İçindekiler Önsöz 5 Kısaltmalar Listesi 13 Giriş 16 Birinci Bölüm İŞ SÖZLEŞMESİ I. İŞ SÖZLEŞMESİ KAVRAMI 19 A. Tanım 19 B. İş Sözleşmesinin Temel Unsurları 22 1. İş Görme 22 2. Ücret Ödeme 24 3. Bağımlılık 25 C. İş Sözleşmesi-İş İlişkisi 27 II. İŞ SÖZLEŞMESİNİN GELİŞİMİ 29 A. Tarihçesi 29 1. Klasik Roma Hukuku'ndaki Durum 29 2. Orta Çağ'daki Durum 30 3. 20. Yüzyılda Ortaya Çıkan Eğilimler 31 4. İslam Hukuku'ndaki Durum 32 B. Küreselleşme Çağı'nda İş Sözleşmesi 34 III. İŞ SÖZLEŞMESİNİN ÖZELLİKLERİ 35 A. Kişisel İlişki Doğurması 35 B. Karşılıklı Borç Doğurması 37 C. Sürekli İlişki Kurması 38 D. Katılma Sözleşmesi Olması 40 E. Rızâî Sözleşme Olması 40 F. İvazlı Bir Sözleşme Olması 41 G. Sosyal Koruma Sağlaması 42 IV. İŞ SÖZLEŞMESİNİN KONUSU İŞ GÖRME BORCU OLAN DİĞER SÖZLEŞME TÜRLERİYLE KARŞILAŞTIRILMASI 44 A. Eser Sözleşmesi 44 1. Tanımı 44 2. Unsurları 45 a. Eser 45 b. Meydana Getirme 46 c. Ücret Vaadi 46 d. Taraflar Arasında Anlaşma 47 3. İş Sözleşmesiyle Karşılaştırılması 47 B. Vekâlet Sözleşmesi 53 1. Tanımı 53 2. Unsurları 54 a. Zorunlu Unsurları 55 aa. Bir İşin Görülmesi veya Bir Hizmetin Yapılması 55 ab. İşin veya Hizmetin Bağımsız Bir Şekilde Yapılması 56 ac. İş veya Hizmetin Başkasının Menfaatini Temin Amacıyla Gerçekleştirilmesi 57 ad. Tarafların Anlaşması 58 ae. İşin veya Hizmetin Sonuçtan Bağımsız Olarak Görülmesi 59 b. Zorunlu Olmayan Unsurları 59 ba. Ücret 59 bb. Sözleşmenin İstenildiği Zaman Sona Erdirilebilmesi 61 3. İş Sözleşmesiyle Karşılaştırılması 62 C. Adi Ortaklık Sözleşmesi 65 1. Tanımı 65 2. Unsurları 66 a. En Az İki Kişinin Varlığı (Kişi Unsuru) 66 b. Ortak Amaç 67 c. Sermaye Koyma 68 3. İş Sözleşmesiyle Karşılaştırılması 69 İkinci Bölüm İŞ SÖZLEŞMESİNİN BAĞIMLILIK UNSURU VE TESPİTİ I. BAĞIMLILIK KAVRAMI 73 A. Genel Olarak 73 B. Kişisel Bağımlılık 74 C. Hukuki Bağımlılık 76 II. BAĞIMLILIK KAVRAMINDA YAŞANAN DEĞİŞİM VE BU DEĞİŞİMİN NEDENLERİ 77 A. Bağımlılık Kavramında Yaşanan Değişim 77 B. Değişimin Nedenleri 78 1. Küreselleşme Akımı 78 2. Esnekleşme Eğilimleri 80 3. İş ve Üretim Organizasyonlarında Değişim 81 4. Sendikasızlaştırma Eğilimleri ve İşverenlerin Toplu Pazarlık Sürecine Müdahale İstekleri 83 III. BAĞIMLILIK KAVRAMINDAKİ DEĞİŞİMİN TARAFLARIN HAK VE BORÇLARI ÜZERİNDEKİ ETKİLERİ 84 A. İşçinin Hak ve Borçları Üzerindeki Etkileri 84 1. İşi İfa Borcuna Etkileri 84 a. İşi Bizzat İfa Etmesi 84 b. Özenle İfa Etmesi 87 2. Sadakat Borcuna Etkileri 88 a. Genel