Bu çalışmada Osmanlı vekayi'nameleri arasında önemli bir yere sahip olan Na'îma Mustafa Efendi'nin (ö. 1716) kısaca Târih-i Na'îmâ' asıl olarak ta Ravzatü'l-Hüseyn fî hulâsati ahbâri'l-hafikayn adıyla bilinen tarihinin sıhhatli bir metni verilmeye çalışılmıştır. Arşiv belgeleri ve vekayinameler, Osmanlı tarihinin başlıca iki temel kaynağını teşkil etmektedir. Bu kaynakların bilimsel yöntemlerle esas metinlerinin hazırlanıp ilim aleminin istifadesine sunulmasından sonra ancak sıhhatli araştırmalar yapılıp, Osmanlı siyasî ve idarî tarihinin temel konuları üzerine kapsamlı çalışmalar ortaya konulabilir.

"Halepli Mustafa Naîmâ Efendi, (doğumu 1655, Halep - ölümü: 1716, Patras), Osmanlı tarihçisi, ilk resmi Osmanlı vakanüvisi. Naîmâ'nın temel eseri Naîmâ Tarihi olarak da bilinen Ravzatü'l-Hüseyn fî hulâsati ahbâri'l-hafikayn'dır. Eserini 1574'ten başlatıp 1651'e kadar getiren Naîmâ; olayların iç yüzünü aydınlatan, genellikle sade fakat nükteli ve değerli ayrıntıları kapsayan bu eseriyle bir devrin tarihini ve aynı zamanda sosyal hayatını tasvir etmişti. Bu eser tamamlandığı zaman, artık eski müsveddelerle ilgisi kalmamış, baştanbaşa Naîmâ'nın araştırması ve usta kaleminin bir ifadesi olmuştu. Bu yüzden bu büyük eser, Naîmâ Tarihi olarak bilinir. Naîmâ Tarihi'ne konu olan yıllar, Osmanlı İmparatorluğu'nun en zayıf zamanlarına rastlar. Naîmâ; canlı ve zarif üslubuyla o yılları önümüze sererken sadece tarihçiliğindeki ustalığı değil, yazarlığındaki kudreti de ortaya koymuştur. Nâimâ'nın anlattığı bazı hadiseler; yönetimin onun kalemine değer verip işine karışmadığını göstermektedir. III. Mehmet'in, tahta geçer geçmez 19 erkek kardeşini nasıl idam ettirdiğini bile açık açık anlatmıştır. Şehzade Mustafa'nın son anında şu beyti söylemiş olduğunu da Naîmâ, eserinde rahatça nakleder: Nâsiyemde kâtib-i kudret ne yazdı bilmedüm, Âh, kim bu gülşen-i alemde hergiz gülmedüm. Naîmâ Tarihi'nde III. Mehmet'in, düşmanını küçük görmesi de anlatılmıştır. III. Mehmet, Avusturya seferine çıkmış ve Osmanlı Ordusu, Haçova'da durmuştu. Tarihe Haçova Savaşı olarak geçecek olan savaştan önce padişahın, Sadrazam Damat İbrahim Paşa'ya gönderdiği tezkirede şöyle demektedir: Sen ki lalamsın, burda muharebe içün seni serdar idüp ben buradan İstanbul'a revân olsam, olmaz mı..? Naîmâ, tarih yazışına yepyeni bir stil getirmiştir. Onun renkli ve çekici bir üslubu vardı. Olayları, bunları doğuran sosyal çevre ile beraber görüp anlattı. Halkın ve memleketin bu devirdeki hayatı Naîmâ'nın eserinde canlandı. Padişah ve vezirlerin eksik yönlerini, hatalarını güçlü bir ifade tarzıyla yazdı ve eleştirdi. Naîmâ, tarih olaylarının ve bunları meydana getiren şahısların iç dünyalarına da sızarak yepyeni bir tarih edebiyatı ve sanatı ortaya koydu. Osmanlı İmparatorluğuna İspanya'dan gelen Yahudilerin Muhasebe sistemini eserinde belirtir. Bu eser, tarih edebiyatımızın en değerli eserlerinden biridir. Naîmâ'nın bu düzenli eserini ilk kez İbrahim Müteferrika, iki cilt olarak bastı. Daha sonra eser, altı cilt olarak yeniden yayınlandı. Naîmâ Tarihi, Osmanlı tarihleri içinde önde gelen tarih kitaplarından biridir. "