İçindekiler Önsöz 5 Tablolar ve Şekiller Listesi 17 Kısaltmalar 25 BÖLÜM 1 ENERJİ VE EKONOMİSİNE GİRİŞ 1.1 ENERJİ EKONOMİSİ 27 1.2 ENERJİ VE TEMEL BİLİMLER 29 1.2.1 Enerji ve Kimya 29 1.2.2 Enerji ve Biyoloji 30 1.2.3 Enerji ve Fizik 30 1.2.4 Enerji ve Mühendislik 31 1.3 ENERJİNİN TANIMI 31 1.4 ENERJİNİN KORUNUMU 32 1.5 ENERJİNİN BİÇİMLERİ 33 1.5.1 Potansiyel Enerji 33 1.5.2 Kinetik Enerji 34 1.6 ENERJİ KAYNAKLARI VE SINIFLANDIRILMASI 35 1.6.1 Birincil ve İkincil Enerji Kaynakları 36 1.6.2 Konvansiyonel ve Konvansiyonel Olmayan Enerji 36 1.6.3 Yenilenebilir ve Yenilenemeyen Enerji 36 1.6.4 Ticari ve Ticari Olmayan Enerji 37 1.7 ENERJİ KULLANIMI YERLERİ 37 1.8 ENERJİ AKIMI VE BİRİMLERİ 38 1.9 ENERJİNİN TARİHÇESİ 41 1.10 ENERJİ POLİTİKASI TANIMI 45 1.10.1 Enerji Politikasının Özellikleri 47 1.10.2 Politika Türleri 50 1.10.3 Reaktif ve Proaktif Politika 51 KISIM 1 ENERJİ PİYASALARI ENERJİ PİYASALARININ ÖZELLİKLERİ 55 BÖLÜM 2 KÖMÜR PİYASASI 2.1 GİRİŞ 57 2.2 KÖMÜR ÜRETİMİ, TÜKETİMİ VE TİCARETİ 59 2.2.1 Üretim 59 2.2.2 Tüketim 61 2.2.3 Kömür Ticareti ve Taşımacılığı 62 2.2.4 Kömür Rezervleri 63 2.2.5 Kömürün Fiyatı 65 2.3 KÖMÜR PİYASALARI VE REKABETÇİ PİYASA MODELİ 66 2.3.1 Bir Rekabetçi Piyasa Modeli Örneği: Kömür Arz ve Talebi 68 2.3.2 Kömür Piyasasında Talep Esnekliği 74 2.3.3 Arz Esnekliği: Rekabetçi Kömür Piyasalarında Vergi ya da Sübvansiyon Uygulaması 77 BÖLÜM 3 PETROL PİYASASI 3.1 GİRİŞ 81 3.2 HAM PETROLÜN ÖZELLİKLERİ 82 3.3 YOĞUN REKABET ORTAMINDA PETROL ŞİRKETLERİ 82 3.3.1 Standart Oil 'in Tekelleşmesi ve Dağılması 83 3.3.2 Petrol Endüstrisinin Küresel Piyasalara Yayılması 84 3.4 HAM PETROL FİYATININ OLUŞUMU 85 3.5 PETROL ÜRETİMİ VE TÜKETİMİ 88 3.6 REZERV VE KAYNAKLAR 92 3.7 PETROL İHRAÇ EDEN ÜLKELER ÖRGÜTÜ (OPEC) 98 3.7.1 Oligopol Piyasa ve HHI 98 3.7.2 OPEC: Kartel ve Oyun Teorisi 99 3.7.3 OPEC: Birden Fazla Ülkeye Sahip Kartel 104 3.7.4 OPEC'in Talep ve Marjinal Gelir Eğrisi 111 3.7.5 OPEC: Piyasa Paylaşan Lider Ülke 114 3.7.6 OPEC: Düşük Maliyetli ve Hakim Ülke Liderliği 117 3.7.6.1 Düşük Maliyetli Fiyat Lideri Modeli 118 3.7.6.2 Egemen veya Dominant Ülkenin Liderliği 121 3.7.7 OPEC: Limit fiyatlama 124 BÖLÜM 4 DOĞAL GAZ PİYASASI 4.1 GİRİŞ 127 4.2 DOĞAL GAZ ÜRETİMİ VE TÜKETİMİ 129 4.2.1 Rezervler 129 4.2.2 Üretimi ve Tüketimi 131 4.2.3 Doğal Gaz Ticareti 134 