Olarak 88 b. Sır Saklama Borcu 89 c. Rekabet Etmeme Borcu 89 3. Düzenleme ve Talimatlara Uyma Borcuna Etkileri 91 a. Genel Olarak 91 b. İşin İfasına İlişkin Düzenleme ve Talimatlar 91 c. İşin Zamanına İlşkin Düzenleme ve Talimatlar 92 d. İşin Yerine İlişkin Düzenleme ve Talimatlar 93 B. İşverenin Hak ve Borçları Üzerindeki Etkileri 95 1. Ücret Ödeme Borcuna Etkileri 95 a. Genel Olarak 95 b. Ücretin İşveren veya Üçüncü Kişi/ler Tarafından Ödenmesi 95 c. Ücretin Ödenme Zamanı 96 d. Ücretin Ödenme Yeri 97 2. İşçiyi Koruma ve Gözetme Borcu 98 a. Genel Olarak 98 b. İş Sağlığı ve Güvenliği Tedbirlerini Alma Yükümlülüğü 99 c. İşçinin Vücut Bütünlüğünün ve Malvarlığının Korunması Yükümlülüğü 101 d. İşçinin Kişiliğinin Korunması Yükümlülüğü 101 3. Eşit Davranma Borcu 102 IV. BAĞIMLILIK UNSURUNUN TESPİTİ 104 A. Bağımlılık Unsurunun Tespitinde Kullanılan Testler 104 1. Kontrol Testi 105 2. Organizasyonel Entegrasyon Testi 109 3. Ekonomik Gerçeklik Testi 111 4. Karşılıklı Yükümlülük Testi 114 B. Testlerde Dikkate Alınan Ölçütler 116 1. Emir ve Talimatların Kimden Alındığı 116 2. Eğitim 119 3. Yapılan İşin İşyerinde Gerçekleştirilen İşle Bağlantısı 121 4. İlişkinin Sürekliliği 123 5. İşin Belirli Bir Kişi Tarafından İfa Edilmesi 124 6. Yönetim Yetkisinin Kimde Olduğu 125 7. Çalışma Süreleri 127 8. Çalışma Yeri 129 9. İşyeri Düzeni 131 10. Hesap Verme 132 11. Ücretin Belirlenme Yöntemi ve Ödenme Zamanı 133 12. İşin İfasına İlişkin Masrafların Kim Tarafından Ödendiği 136 13. İşin Yerine Getirilmesinde Kullanılan Araç-Gereçlerin Kim Tarafından Temin Edildiği 138 14. Yatırımın Kim Tarafından Yapıldığı 139 15. Kâr ve Zararın Kime Ait Olduğu 141 16. Aynı Anda Kaç Kişi İçin Çalışıldığı 143 17. Yapılan İşin Bir Kişinin (İşverenin) Onayına Bağlı Olmaksızın Kamuya Sunulup Sunulamayacağı 145 18. İşten Çıkarma Yetkisi 146 19. Fesih Bildiriminde Bulunma Zorunluluğu Olup Olmaması 147 Üçüncü Bölüm SÖZLEŞME TÜRLERİNE GÖRE BAĞIMLILIK I. GENEL OLARAK 149 II. ATİPİK İŞ SÖZLEŞMESİ TÜRLERİNDE BAĞIMLILIK UNSURU 150 A. Geçici (Ödünç) İş ilişkisi 150 1. Kavram 150 2. Hukuki Niteliği 152 3. Unsurları 154 a. Meslekî Faaliyet Olmayan (Alelâde) Geçici İş İlişkisinin Unsurları 154 b. Meslekî Faaliyet Olan Geçici İş İlişkisinin Unsurları 155 4. Hükümleri 156 5. Bağımlılık Unsuru Bakımından Değerlendirilmesi 157 a. Çalışma Yeri 157 b. Emir ve Talimatların Kimden Alındığı 158 c. Ücretin Kim Tarafından Ödendiği 159 d. Eğitim 