İçindekiler Onüçüncü Baskı İçin Önsöz 5 Kısaltmalar 25 BİRİNCİ BÖLÜM: İDARİ YARGILAMA USUL HUKUKUNA GİRİŞ I. İDARENİN YARGISAL DENETİMİNİN AMACI 27 II. İDARENİN YARGISAL DENETİMİ SİSTEMLERİ 28 A. YARGI BİRLİĞİ SİSTEMİ 28 B. İDARİ YARGI SİSTEMİ 29 1. Kavram 29 2. İdari Yargı Tipleri 30 a. Kuruluş Ölçütü 30 b. Görev Ölçütü 31 c. Altlık-Üstlük Ölçütü 31 III. İDARİ YARGININ DOĞUŞU, ÖZELLİKLERİ VE ANAYASAL SINIRLARI 33 A. DOĞUŞU VE GELİŞİMİ 33 1. Fransa'da 33 2. Türkiye'de 34 B. İDARİ YARGI SİSTEMİNİN ÖZELLİKLERİ VE ANAYASAL SINIRLARI 36 1. İdari Yargı Sisteminin Özellikleri 36 2. İdari Yargı Sisteminin Anayasal Sınırları 37 a. İdarenin Yargısal Denetiminin Hukuka Uygunluk Denetimi İle Sınırlı Olması 37 b. İdarî İşlem Veya Eylem Niteliğinde Yargı Kararı Verilememesi 37 c. Yerindelik Denetimi Yapılamaması 38 d. Takdir Yetkisini Kaldıracak Nitelikte Yargı Kararı Verilememesi 39 e. Yürütme Görevinin Kanunlarda ve Cumhurbaşkanlığı Kararnamelerinde Gösterilen Şekil ve Esaslara Uygun Olarak Yerine Getirilmesini Kısıtlayacak Şekilde Yargı Kararı Verilememesi 39 IV. YARGILAMA YOLLARI VE İDARİ YARGININ DİĞER YARGI DÜZENLERİLYLE İLİŞKİSİ 40 A. YARGILAMA VE YARGI YOLU KAVRAMI 40 1. Yargılama Kavramı 40 2. Yargı Yolu (Düzeni) Kavramı 41 a. Anayasa Yargısı 41 b. Adli (Medeni) Yargı 42 c. İdari Yargı 42 ç. Seçim Yargısı 43 d. Hesap Yargısı 43 B. İDARİ YARGININ DİĞER YARGI DÜZENLERİ İLE İLİŞKİSİ 45 1. Anayasa Yargısı İle İlişkisi 45 2. Medeni Yargı İle ilişkisi 46 3. Ceza Yargısı İle İlişkisi 46 V. İDARİ YARGILAMA USULÜ HUKUKU 46 A. TERİM SORUNU VE TANIM 46 B. İDARE HUKUKU İLE İLİŞKİSİ 47 C. İDARİ YARGILAMA USULÜ HUKUKUNUN KAYNAKLARI 47 1. Anayasa 48 2. Kanunlar ve Bunlara Eşdeğer Metinler 48 3. Yargı Kararları 49 4. Örf ve Adet 50 5. Öğreti 50 İKİNCİ BÖLÜM: İDARİ YARGI HÂKİMLERİNİN HUKUKİ SATÜSÜ I. HÂKİMLİK MESLEĞİNE GİRİŞ, HAKİMLERİN BAĞIMSIZLIĞI VE GÜVENCESİ 51 A. HÂKİMLİK MESLEĞİNE GİRİŞ 51 1. Adaylık 51 2. Hâkimliğe Atama 54 B. HÂKİMLİK MESLEĞİ 55 C. HÂKİMLERİN BAĞIMSIZLIĞI VE TEMİNATI 56 1. Hâkimlerin Bağımsızlığı 56 2. Hâkimlik Teminatı 58 II. HÂKİMLERİN SORUMLULUĞU 59 A. DİSİPLİN SORUMLULUĞU 60 B. CEZAİ SORUMLULUK 60 1. Görevleriyle İlgili Suçlar 61 2. Kişisel Suçlar 61 3. Görevden Uzaklaştırma 62 C. BÖLGE İDARE MAHKEMESİ BAŞKANI, DAİRE BAŞKANI VE ÜYELERİN SORUMLULUĞU 63 Ç. HUKUKİ SORUMLULUK 64 ÜÇÜNCÜ BÖLÜM: İDARİ YARGI KURULUŞLARI I. DANIŞTAY 67 A. YARGISAL GÖREVLERİ 67 1. Temyiz Yeri Olarak 68 2. İlk Derece Mahkemesi Olarak 68 B. YAPISI 70 1. Dava Daireleri 71 