BİRİNCİ BÖLÜM MEKANSAL İKTİSAT TEORİLERİ 1.1. MEKANSAL İKTİSADIN ÖNCÜ TEORİLERİ 7 1.1.1. Lokasyon Teorisi: von Thünen, Weber ve Lösch-Christaller.7 1. l .1.1. von-Thünen ve Tarımsal Lokasyon Teorisi 7 1 .1.1.2. Alfred Weber ve Endüstriyel Lokasyon Teorisi .1O 1.1.1 .3. Christaller-Lösch: Merkezi Yerler Teorisi 15 1.1 .2. Dışsal (Yığılma) Ekonomiler ve Alfred Marshall 22 1.1.3. Mekansal Rekabet ve Harold Hotelling 23 1.1.4. Bölgesel İktisat ve Walter lsard 28 1.1.5. Kent Ekonomisi ve William Alonso 34 BÖLÜM NOTLARl 39 İKİNCİ BÖLÜM YENİ EKONOMİK COGRAFYA 2.1. EKONOMİK COGRAFYANIN TANIMI VE KAPSAMI. 43 2.1.1. Yeni Ekonomik Coğrafya Yaklaşımının Amacı ve Kapsamı 43 2.1.2. Merkezcil ve Merkezkaç Güçler. 46 2.1.3. Yeni Ekonomik Coğrafya Modelleri 50 2.1.4. Yeni Ekonomik Coğrafyanın Diğer İktisadi Yaklaşımlar ile ilişkisi 51 2.2. EKONOMİK AKTİVİTELERİN MEKAN SEÇİMİNİ ETKİLEYEN FAKTÖRLER 54 2.2.1. Coğrafik Faktörler 59 2.2.1.1. İklim ve Doğal Kaynaklar ile İlgili Faktörler 59 2.2.1.2. Taşıma Kolaylığı Sağlayan Faktörler 61 2.2.2. Ekonomi Dışı Faktörler 63 2.2.2.1. Mekanın Sahip Olduğu Yerel Şartlar 63 2.2.2.2. Hükümetlerin Uyguladığı İç ve Dış Politikalar 65 2.2.2.3. Ekonomik Aktiviteler üzerinde Küreselleşme Sürecinin Etkisi 69 2.2.2.4. Çevre Ülke ya da Bölgelerin Ekonomik Gelişmişliği 70 2.2.3. Ekonomik Nedenler 71 2.2.3.1. Piyasa Etkisi, Ölçek Ekonomileri ve İleri-Geri Bağlantılar 71 2.2.3.2. Dışsallıklar 74 BÖLÜM NOTLARI 80 ÜÇÜNCÜ BÖLÜM İKTİSADİ PLANLAMA VE BÖLGESEL KALKINMA 3.1. KALKINMA İKTİSADININ DOGUŞU 85 3.2. BÜYÜME VE KALKINMA'NIN TANIMI, ÖNEMİ VE KAPSAMI 88 3.2.1. İktisadi Büyüme ve Kalkınmanın Tanımı. 96 3.2.2. İktisadi Büyüme ve Kalkınma Ayırımı. 97 3.3. İKTİSADİ PLANLAMA VE BÖLGESEL KALKINMA 98 3.3.1. iktisadi Planlama 98 3.3.2. Bölgesel Kalkınma. \ 00 3.3.3. İktisadi Planlamanın Doğuşu 101 3.3.4. Planların Hazırlanmasında Kullanılan Teknikler 103 3.3.5. Teknik Alan: (Sektörlerarası Akım Tablosu) Wassily Leontief in Girdi-Çıktı Modeli 106 3.3.6. Ekonomik Alan: Ulusal Plana Mekan Boyutunun Kazandırılması 1c BÖLÜM NOTLARI. ıc; DÖRDÜNCÜ BÖLÜM BÖLGE VE BÖLGE PLANLAMASI 4.1. B.ÖLGE KAVRAMI 111 4.1.1. Ekonomik Yapı Açısından Bölgeler 112 4.1.1.1. Homojen Bölge 112 4.1 .1.2. Polarize Bölge 113 4.1.1.3. Plan Bölge 114 4.1.2. Ekonomik Gelişmişlik Açısından Bölgeler 116 4.1.2.1. Az Gelişmiş Bölge 116 4.1.2.2. Gelişmiş Bölge 117 4.1.3. Alt Bölge 118 4.1.4. Türkiye'de Bölge ve Alt Bölge Ayırımı 119 4.2. BÖLGE PLANLAMASI 127 4.2.1. Bölge ve Alt Bölge Planlaması 127 4.2.2. Bölge Planlaması ile Milli Plan ilişkisi 130 BÖLÜM NOTLARI 131 BEŞİNCİ BÖLÜM BÖLGESEL DENGESİZLİK 5.1. BÖLGESEL DENGESİZLİKLERİN NEDENLERİ 133 5.1.1. Bölgesel Dengesizliğin Tarihsel Gelişimi 133 5.1.1.1. Sanayi Devrimi Öncesi Gelişmeler 134 5.1.1.2. Sanayi Devrimi Sonrası Gelişmeler 135 5.1 .2. Coğrafi Nedenler 145 5.1.3. Sosyo-Kültürel ve Politik Nedenler 146 5.1 .4. Ekonomik Nedenler 147 5.1.5. Kalkınma Kutupları Teorisi 149 5.1.5.1. Kalkınma Kutuplarının Diğer Bölgeler Üzerindeki Etkileri .151 5.1.5.2. Gelişmeyi Durdurucu ve Sağlayıcı Etkilerin Birlikte Bulunmasının Sonuçları 155 5.1.6. Bölgelerarası Dengesizliğin Gelişmiş ve Gelişmekte Olan Ülkeler Açısından Değerlendirilmesi 155 5.2. BÖLGESEL DENGESİZLİGİN SAKINCALARI 162 5.2.1. Geri Kalmış Bölge Sorunları 163 5.2.2. Aşırı Kalabalık Bölgelerin Sorunları 163 5.2.3. Optimal Kent Büyüklüğü 164 BÖLÜM NOTLARI 165 ALTiNCi BÖLÜM TÜRKİYE'DE BÖLGESEL DENGESİZLİK 6.1. TÜRKİYE'DE BÖLGESEL DENGESİZLİGİN NEDENLERİ .169 6.1.1. Coğrafi Nedenler 169 6.1.2. Tarihi Nedenler 170 6.1.3. Sosyo-Ekonomik Nedenler 172 6.1.4. Kültürel Nedenler 173 6.2. TÜRKİYE'DE BÖLGESEL GELİŞMENİN SEYRİ VE UYGULANAN POLİTİKALAR 174 6.2.1. Cumhuriyet Dönemindeki Gelişmeler (1923-1950 Devletçilik Dönemi) 174 6.2.2. Liberal Dönemdeki Gelişmeler (l 950- l 960) 181 6.2.3. 1960 Yılından Günümüze Planlı Kalkınma Dönemindeki Gelişmeler 182 BÖLÜM NOTLARI 196 YEDİNCİ BÖLÜM TÜRKİYE'DE BÖLGESEL GELİŞME 7.1. TÜRKİYE'DE BÖLGELERİN GELİŞMİŞLİK GÖSTERGELERİ AÇISINDAN DEGERLENDİRİLMESİ 199 7.1.1. Nüfus Yapısı 200 7.1.2. Gelir Dağılımı 204 7.1.2.1. Kişi Başına Düşen Gelir Açısından Düzey 2 Bölgeleri 204 7.1.2.2. Tüketim Açısından Düzey 2 Bölgeleri 205 7.1.2.3. İstihdam ve İşsizlik 209 7.1.3. Milli Gelir ve Sektöre! Dağılımı. 211 7.1.4. Dış Ticaret 218 7.1.5. Eğitim ve Sağlık 220 7.2. SOSYOEKONOMİK GELİŞMİŞLİK 228 7.2.1. İllere Göre Sosyo-Ekonomik Gelişmişlik Sıralaması. 229 7.2.2. Düzey 2 İstatistiki Bölge Birimleri Sınıflamasına Göre Sosyo- Ekonomik Gelişmişlik Sıralaması 232 7.3. İNSANİ GELİŞME ENDEKSİ 236 BÖLÜM NOTLARI 240 SEKİZİNCİ BÖLÜM BÖLGESEL KALKINMA TEORİSİ VE POLİTİKASI 8.1. BÖLGESEL KALKINMA TEORİSİ 241 8.1.1. Bölgelerarası Yakınsama Hipotezi 242 8.1.2. Konum Teorisi 244 8.1.3. Dışsal Ekonomiler 245 8.1.4. Mekansal Rekabet Modelleri 246 8.1.5. Merkezi Yerler Teorisi 247 8.2. BÖLGESEL KALKINMA POLİTİKASI. 