İçindekiler İkinci Baskıya Önsöz V Giriş GENEL OLARAK ULAŞIM VE TAŞIMA I- ULAŞIM 1 1- Ulaşımın insan yaşamındaki yeri 1 2- Ulaşım ve taşımanın ekonomiye etkileri 2 3- Karayolu taşımalarının yararları ve zararları 4 4- Karayolu taşımalarının çevreye ve sağlığa verdiği zararlar 5 II- TÜRKİYE'DE ULAŞIM VE TAŞIMA 6 1- Genel olarak 6 2- Cumhuriyetin ilk yıllarından 1950 yılına kadar durum 7 3- 1950 yılından sonraki durum 8 4- Karayolu taşımacılığının ülkemize getirdiği ağır ekonomik yük 10 5- Ulaştırma türlerinin kullanım oranları ve ekonomiye yansımaları 11 6- Rakamlarla karayolu taşımalarına bakış 12 7- Tespitler ve görüşler 13 Birinci Bölüm KARAYOLU TAŞIMACILIĞI I- KAVRAMLAR VE TANIMLAR 19 1- Kara taşımaları 19 2- Kara taşıtları 20 3- Kara yolları 21 II- YASALARDAKİ VE YÖNETMELİKLERDEKİ TANIMLAR 23 1- Yer tanımları 23 2- Trafikle ilgili tanımlar 24 3- Taşıma ile ilgili tanımlar 24 4- Kişilerle ilgili tanımlar 26 5- Taşıtlarla ilgili tanımlar 26 6- Taşıt tanımları arasında farklılıklar 28 a) Otobüs tanımı 29 b) Minibüs tanımı 29 c) Otomobil tanımı 30 d) Tramvay tanımı 30 III- YOLCU TAŞIMA İLE İLGİLİ YASALAR 30 1- Türk Ticaret Kanunu 30 2- Karayolu Taşıma Kanunu 31 3- Karayolları Trafik Kanunu 33 4- Borçlar Kanunu'nun ilgili hükümleri 34 5- Tüketicinin Korunması Hakkında Kanun'un yolcu taşımaya uygulanması 35 a) Yolcu taşıma bir hizmet sunumudur 36 b) Yolcu taşımada "ayıplı hizmetler" neler olabilir 36 6- Seyahat Acentaları ve Seyahat Acentaları Birliği Kanunu 38 7- Sigortacılık Kanunu 39 8- Belediye Kanunu 40 9- Vergi Usul Kanunu'nun ilgili hükümleri 40 10- Gelir Vergisi Kanunu'nun 25/1. maddesi 40 11- İcra ve İflas Kanunu 82/11. maddesi 41 IV- YÖNETMELİKLER 41 1- Karayolu Taşıma Yönetmeliği 41 2- Karayolları Trafik Yönetmeliği 42 3- Okul Servis Araçları Yönetmeliği 42 4- Seyahat Acentaları Yönetmeliği 43 5- Paket Tur Sözleşmeleri Yönetmeliği 43 6- Şehirlerarası yolcu taşıma hizmeti ile servis ve turizm taşımacılığı hizmetinin erişilebilir hale getirilmesine dair Yönetmelik 43 7- Karayolu Taşımacılık Mesleki Yeterlilik Eğitimi Yönetmeliği 44 8- Taşıma İşleri Organizatörlüğü Yönetmeliği 45 İkinci Bölüm KARAYOLUYLA YOLCU TAŞIMA I- YOLCU 47 1- Taşıta binen ve bir yerden bir yere giden kişi 47 2- Ücret ödeme koşulu 47 3- Ücret ödemeden taşıta binenler 48 4- Ücret indirimli yolcular 48 5- Hatır için taşınanlar 49 6- Personel taşıma araçlarıyla taşınanlar "yolcu" sayılmazlar 52 7- Özel otomobillerle ve traktörlerle yapılan taşımalar Yasa kapsamında değildir 52 II- TAŞIT 52 III- TAŞIMA İŞİ 53 1- Genel anlamda taşıma işi 53 2- Ticari anlamda taşımalar 54 IV- TAŞIMACI 54 1- Tanım 54 2- Tacir ve ticari iş 55 3- Taşımacılar 57 4- Taşıma işini geçici olarak üstlenenler 61 5- Yolcu taşımacılığı yapan kamu kurum ve kuruluşları 62 6- Oto kiralama şirketlerinin taşımacı olarak sorumlulukları 66 7- Taksi yazıhanesi işletenler "taşımacı" mıdır ? 67 8- Gezi düzenleyenlerin "taşımacı" olarak sorumlulukları 67 9- Kamyon, kamyonet ve traktör römorklarıyla yolcu taşıma 68 V- TAŞIMA SÖZLEŞMESİ 70 1- Sözleşmenin tanımı ve koşulları 70 2- Taşıma sözleşmesinin hukuksal niteliği 70 3- Taşıma sözleşmesi bir şekle bağlı değildir 72 4- Yönetmelikte taşıma sözleşmesinin biçimi ve içeriği 72 VI- YOLCU BİLETİ 73 1- Yolcu sayılmak için bilet koşul değildir. 73 2- Bilet koşul değil ise de, hak aramada önemli bir kanıttır. 73 3- Yasa ve Yönetmelikteki tanımlar 75 4- Yolcu biletinin düzenlenme biçimi ve içeriği 75 Üçüncü Bölüm YOLCU TAŞIMA SÖZLEŞMELERİNDE TARAFLARIN HAKLARI VE YÜKