İÇİNDEKİLER ÖNSÖZ......................................................... ......................................vii İÇİNDEKİLER ................................................................ ................. ix 1. TÜREV ÜRÜNLER ................................................................ ......1 1.1. Türev Piyasa Oyuncuları..................................................... .....2 1.1.1. Aracılar (Komisyoncu, simsar veya ajanlar)....................2 1.1.2. Hedgerlar....................................................... ...................3 1.1.3. Spekülatörler................................................. ...................4 1.2. Türev Piyasaların Yapısı........................................................ ..7 1.2.1. Organize Türev Piyasalar.................................................7 1.2.2. Tezgahüstü (Organize Olmamış - OTC) Türev Piyasalar....................................................... ..................10 1.3. Geleneksel Türev Ürünler......................................................1 2 1.3.1. Forward Sözleşmeleri.................................................. ...14 1.3.2. Futures Sözleşmeleri ......................................................15 1.3.3. Opsiyon Sözleşmeleri.................................................. ...17 1.4. Egzotik Türev Ürünler....................................................... ....19 1.5. Türev Ürünlerin Faydaları ve Kullanım Amaçları.................23 1.5.1. Hedging......................................................... .................23 1.5.2. Bilgi Asimetrisini Aşma.................................................26 1.5.3. Operasyonel Avantajlar..................................................28 1.5.4. Piyasa Etkinliği ..............................................................28 1.5.5. Kullanılamayan Varlıklara veya Pazarlara Erişim.........29 1.5.6. Varlık Fiyatlarını Belirleme İmkanı...............................29 1.6. Türev Piyasaların Ekonomideki Yeri.....................................30 x Umut Burak GEYİKÇİ 2. SWAP NEDİR?......................................................... ...................32 2.1. Swapın tarihçesi...................................................... ................33 2.2. Swapın tarafları ve özellikleri..................................................34 2.3. Swap İşlemleri ................................................................ ........35 2.4. Faiz Swapı ................................................................ ..............36 2.5. Swaption (Sabit Faiz Karşılığında Değişken Faiz Elde Etme İmkanı Veren Opsiyon Türü) .......................................44 2.6. Döviz Swapı.......................................................... .................47 2.7. Hisse Senedi Swapı.......................................................... ......53 2.8. Emtia Swapları (Commodity Swaps).....................................60 2.9. Komplex (Uyumsuz) Swaplar................................................63 2.9.1. Basit Uyumsuz swaplar (Simple mismatch/swap in arrears) ................................................................ ...........64 2.9.2. İptal Edilebilir Swap (Cancelable swap)........................66 2.9.3. Ortalama Oranlı Swap (Average rate swap/periodic resetting swap) ...............................................................6 8 2.9.4. Endeks İtfa Swapları (Index Amortizing Swaps)...........70 2.9.5. Birleşik Swaplar (Compound swaps).............................73 2.9.6. Knockout Swaplar......................................................... .74 2.9.7. Verim Eğrisi Swapları (Yield Curve swaps)..................75 2.9.8. Konveksite Ayarlı Swaplar (Swaps with Convexity Adjustments).................................................... ..............76 2.9.9. Konveksite Etkisinin Ölçümü ........................................78 2.10. Swap aracılığıyla riskten korunma.........................................81 3. TÜRKİYE'DE SON DÖNEMİNDE YAŞANAN SWAP ANOMALİLERİNİN DEĞERLENDİRİLMESİ.....................86