249 8.2.1. Bölgesel Kalkınma Politikasının Amaçları 251 8.2.1.1. Nüfusun Bölgeler Arasında Optimal Dağılımının Sağlanması 252 8.2.1.2. Geri Kalmış Bölgelerin Sorunlarının Çözümü ve Kalkınmasının Sağlanması 254 8.2.1.3. Bölgelerarası Ekonomik ve Sosyal Düalizmin Önlenmesi .255 8.2.2. Bölgesel Kalkınma Politikasının Araçları 256 8.2.2.1. Vergi Avantajları 256 8.2.2.2. Vergi Dışı Mali Avantajlar 257 8.2.2.3. Kamu Yatırımları 258 8.2.2.4. Bölgesel Kalkınma Ajansları 260 8.2.2.5. Tek Köy Tek Ürün (Bir Yöre Bir Ürün) 262 8.2.2.6. Girişimciler İçin Tek Durak Ofisi (TDO) 263 8.2.2.7. Bölgesel Kalkınmaya Yönelik Diğer Organizasyonlar ve Araçlar 264 BÖLÜM NOTLARI 269 DOKUZUNCU BÖLÜM BÖLGESEL KALKINMA VE POLİTİKALAR 9.1. BÖLGESEL POLİTİKA VE YETKİ DEVRİ 273 9.1.1. Merkeziyetçilikten Uzaklaşma 274 9.1.2. Maliye ve Para Politikası 275 9.2. BÖLGELERARASI TİCARET 278 9.2.1. Bölgesel Ticarette Uzmanlaşma 279 9.2.2. Üretim Faktörü Göçü ve Bölgesel Ticaret. 281 9.2.3. Bölgesel Ticarette Yeni Teoriler 282 9.3. BÖLGESEL POLİTİKADA İÇSEL KALKINMA 283 9.3.1. Bölgesel Politika ve Küçük Firma Sektörü 284 9.3.1.1. İş Oluşturma Yeteneği 284 9.3.1. 2. İş İmkanı Sağlama: Bölgesel Boyut 286 9.3.1.3. Bölgesel Politika ve Küçük Firmalar 286 9.3.1.4. Bölgesel Politika ve Yeni Teknoloji 287 9.3.1.5. Yeni İcatlarda Bölgelerarası Farkların Nedenleri 288 9.4. BÖLGESEL POLİTİKA VE İŞSİZLİK 289 9.4.1. . İşsizlik Niye Kalıcıdır ? 290 9.4.2. İşsizliğin Türleri .29 l 9.4.3. İşsizlik Türlerinin Önemini Belirlemek 292 9.5. BÖLGESEL POLİTİKANIN DEGERLENDİRİLMESİ 293 9.5.1. Genel Değerlendirme 293 9.5.2. Bölgesel Politikaların Değerlendirilmesinde Bazı Modeller298 9.5.2.1. Finansal Yardım Gören Firmalardaki istihdam Seviyesin i Etkileyen Bölgesel Politikayı Tahmin Etmek 298 9.5.2.2. Sanayileşmede Bölgesel Politikaların Etkilerini Tahmin Etmek 299 9.5.2.3. Sanayi Hareketlerinin Zaman Serisi Modelleri 299 9.5.2.4. Bölgelerarası Sanayi Hareketinin Çapraz Bölge Modelleri .301 9.5.2.5. Bölgesel Politikaların Etkinliğinin Ölçülmesinde Sanayi Araştırması Yaklaşımı 301 9.5.2.6. Bölgesel Finans Teşviklerinin Oluşturduğu Her Bir İş için Maliyeti Tahmin Etmek 302 9.5.2.7. Bölgesel Politikayı Tam Bilgi İle Değerlendirmek (Maliyet-Fayda Yaklaşımı) 303 BÖLÜM NOTLARI 305 ONUNCU BÖLÜM BÖLGESEL FARKLILIKLARI GİDERMEYE YÖNELİK POLİTİKA UYGULAMALARI 10.1. KALKINMA KUTUPLARI TEORİSİ. 307 10.1.1. Dengeli Kalkınma 308 l 0.1.2. Dengesiz Kalkınma 309 10. l.3. Kalkınma Kutupları 311 l O. l .4. Kalkınma Kutuplarının Oluşturulması 313 10.1.5. Kalkınma Kutupları Oluşturulmasında Karşılaşılan Sorunlar 3 l 3 10.2. BAZI ÜLKELERDE BÖLGESEL KALKINMA POLİTİKASI UYGULAMALARl 314 10.2.1. ABD'de Tennessee Vadisi Kalkındırma Politikası 314 10.2.2. İtalya'da Güney italya'yı Kalkındırma Politikası. 315 l 0.2.3. İngiltere'de Bölgesel Kalkınma Politikaları 316 10.2.4. Japonya'da Bölgesel Kalkınma Politikası 317 l 0.2.5.