4.3 AVRUPA GAZ PİYASASI VE OYUN TEORİSİ 137 4.3.1 Cournet Duopolü 138 4.3.2 Düopolün Rekabetçi Piyasayla Karşılaştırılması 141 4.3.2.1 Rekabetçi ve Düopol Piyasası ile Tekel karşılaştırması 143 4.3.2.2 Avrupa Gaz Piyasası için Stackelberg Modeli 143 4.4 ASYA PASİFİK DOĞAL GAZ PİYASALARI: GİRDİ PİYASASINDA LNG MONOPSONU, ÇIKTI PİYASASINDA REKABETÇİ 145 4.5 DOĞAL GAZ PİYASASI VE İŞLEM EKONOMİSİ 148 4.6 DOĞAL GAZIN FİYATLAMA KURALLARI 149 4.6.1 Parmak kuralı (Yaklaşık Hesaplama) 150 4.6.2 Parite ve Net Sürüm Fiyatlaması 151 4.6.3 Doğal Gazın Anlık (Spot) Fiyatları 151 4.7 KAYA GAZI 153 BÖLÜM 5 ELEKTRİK PİYASASI 5.1 GİRİŞ 155 5.2 ELEKTRİK PİYASASININ MODELLEMESİ 158 5.2.1 Maliyetler 158 5.2.2 Yük Döngüsü 161 5.2.3 Azalan Maliyet Endüstrilerinde Tekel 161 5.3 DOĞAL TEKELDE HÜKÜMET POLİTİKALARI 165 5.3.1 Karlılık Oranı Regülasyonu (Rate of Return Regulation) 165 5.3.2 Tavan Fiyat Düzenlemesi 169 5.3.3 Göreli Rekabet 170 5.5 ELEKTRİK SİSTEMİNİN TEMEL ÖZELLİKLERİ 170 5.5.1 Alternatif Elektrik Üretim Seçenekleri 173 5.5.2 Üretim Kapasite Rezervi 175 BÖLÜM 6 YENİLENEBİLİR ENERJİ PİYASALARI 6.1 GİRİŞ 177 6.2 NÜKLEER ENERJİ 178 6.2.1 Giriş 178 6.2.2 Nükleer Enerji Piyasaları 184 6.2.3 Nükleer Santrallerin Ekonomisi 186 6.3 HİDROELEKTRİK PİYASALARI 188 6.3.1 Giriş 188 6.3.2 Hidro Santralin Temel Denklemleri 189 6.3.3 Küresel Hidro Güç Kullanımı 191 6.3.4 Küçük Hidroelektrik Santralleri 193 6.4 RÜZGAR ENERJİSİ 193 6.4.1 Giriş 193 6.4.2 Rüzgâr Gücü Kapasitesi ve Üretimi 196 6.5 GÜNEŞ ENERJİSİ 199 6.5.1 Giriş 199 6.5.2 Güneş Pilleri ve Güneş Piyasaları 201 6.6 JEOTERMAL ENERJİ 204 6.6.1 Giriş 204 6.6.2 Doğrudan Kullanımın Ekonomisi 208 6.6.3 Elektrik Üretimi ve Doğrudan Kullanımın Gelecekteki Kullanımı 209 6.6.4 Jeotermal Elektrik Üretim Projesi Gelişimi 210 6.7 BİYOKÜTLE VE BİYOYAKITLAR 211 6.7.1 Giriş 211 6.7.2 Standartları ve Özellikleri 213 6.7.3 Biyoyakıtların Üretimi 214 6.7.3.1 Etanol Yakıtı ve Karışımları 215 6.7.3.2 Etanolün Bölgesel Üretimi ve Kullanımı 216 6.7.3.2.1 Brezilya'da Etanol Yakıtı 216 6.7.3.2.2 Amerika Birleşik Devletleri'nde Etanol Yakıtı 216 6.7.3.3 Biyodizel Üretimi 217 6.7.4 Termal İşlemler 218 6.7.4.1 Piroliz 218 6.7.4.2 Gazlaştırma 219 6.7.4.3 Yanma 219 6.7.5 Biyolojik İşlemler 220 6.7.5.1 Anaerobik sindirim 220 6.7.5.2 Fermantasyon 220 6.7.5.3 Yosun 221 6.7.6 Biyoyakıtların Ekonomisi 221 6.8 OKYANUS ENERJİSİ 222 6.8.1 Giriş 222 6.8.2 Dalga Enerjisi 222 6.8.3 Gelgit Akıntıları 225 6.8.4 Gelgit Sürüklenmesi 226 6.9 YAKIT PİLİ VE HİDROJEN ENERJİSİ 229 6.9.1 Giriş 229 6.9.2 Yakıt Pilinin Çalışma Prensibi 230 KISIM 2 ENERJİ TALEBİ VE ANALİZİ BÖLÜM 7 ENERJİ TALEBİ TEORİSİ 7.1 GİRİŞ 235 7.2 ENERJİ SERMAYE İLİŞKİSİ 237 7.3 ENERJİ TALEBİNİN MİKRO EKONOMİK TEMELİ 238 7.3.1 Tüketici Enerji Talep Eğrisinin Elde Edilişi: Fayda Maksimizasyonu 238 7.3.2 Gelirdeki Artışa Tüketicinin Tepkisi 242 7.3.3 Piyasa Talep Eğrisinin Elde Edilmesi 243 7.4 ÜRETİCİNİN ENERJİ GİRDİSİYLE MALİYET MİNİMİZASYONU 245 BÖLÜM 8 ENERJİ TALEBİ ANALİZİ 8.1 GİRİŞ 249 8.2 ESNEKLİK DEĞERLERİNDEN ENERJİ TALEBİ 251 8.3 ENERJİ YOĞUNLUĞUNDAN ENERJİ TALEBİ 253 8.4 ENERJİ TALEBİ FAKTÖR ANALİZİ 256 8.5 ENERJİ YOĞUNLUĞUNDA DEĞİŞİM 261 8.6 ENERJİ TALEP ANALİZİNDE EKONOMETRİK YAKLAŞIM 263 8.6.1 Zaman Serisi Modelleri 263 8.7 YAPISAL VE İNDİRGENMİŞ MODELLER 264 8.8 AYRIŞTIRILMIŞ DÜZEYDE ENERJİ TALEBİ 265 BÖLÜM 9 SEKTÖREL ENERJİ TALEBİ ANALİZİ 9.1 ULAŞIM YAKIT TALEBİ MODELİ 269 9.1.1 Araç Sahipliği Modellemesiyle Enerji Talep Analizi 270 9.1.2 Ulaşım Enerji Talep Modelinin Nihai Kullanıcı Analizi 272 9.1.3 Ulaşım Sektöründe Enerji Tüketim Değişkenin Ayrıştırılması 276 9.2 KONUT VE TİCARET SEKTÖRÜNDE ENERJİ TALEBİ 277 9.2.1 Konutlarda Enerji Talebinin Ekonometrik Analizi 278 9.2.2 Konut ve Ticari Sektörlerde Enerji Talebinin Ayrıştırılması 279 9.3 ENDÜSTRİYEL ENERJİ TALEBİ 279 9.3.1 Enerji Talebi ve Yoğunluklarına Ayrışması 280 BÖLÜM 10 YAYGIN OLARAK KULLANILAN ENERJİ TALEP MODELLERİ 10.1 MAED MODELİ 283 10.2 LEAP MODELİ 286 10.3 NEMS TALEP MODÜLÜ 288 10.4 WEM TALEP MODELLEMESİ 289 BÖLÜM 11 GİRDİ-ÇIKTI TALEP ANALİZİ 11.1 KAVRAMSAL ÇERÇEVE 291 11.2 GİRDİ-ÇIKTI TABLOSU 292 11.3 STANDART GİRDİ-ÇIKTI TABLOSU 295 11.4 ENERJİ TALEBİNDE GİRDİ-ÇIKTI ANALİZİ 299 11.5 GİRDİ-ÇIKTI MODELİ İLE ENERJİ SEKTÖRÜN BAĞINLAŞMA ETKİLERİ 305 11.5.1 Doğrudan İleri ve Geri Bağlantı Etkileri 305 11.5.2 Toplam İleri ve Geri Bağlantı Etkileri 306 BÖLÜM 12 ENERJİ TALEP YÖNETİMİ 12.1 GİRİŞ 309 12.2 ENERJİ TALEP YÖNETİMİ 311 12.3 YÜK YÖNETİMİ 313 12.4 ENERJİ VERİMLİLİĞİ VE ENERJİ TASARRUFU 315 12.5 ENERJİ TASARRUFU POTANSİYELİ 317 12.5.1 Binalarda ve Isıtma ve Soğutma Sistemlerinde Enerji Tasarrufu 317 12.5.2 Aydınlatma Sistemlerinde ve Elektrikli Cihazlarda Enerji Tasarrufu 318 12.5.3 Ev Aletlerinde Enerji Verimliliği 318 12.5.4 Ulaşımda Enerji Verimliliği 320 12.5.5 Sanayide Enerji Verimliliği 320 12.6 ENERJİ VERİMLİLİĞİ EKONOMİSİ VE POLİTİKALARI 321 12.7 ENERJİ VERİMLİLİĞİ VE EKONOMİ VERİMLİLİĞİ 323 12.8 ENERJİ VERİMLİLİĞİNİN FAYDA-MALİYET ANALİZİ 325 KISIM 3 ENERJİ YATIRIMLARI BÖLÜM 13 YATIRIM PROJELERİNİN EKONOMİK ANALİZİ 13.1 PROJELERİN EKONOMİK ANALİZİ 329 13.2 EKONOMİK ANALİZ YÖNTEMLERİ 330 13.2.1 Basit Karlık Oranı (BKO) 332 13.2.2 Geri ödeme süresi 333 13.2.3 Net Bugünkü Değer Yöntemi (NBD) 334 13.2.4 Net Bugünkü Değer Oranı Yöntemi 338 13.2.5 İç karlıklık Oranı Yöntemi

(İKO) 338 13.2.6 NBD ile İKO'nun Karşılaştırılması 340 13.3 ENERJİ PROJELERİNİN ÖZELLİKLERİ 340 13.4 ENERJİ PROJELERDE BELİRSİZLİK VE RİSK 341 BÖLÜM 14 FOSİL YAKITLARIN ARZI EKONOMİSİ 14.1 GİRİŞ 347 14.2 ARAŞTIRMA, KEŞİF VE ARAMA FAALİYETLERİ 348 14.3 PETROL ARAMADA JEOFİZİK YÖNTEMLER 349 14.3.1 Yüzey Coğrafi Çalışmalar 349 14.3.2 Gravite Yöntemi 350 14.3.3.

Sismik Yöntem 350 14.4 SİSMİK VERİLERİN TOPLANMASI 351 14.5 SONDAJ AŞAMASI 351 14.6 TÜRKİYE'DE ARAMA FAALİYETLERİ 353 14.7 ARAMA FAALİYETLERİ EKONOMİSİ 358 14.8 YATIRIM KARARI 359 14.9 ARAMA PROJELERİNDE GETİRİLER VE RİSKLER 361 14.10 KAYNAK SINIFLAMASI 368 14.11 HAM PETROL, DOĞAL GAZ VE KÖMÜRÜN SINIFLANDIRILMASI 370 14.12 ÜRETİM 371 14.12.1 Petrol Üretimi 371 14.12.2 Yüksek Petrol Fiyatlarının Petrol İhraç Eden Ülkeler Üzerine Etkileri 374 14.12.2.1 Beklenmedik (Windfall) Kazançlar 374 14.12.3 Gaz Üretimi 377 14.12.4 Kömür Üretimi 378 BÖLÜM 15 YENİLENEMEYEN KAYNAKLAR EKONOMİSİ 15.1 TÜKETİM ZAMANININ ŞİMDİ VEYA GELECEK BOYUTU 381 15.2 TÜKENEBİLİR KAYNAKLARIN ÇIKARIMININ BASİT MODELİ 383 15.2.1 Kaynakların Tüketilmesinde Tekel Etkisi 384 BÖLÜM 16 ENERJİDE GELECEK SÖZLEŞME PİYASALARI VE ENERJİ BORSASI 16.1 GİRİŞ 389 16.2 GELECEK SÖZLEŞME TÜRLERİ 391 16.3 GELECEK PİYASALARINI KULLANANLAR VE AMAÇLARI 393 16.4 OPSİYONLAR 393 16.5 ENERJİDE GELECEK SÖZLEŞMELERİ 394 16.6 ENERJİ GELECEK SÖZLEŞMELERİ İLE RİSKTEN KAÇINMA 397 BÖLÜM 17 PETROL RAFİNERİ VE PETROL TAŞIMACILIĞI EKONOMİSİ 17.1 PETROL RAFİNERİSİ 403 17.2 PETROLÜN ÜRETİM MALİYETLERİ 405 17.3 RAFİNERİ KARLARINI MAKSİMİZE EDEN DOĞRUSAL PROGRAMLAMA MODELİ 407 Kaynakça 411 Kavramlar Dizini 419