2. İdari ve Vergi Dava Daireleri Kurulları 73 3. İçtihatları Birleştirme Kurulu 75 4. Danıştay Başkanlar Kurulu 76 5. Danıştay Başkanlık Kurulu 77 C. DANIŞTAY YARGI PERSONELİ 78 II. BÖLGE İDARE MAHKEMELERİ 81 A. TEŞKİLATI 81 1. Kurulması ve Kaldırılması 81 2. Oluşumu 82 3. Mahkeme Başkanı, Daire Başkanları ve Üyelerin Görevleri 82 4. Başkanlar Kurulu'nun Oluşumu ve Görevleri 86 5. Dairelerin Görevleri 86 6. Mahkeme Başkanı, Daire Başkanları ve Üyelerin Nitelikleri ve Atanmaları 87 7. Dairelerin Çalışma Usulü 88 B. GÖREVLERİ 88 C. İDARİ İŞLER İLE YAZI İŞLERİ HİZMETLERİ 89 1. İdari İşler ve Yazı İşleri Hizmetleri 89 2. Bölge İdare Mahkemesi Adalet Komisyonu 90 III. İDARE VE VERGİ MAHKEMELERİ 91 A. KURULMASI VE KALDIRILMASI 91 B. GÖREVLERİ 92 1. İdare Mahkemelerinin Görevleri 92 2. Vergi Mahkemelerinin Görevleri 93 3. Tek Hâkimle Bakılan Davalar 94 4. Nöbetçi Mahkemelerin Görevleri 94 C. İŞLEYİŞİ 95 IV. ÖZEL MAHKEMELER 95 A. SAYIŞTAY 95 1. Yargısal Görevleri 97 a. Yargılamaya Esas Rapor Aşaması 97 b. Yargılama Aşaması 97 c. Kanun Yolları Aşaması 98 ca. Temyiz 98 cb. Yargılamanın İadesi 99 cc. Karar Düzeltme 100 cd. İçtihatların Birleştirilmesi 100 2. Yapısı 100 a. Daireler 101 b. Daireler Kurulu 101 c. Temyiz Kurulu 101 d. Genel Kurul 102 3. Konumu 102 4. Kararlarının Niteliği 103 5. Sayıştay Personeli 103 B. YÜKSEK SEÇİM KURULU 106 DÖRDÜNCÜ BÖLÜM: İDARİ YARGININ GÖREV ALANI I. İDARİ YARGIDA GÖREV KAVRAMI 107 II. İDARİ YARGININ GÖREV ALANI 107 A. GÖREV ALANININ BELİRLENMESİNDE İLKELER 108 1. İdari Yargının Görev Alanı Anayasa ve Yasalarla Belirlenmiştir 108 2. Yargı Yerlerinin Görevleri Kamu Düzeni İle İlgilidir 108 3. Uyuşmazlığın Niteliği 109 4. Özel Hukuk Kişilerine Karşı İdari Yargı Yerlerinde İdarî Dava Açılamaz 109 5. İdare Tarafından Açılan Davalar Adalet Mahkemelerinde Görülür 110 B. İDARİ YARGININ GÖREV ALANININ BELİRLENMESİNDE ÖLÇÜTLER 110 1. Hâkimiyet - Temşiyet Ölçütü 110 2. Kamu Hizmeti Ölçütü 111 3. İdari İşlem, İdari Eylem, İdari Sözleşme Ölçütü 112 a. İdari İşlem 112 b. İdari Eylem 114 c. İdari Sözleşme 115 III. İDARİ YARGININ GÖREV ALANI DIŞINDA KALAN DAVALAR 117 A. GENEL OLARAK İDARÎ YARGININ GÖREV ALANI DIŞINDAKİ DAVALAR 117 1. Yasama Organının İşlemleri 117 2. Yargı Organlarının İşlemleri 118 3. Seçimle İlgili Uyuşmazlıklar 118 4. İdarenin Özel Hukuk Sözleşmelerinden Doğan Davalar 118 5. Kamu Görevlileri Aleyhine Açılan Davalar 118 6. İdarenin Özel Kişilere Karşı Açtığı Davalar 119 7. Haksız Ödemelerin Geri Alınması Amacıyla Açılan Davalar 