Avrupa Birliğinde Gelişmişlik Farkları Azaltıcı Politikalar .318 10.3. TÜRKİYE'DE BÖLGESEL KALKINMA POLİTİKASI UYG OLAMALARI 320 10.3.1. Doğu Anadolu Projesi (DAP) 320 10.3.2. Doğu Karadeniz Projesi (DOKAP) 322 10.3.3. Güneydoğu Anadolu Projesi (GAP) 322 10.3.4. Yeşilırmak Havza Gelişim Projesi (YEŞİLIRMAK) 324 10.3.5. Zonguldak Bartın Karabük Projesi (ZBK) 326 BÖLÜM NOTLARl. ONBİRİNCİ BÖLÜM BÖLGESEL EKONOMETRİK MODELLER 11.1. BÖLGESEL MODELLERİN ÖNEMİ VE AMAÇLARl .334 11.1.1. Bölgesel Ekonomide Modellerin Kullanımı 336 11.1.2. Bölgesel Ekonometrik Modellerin Amaçları 337 11.1.3. Bölgesel Ekonometrik Modellerin Uygulama Alanları 339 11.1.4. Bölgesel Ekonometrik Modellerin Kurulması 344 11.1.5.

Bölgesel Ekonometrik Modellerin Tahmini ve Testi 345 11.1.6. Bölgesel Ekonometrik Modellemede Veri Problemleri 348 11.2. BÖLGESEL EKONOMETRİK MODELLERDE YENİ YAKLAŞlMLAR 350 11.3. BÖLGESEL ÇARPAN ANALİZİ. 352 11.3.1. Etki Analizi: Dolaysız ve Uyarılmış Etkiler 352 11.3.2. Bölgesel Çarpan Analizi 355 11.3.2.1. Bölgesel Çarpan Analizinin İlk Versiyonu: İhracat Temelli Yaklaşım 355

11.3.2.2. İhracat Temelli Yaklaşımın Eleştirisi: 358 11.3.3. Keynesyen Gelir-Harcama Yaklaşımı 359 11.3.3.1. Modelin Genel Gösterimi 359 11.3.3.2. Bölgesel Çarpan Analizinin Eksiklikleri 36 l BÖLÜM NOTLARI 363 ONİKİNCİ BÖLÜM BÖLGESEL KALKINMADA GİRDİ-ÇIKTI ANALİZİ 12.1. GİRDİ-ÇIKTI ANALİZİ. 369 12.1.1. Girdi-Çıktı Akım Tablosu 375 12.1.1. l. Endüstrilerarası İlişkiler Kesimi 379 12.1.1.2. Nihai Talep Kesimi 382 12.1. l .3. Katma Değer Kesimi 383 12.1.1.4. Nihai Talebe Giden Katma Değer Kesimi 385 12.1.2. Girdi-Çıktı Akım Tablosunun Dayandığı Varsayımlar 392 12.1.3. Girdi-Çıktı Akım Tablosunun Hazırlanmasında Karşılaşılan Sorunlar 393 12.1.4. Girdi-Çıktı Modelinin Genel Çözüm Yöntemleri 399 12.1.4.1. Girdi Katsayıları ve Girdi Katsayıları Matrisi 401 12.1 .4.2. Ters Leontief Matrisi ve Girdi-Çıktı Analizindeki Yeri 405 12.1.4.3. Ters Leontief Matrisi ile Çözümlenebilen Problemler 41 O 12.1.5. Girdi-Çıktı Modelinin Türleri 422 12.1.5.1. Kapalı, Yarı Açık ve Açık Girdi-Çıktı Modelleri 422 12.1.5.2. Statik ve Dinamik Girdi-Çıktı Modelleri 423 12.1 .5.3. Milli, Bölgelerarası ve Bölgesel Girdi-Çıktı Modelleri 423 12.2. BÖLGESEL BİR UYGULAMA: ERZURUM ALT BÖLGESİ GİRDİ-ÇIKTI MODELİ 426 12.2.1. EAB Ekonomisinin Üretim Yapısının G-Ç Analiziyle incelenmesi 428 12.2.2. Erzurum Alt Bölgesinin Çarpan Analizleri 430 12.2.2.1. Üretim Çarpan Analizi 430 12.2.2.2. istihdam Çarpanı Analizi 431 12.2.2.3. Gelir Çarpan Analizi 434