BİRİNCİ BÖLÜM ULUSLARARASI DENİZ HUKUKU MAHKEMESİNİN YAPISI I. Uluslararası Deniz Hukuku Mahkemesinin Kuruluşu ve Üyelerine İlişkin Kurallar..................5 A. Mahkeme'nin Göreve Başlaması ve Hukuki Statüsü .5 B. Mahkeme'nin Kurulmasına İlişkin Tartışmalar .........8 1. Mahkeme'nin Varlığı Aleyhindeki Görüşler.........8 2. Mahkeme'nin Varlığı Lehindeki Görüşler.............9 3. Görüşlere Yönelik Değerlendirmeler ve Mahkeme'nin Varlığının Günümüzde Daimî Yargı Mercilerine Yönelik Yaşanan Tartışmalar Işığında İncelenmesi..............11 a. Mahkeme'nin Varlığına Dair Görüşlere İlişkin Değerlendirmeler..........11 b. Daimî Yargı Mercilerine Yönelik Yaşanan Tartışmalar Işığında Mahkeme ....12 C. Mahkeme Üyeliklerinin Dağılımı ve Üyelerin Seçimi...............14 D. Mahkeme'nin Üye ve Memurlarının Diplomatik İmtiyaz, Bağışıklık ve Ayrıcalıkları.........17 II. Uluslararası Deniz Hukuku Mahkemesinde Dava İşleyişi ve Dava Daireleri..................19 A. Mahkeme'nin Dava İşleyiş Süreci..............19 B. Dava Daireleri.......... 20 1. Basit Usul Dairesi (Chamber of Summary Procedure)....... 20 2. Mahkeme'nin Kurduğu Daimî Daireler...............21 3. Uyuşmazlığa Özel Oluşturulan Ad Hoc Daireler.................21 4. Deniz Dibi Uyuşmazlıkları Dairesi (Seabed Disputes Chamber) .......... 22 İKİNCİ BÖLÜM ULUSLARARASI DENİZ HUKUKU MAHKEMESİNİN YARGI YETKİSİ I. 1982 Birleşmiş Milletler Deniz Hukuku Sözleşmesi Uyarınca Uyuşmazlıkların Çözüm Sistemine Dair Genel Bilgiler27 II. Mahkemenin Kişi Bakımından (Ratione Personae) Yargı Yetkisi..33 A. Anlaşma Yoluyla Özel Kişilerin Mahkemeye Başvurabilmesine İlişkin Tartışmalar...... 34 1. Özel Kişiler Arasındaki Anlaşmaların Mahkeme'nin Yargı Yetkisini Tesis Edebileceğini Savunan Görüş.............35 2. Yalnızca Milletlerarası Nitelikte Anlaşmaların Mahkeme'nin Yargı Yetkisini Tesis Edebileceğini Savunan Görüş..37 3. Görüşlere Yönelik Değerlendirmeler 38 III. Mahkemenin Konu Bakımdan (Ratione Materiae) Yargı Yetkisi...41 IV. Uygulanacak Hukuk ..... 44 A. Uygulanacak Hukukun Deniz Hukuku ile Sınırlı Olup Olmadığına İlişkin Tartışmalar ................ 44 1. Uygulanacak Hukukun Deniz Hukuku ile Sınırlı Olmadığını ve Tarafların Hukuk Seçimi Yapabileceğini Savunan Görüş........... 44 2. Uygulanacak Hukukun Deniz Hukuku ile Sınırlı Olduğunu Savunan Görüş 46 3. Görüşlere Yönelik Değerlendirmeler.47 B. 1982 BMDHS m. 293'ün Kapsamının Sınırları: Uluslararası Hukukun Diğer Kaynaklarının İhlaline Dair Karar Vermenin Mümkün Olup Olmadığı Meselesi47 1. Uyuşmazlığa Uygulanacak Hukukun Deniz Hukuku Kurallarının Dışına Taşmaması Gerekliliği....... 48 2. 1982 BMDHS Haricinde Uluslararası Hukukun Diğer Kaynaklarının İhlaline Dair Karar Vermenin Mümkün Olmadığı Görüşü .................51 3. 1982 BMDHS Haricinde Uluslararası Hukukun Diğer Kaynaklarının İhlaline Dair Karar Vermenin Mümkün Olduğu Görüşü. 54 C. Hukuki Karineler ile Ulusal ve Uluslararası Yargı Mercilerinin İçtihatlarına Başvurabilme .59 D. Mahkeme'nin Kararlarında Sıklıkla Kullandığı Kavram ve İlkelere İlişkin Birer Örnek .61 1. Gemi Kavramındaki Bütünlük Kuralı (Ship as a Unit Concept) .............61 2. İnsani Mülahazalar İlkesi (Considerations of Humanity Principle) .......... 