119 B. HÜKÜMET TASARRUFLARI VE YASAMA KISINTISI 120 1. Hükümet Tasarrufları 120 a. Fransa'da 120 b. Türkiye'de 121 2. Yasama Kısıntısı 122 a. Terfi İşlemleri ve Kadrosuzluk Nedeniyle Emekliye Ayırma İle İlgili Yüksek Askerî Şura Kararları 124 b. Hâkimler ve Savcılar Kurulu Kararları 124 c. Kanunla Olağanüstü Hallerde Seferberlik ve Savaş Halinde Milli Güvenlik, Kamu Düzeni, Genel Sağlık Nedenleri İle Yürütmenin Durdurulması Kararı Verilmesinin Sınırlanabilmesi 126 ç. Silahlı Kuvvetler Mensupları Hakkındaki Disiplin Cezaları Yargı Denetimi Dışına Çıkarılabilir 127 d. Olağanüstü Hal ve Savaş Hali Cumhurbaşkanlığı Kararnameleri 127 e. Tahkim Yoluyla Çözülmesi Öngörülen, Kamu Hizmetleriyle İlgili İmtiyaz Şartlaşma ve Sözleşmelerinden Doğan Uyuşmazlıklar 128 f. Yüksek Hakem Kurulu Kararları 128 g. Yüksek Seçim Kurulu Kararları 128 h. Spor Tahkim Kurulu Kararları 128 C. İDARÎ NİTELİKTE OLMALARINA RAĞMEN İDARÎ YARGININ GÖREV ALANI DIŞINDA TUTULAN DAVALAR 129 1. Kamulaştırma Kanunu'nun Uygulanmasından Doğan Bazı Davalar 130 2. Nüfus Kayıtlarının Düzeltilmesine İlişkin Davalar 130 3. Tapu Sicili İle İlgili Davalar 131 4. İcra-İflas Memurlarının Kusurlarından Doğan Zararların Tazmini İçin Açılacak Davalar 132 5. Bazı İş Uyuşmazlıklarından Doğan Davalar 132 6. İdare Taşıtlarının Yaptığı Kazalar Nedeniyle Doğan Zararların Tazmini Amacıyla Açılacak Davalar 134 7. İdarî Para Cezalarına Karşı Yapılacak İtirazlar 135 8. Haksız Yere Tutuklananların, Uğradıkları Zararların Tazmini Amacıyla Açılacak Davalar 135 9. Haciz Dolayısıyla Açılacak İstihkak Davaları 135 10. Eser Sahibi İle İdare İle Arasında Çıkacak Uyuşmazlıklar 135 11. 6769 sayılı Sınai Mülkiyet Kanunu'ndan Doğan Davalar 136 12. Vasi ve Vesayet Dairesi Kusuru Sonucu Kendilerine Ödenmeyen Zararın Hazinece Tazminine İlişkin Davalar 137 13. Fiilî Yol 137 14. Tahkim Yolu Öngörülen İmtiyaz Şartlaşma ve Sözleşmelerinden Doğan Uyuşmazlıklar 140 15. Yap-İşlet-Devret Modeli Çerçevesinde Yapılan Sözleşmelerden Doğan Uyuşmazlıklar 141 16. Borsa Üyesi İle Müşteri Arasındaki Uyuşmazlıklar 141 17. Türkiye Futbol Federasyonu'nun İşlemlerine Karşı Açılan Davalar 142 18. Abonelik Sözleşmesinden Kaynaklanan Uyuşmazlıklar 144 19. Tüketicinin Korunması Hakkında Kanundan Doğan Davalar 144 20. Kira Uyuşmazlıkları 145 21. Ölüm Veya Vücut Bütünlüğünün Yitirilmesinden Doğan Zararların Tazmini Davaları 145 22. Tahkim Usulüne Tabi Uyuşmazlıklar 147 23. Diğer Davalar 148 BEŞİNCİ BÖLÜM: UYUŞMAZLIK MAHKEMESİ VE YARGI YOLU UYUŞMAZLIKLARI I.

