İÇİNDEKİLER ÖN SÖZ............................................................ ................................................... v BİRİNCİ BÖLÜM DENETİM İHTİYACI TEORİLERİ Dr. Öğr. Üyesi Hayrettin UZUNOĞLU 1. Giriş.......................................................... ........................................................ 1 2. Denetim Kavramı ................................................................ ............................. 2 3. Denetime Duyulan İhtiyaç....................................................... ......................... 4 4. Denetim İhtiyacı Teorileri....................................................... ......................... 8 4.1. Polis Memuru Teorisi......................................................... ...................... 9 4.2. Güvenilirlik Teorisi......................................................... ......................... 9 4.3. Hak Sahiplerinin Arabulucusu Teorisi ................................................... 10 4.4. Kısmi Yargıç Teorisi ................................................................ .............. 10 4.5. İlham Veren Güven Teorisi ................................................................ .... 10 4.6. Güvence Hizmetleri Teorisi ................................................................ ... 11 4.7. Vekalet Teorisi ................................................................ ....................... 11 4.7.1. Vekalet Sorunları ................................................................ ......... 13 4.7.2. Vekalet Sorunu ve Denetim ......................................................... 17 5. Sonuç ................................................................ .............................................. 20 Kaynakça ................................................................ ............................................ 22 İKİNCİ BÖLÜM DAVRANIŞSAL YAKLAŞIMLAR ÇERÇEVESİNDE BAĞIMSIZ DENETİM SÜRECİNE BİR BAKIŞ Dr. Öğr. Üyesi Merve ACAR 1. Giriş ................................................................ ................................................ 27 2. Literatür Taraması ................................................................ .......................... 30 2.1. Denetçinin Karar Verme Süreci ve Denetçi Yargısının Oluşumunda Davranışsal Yaklaşımların Rolü ............................................................ 30 2.2. Denetçinin Karakteri ve Denetçi Performansı Üzerinde Davranışsal Yaklaşımların Rolü ................................................................ ................ 34 2.3. Gerçeğe Uygun Değer Muhasebesine Dayanan İşlemlerin Denetim Sürecinde Davranışsal Yaklaşımların Rolü ........................................... 37 3. Sonuç ................................................................ .............................................. 42 Kaynakça ................................................................ ............................................ 43 viii Denetimde Seçme Konular 2 ÜÇÜNCÜ BÖLÜM BAĞIMSIZ DENETİM KALİTESİ BAĞLAMINDA DENETİM KÜLTÜRÜ VE ROTASYON Dr. Öğr. Üyesi Ömer Faruk GÜLEÇ 1. Giriş ................................................................ ................................................ 53 2. Bağımsız Denetim Kavramı ................................................................ ........... 54 3. Bağımsız Denetim Kalitesi ................................................................ ............. 56 3.1. Bağımsız Denetim Kalitesi ve Denetim Standartları.............................. 57 3.2. Bağımsız Denetim Kalitesinin Temel Belirleyicileri ............................. 59 4. Bağımsız Denetim Kalitesinde Kültürün Rolü ............................................... 61 5. Bağımsız Denetim Kalitesinde Rotasyon ....................................................... 65 5.1. Denetimde Rotasyonun Sağladığı Avantaj ve Dezavantajlar ................. 66 5.2. Bağımsız Denetim Kalitesi ve Denetimde Rotasyon Arasındaki İlişki .. 67 6. Sonuç ................................................................ .............................................. 72 Kaynakça ................................................................ ............................................ 75 DÖRDÜNCÜ BÖLÜM DENETİM BEKLENTİ TEORİLERİ VE EĞİTİMİNİN DENETİM BEKLENTİ BOŞLUĞUNUN AZALTILMASINDAKİ ROLÜ Dr. Öğr. Üyesi Ahmet Fethi DURMUŞ 1. Giriş ................................................................ ................................................ 81 2. Denetim Teorileri ve Denetim Beklenti Boşluğu ........................................... 82 3. Literatür ................................................................ .......................................... 86 4. Araştırma ................................................................ ........................................ 89 4.1. Araştırmanın Amacı ve Kapsamı ........................................................... 89 4.2. Araştırmanın Bulguları ................................................................ ........... 90 5. Sonuç ................................................................ ............................................ 102 Kaynakça ................................................................ .......................................... 104 İçindekiler ix BEŞİNCİ BÖLÜM BAĞIMSIZ DENETİM KALİTESİNİN BELİRLEYİCİLERİ: LİTERATÜR TARAMASI Dr. Öğr. Üyesi Büşra TOSUNOĞLU 1. Giriş ................................................................ .............................................. 109 2. Bağımsız Denetim ve Bağımsız Denetim Kalitesi ....................................... 110 3. Bağımsız Denetim Kalitesinin Belirleyicileri............................................... 113 3.1. Bağımsız Denetim Firmasının Büyüklüğü ........................................... 113 3.2. Denetim Ücreti ................................................................ ..................... 114 3.3. Denetim Firmasının Müşteri ile Çalışma Süresi .................................. 115 3.4. Denetim Komitesi ................................................................ ................ 116 3.5. Kurumsal Yönetim ................................................................ ............... 118 3.6. Denetim Dışı Hizmetler ................................................................ ....... 119 3.7. Denetim Firmasının veya Denetçinin Yeterli Teknik Bilgiye, Deneyime ve Bağımsızlığa Sahip Olması ........................................... 120 3.8. Denetim Planlaması ................................................................ .............. 121 3.9. Denetim Kanıtları ................................................................ ................. 121 3.10. Denetim Firması Aleyhine Açılan Dava Sayısı.................................. 123 4. Sonuç ................................................................ ............................................ 124 Kaynakça ................................................................ .......................................... 127 ALTINCI BÖLÜM İŞLETMELERDE SÜRDÜRÜLEBİLİRLİĞİN SAĞLANMASINDA İÇ DENETİMİN YÖNETİM FONKSİYONU İLE ETKİLEŞİMİ Öğr. Gör. Dr. Zülfi Umut ÖZKARA, Doç. Dr. Nusret YAZICI 1. Giriş ................................................................ .............................................. 137 2. İşletmelerde Sürdürülebilirliğin Sağlanmasında Yönetim Fonksiyonunun Rolü ................................................................ ................... 138 3. İç Kontrol İşlevi ve İç Denetim Arasındaki Bağlantı ........... ........................145 4. İç Denetimin Sürdürülebilirliğe Katkısı ....................................................... 147 5. Sonuç ................................................................ ............................................ 151 Kaynakça ................................................................ .......................................... 152