160 B. Kısmî Süreli İş Sözleşmeleri 161 1. Kavram 161 2. Hukuki Niteliği 162 3. Unsurları 163 4. Hükümleri 165 5. Bağımlılık Unsuru Bakımından Değerlendirilmesi 166 a. İşin Belirli Bir Kişi Tarafından İfa Edilmesi 166 b. İlişkinin Sürekliliği 168 c. Çalışma Süreleri 169 d. Çalışma Düzeni 171 C. Sıfır Saat Sözleşmesi 171 1. Kavram 171 2. Hukuki Niteliği 172 3. Unsurları 175 4. Bağımlılık Unsuru Bakımından Değerlendirilmesi 176 D. Tele Çalışma 177 1. Kavram 177 2. Hukuki Niteliği 180 3. Unsurları 181 4. Hükümleri 182 5. Bağımlılık Unsuru Bakımından Değerlendirilmesi 183 a. Eğitim 183 b. Çalışma Yeri 185 c. İşyeri Düzeni 187 d. İşin Yerine Getirilmesinde Kullanılan Araç- Gereçlerin Kim Tarafından Temin Edildiği 187 E. Evde Çalışma 188 1. Kavram 188 2. Hukuki Niteliği 190 3. Unsurları 193 4. Hükümleri 194 5. Bağımlılık Unsuru Bakımından Değerlendirilmesi 196 a. Çalışma Yeri 196 b. Emir ve Talimatların Kimden Alındığı 198 c. İlişkinin Sürekliliği 199 d. İşin Belirli Bir Kişi Tarafından İfa Edilmesi 200 F. Pazarlamacılık Sözleşmesi 201 1. Kavram 201 2. Hukuki Niteliği 203 3. Unsurları 204 4. Hükümleri 207 5. Bağımlılık Unsuru Bakımından Değerlendirilmesi 210 a. Emir ve Talimatların Kimden Alındığı 210 b. Çalışma Süreleri 214 c. Çalışma Yeri 215 d. Kâr ve Zararın Kimin Üzerinde Gerçekleştiği 216 e. Aynı Anda Kaç Kişi İçin Çalışıldığı 218 III. İŞ SÖZLEŞMESİ DIŞINDAKİ BAZI SÖZLEŞME TÜRLERİNDE BAĞIMLILIK UNSURU 219 A. Acentelik Sözleşmesi 219 1. Kavram 220 2. Hukuki Niteliği 221 3. Unsurları 222 4. Hükümleri 225 5. Bağımlılık Unsuru Bakımından Değerlendirilmesi 228 a. Emir ve Talimatların Kimden Alındığı 228 b. İşçi İstihdam Etme ve İdare Etme Yetkisinin Kimde Olduğu 229 c. İşin İfasına İlişkin Masrafların Kim Tarafından Ödendiği 230 d. Aynı Anda Kaç Kişi İçin Çalışıldığı 232 B. Tek Satıcılık Sözleşmesi 233 1. Kavram 233 2. Hukuki Niteliği 234 3. Unsurları 234 4. Hükümleri 238 5. Bağımlılık Unsuru Bakımından Değerlendirilmesi 241 a. Emir ve Talimatların Kimden Alındığı 241 b. İlişkinin Sürekliliği 241 c. Aynı Anda Kaç Kişi İçin Çalışıldığı 242 C. Taşımacılık Sözleşmesi 243 1. Genel Olarak 243 2. Kavram 245 3. Hukuki Niteliği 246 4. Unsurları 248 5. Hükümleri 249 6. Bağımlılık Unsuru Bakımından Değerlendirilmesi 251 a. Emir ve Talimatların Kimden Alındığı 252 b. Aynı Anda Kaç Kişi İçin Çalışıldığı 253 c. İlişkinin Sürekliliği 255 Sonuç 257 Kaynakça 261 Kavramlar Dizini 285 Özgeçmiş 288