Davalar 239 3. Alacağın Sona Ermesi 240 4.

Alacak ile Hapis Hakkının Konusu Arasındaki İrtibatın Ortadan Kalkması 241 5. Hapis Hakkının Konusunun Yok Olması 241 III. TAŞIYANIN EŞYA ÜZERİNDEKİ AKDİ HAPİS HAKKINA DAİR DEĞERLENDİRMELER VE SÖZLEŞME KAYITLARI 241 A. Genel Olarak 241 B. Navlun Sözleşmelerinde Yer Verilen Hapis Hakkı İle İlişkili Kayıtlar 242 1. Lien Klozu 243 a. İngiliz Müşterek Hukukunda Lien Hakkı 243 b. Sözleşmeye Dayalı Lien Hakkı 245 c. Lien Klozunun Türk Hukuku Yönünden İncelenmesi 247 ca. Kanuni Rehin ve Hapis Hakkı Yönünden 247 cb. Teslime Bağlı Taşınır Rehni Yönünden 248 cc. Alacak Rehni Yönünden 250 2. Anti Lien Klozu 251 3. Cesser Klozu 253 Sonuç 257 Kaynakça 275 Kavram Dizini 285