UYUŞMAZLIK MAHKEMESİ 149 II. YARGI YOLU UYUŞMAZLIKLARI 150 A. GÖREV UYUŞMAZLIĞI 150 1. Olumlu Görev Uyuşmazlığı 150 a. Şartları 151 b. Uyuşmazlığın Çıkarılması 151 2. Olumsuz Görev Uyuşmazlığı 152 a. Şartları 153 b. Uyuşmazlığın Giderilmesi 154 B. HÜKÜM UYUŞMAZLIĞI 155 1. Şartları 156 2. Uyuşmazlığın Giderilmesi 156 ALTINCI BÖLÜM: İDARİ YARGIDA DAVALAR I. GENEL OLARAK DAVA KAVRAMI VE HUKUK MUHAKEMESİ KANUNUNDA DAVALAR 157 A. GENEL OLARAK DAVA KAVRAMI 157 B. HUKUK MUHAKEMELERİ KANUNU'NDA DAVA TÜRLERİ 158 1. Eda Davaları 158 2. Tespit Davaları 158 3. Yenilik Doğuran (İnşai) Davalar 159 4. Belirsiz Alacak ve Tespit Davaları 160 5. Topluluk Davası 160 II. İDARİ DAVA KAVRAMI VE İDARİ DAVALAR 161 A. İDARİ DAVA KAVRAMI 161 B. İDARİ DAVALAR 163 III. YORUM DAVALARI 164 A. TANIM 164 B.

YORUM DAVASININ TÜRLERİ 164 1. Doğrudan Yorum Davası 164 2. Mahkeme Kararı Üzerine Açılan Yorum Davası 165 C. YORUM DAVASININ SONUÇLARI 166 YEDİNCİ BÖLÜM: İPTAL DAVASI I. TANIM 167 II. İPTAL DAVASININ ÖZELLİKLERİ 167 A. GENEL OLMASI 168 B. KONUSUNU İDARİ İŞLEMLERİN OLUŞTURMASI 168 C. KESİN VE YÜRÜTÜLMESİ GEREKEN İŞLEMLER HAKKINDA AÇILMASI 168 D. İDARİ İŞLEMİN HUKUKA AYKIRILIĞI NEDENİYLE İPTALİ AMACIYLA AÇILMASI 168 III. KABUL EDİLEBİLİRLİK ŞARTLARI 169 A. GÖREVE İLİŞKİN ŞARTLAR 169 1. Görevli Yargı Yeri 169 2. Davanın Görevsiz Yargı Yerinde Açılması 169 B. KONUYA İLİŞKİN ŞARTLAR 170 1. İdari İşlemin Var Olması 170 2. İdari İşlemin Kesin ve İcraî Nitelikte Olması 172 a. İşlemin Kesin Olması 173 b. İşlemin İcrai (Yürütülmesi Zorunlu) Nitelikte Olması 173 3. İdarî Başvuru Yollarının Tüketilmesi 178 4. İptal Davasının Konusuz Kalması 180 C. DAVACIYA İLİŞKİN ŞART: MENFAAT İHLALİ 181 Ç. DAVALIYA İLİŞKİN ŞARTLAR 190 D. SÜRESİNE İLİŞKİN ŞARTLAR 190 E. ŞEKLİNE İLİŞKİN ŞARTLAR 191 IV. İPTAL NEDENLERİ: HUKUKA AYKIRILIK 191 A. YETKİ YÖNÜNDEN HUKUKA AYKIRILIK 191 1. Kişi Yönünden Yetkisizlik (Yetki Gaspı) 192 2. Konu Yönünden Yetkisizlik 193 3. Zaman Yönünden Yetkisizlik 195 4. Yer Yönünden Yetkisizlik 196 5. Fonksiyon Gaspı 197 6. Yetki Devri - Vekâlet - İmza Yetkisinin Devri Kurallarına Aykırılık 197 7. Fiilî Memur Teorisi 198 8. Yetkide Paralellik İlkesine Aykırılık 198 B. ŞEKİL YÖNÜNDEN HUKUKA AYKIRILIK 199 1. Esaslı Şekil Kurallarına Aykırılık 200 a. Yazılı Yapılma