64 V. Gemilerin ve Mürettebatının Derhal Serbest Bırakılmasına İlişkin Yargı Yetkisi.........67 A. Balıkçı Gemilerine İkmal Yapılmasının Balıçılıkla İlişkili Faaliyet Sayılıp Sayılamayacağı Sorunu Çerçevesinde M/V Saiga (No. 1) Davası.........71 1. Maddi Vakıalar..71 2. Hukuki Uyuşmazlıklar...... 72 3. Karara İlişkin Değerlendirmeler.........76 B. Gemi ve Mürettebatının Serbest Bırakılması Usulünde İç Hukuk Yollarının Tüketilmesi Şartının Olmaması ve Kefaletin Belirlenmesinde Mahkeme'nin Takdir Yetkisi Çerçevesinde Camouco Davası ..................79 1. Maddi Vakıalar..79 2. Hukuki Uyuşmazlıklar.......81 3. Karara İlişkin Değerlendirmeler.........85 a. Ulusal Yargı Mercileri ile Uluslararası Mahkemeler Arasında Derdestlik ve İç Hukuk Yollarının Tüketilip Tüketilmediği Hususu 85 b. Kefaletin Belirlenmesinde Mahkeme'nin Takdir Payı. 86 C. Makul Kefaleti Oluşturan Unsurların Nihai Olup Olmadığı Hususu Bağlamında Monte Confurco Davası ...........89 1. Maddi Vakıalar..89 2. Hukuki Uyuşmazlıklar...... 92 3. Karara İlişkin Değerlendirmeler........ 97 D. Yasadışı Balıkçılığın Önlenmesine Dair Tedbirler ile Bu Yolla Avlanmış Balıkların Kefaletin Unsurları Olarak Sayılıp Sayılamayacağına İlişkin Tartışmalar Çerçevesinde Volga Davası ...... 99 1. Maddi Vakıalar. 99 2. Hukuki Uyuşmazlıklar.....101 3. Karara İlişkin Değerlendirmeler...... 103 a. Yasadışı Balıkçılığın Önlenmesine Dair Tedbirlerin Kefaletin Bir Unsuru Kabul Edilip Edilmeyeceği Meselesi................. 103 b. Yasadışı Avlanan Balıkların Parasal Değerinin Kefalet Miktarına Dahil Edilip Edilmeyeceği Meselesi ..... 106 VI. Geçici (İhtiyati) Tedbirlere İlişkin Yargı Yetkisi........... 107 A. 1982 BMDHS m. 290/1 Uyarınca Geçici Tedbirleri Emretme Yetkisi.... 107 B. 1982 BMDHS m. 290/5 Uyarınca Geçici Tedbirleri Emretme Yetkisi.... 112 C. Mahkeme'nin Geçici Tedbirlere İlişkin Olarak Talep Üzerine Harekete Geçebilmesi ve Talepteki İstemlerle Bağlı Olmaması Durumu........114 D. Mahkeme'nin Daimî ve Özel Daireleri'nin Geçici Tedbirleri Emredebilmesi .......117 E. Mahkeme'nin Emrettiği Geçici Tedbirlerin Bağlayıcılığı Konusu...118 F. 1982 BMDHS m. 290/1 Uyarınca Mahkeme'nin Geçici Tedbir İçtihatlarına İlişkin Örnek Davalar ............. 123 1. Tavsiye Niteliğinde Geçici Tedbir İçeren M/V Saiga (No. 2) Emri.... 123 a. Maddi Vakıalar........... 123 b. Hukuki Uyuşmazlıklar................124 c. Karara İlişkin Değerlendirmeler..................126 G. 1982 BMDHS m. 290/5 Uyarınca Mahkeme'nin Geçici Tedbir İçtihatlarına İlişkin Örnek Davalar .............128 1. Deniz Çevresinin Korunmasına İlişkin MOX Plant Geçici Tedbir Emri ...........128 a. Maddi Vakıalar........... 128 b. Hukuki Uyuşmazlıklar................ 130 c. Karara İlişkin Değerlendirmeler.................. 134 2. Savaş Gemilerinin İçsulardaki Yargı Bağışıklığına İlişkin ARA Libertad Geçici Tedbir Emri ........ 139 a. Maddi Vakıalar........... 139 b. Hukuki Uyuşmazlıklar................ 142 c. Karara İlişkin Değerlendirmeler.................. 145.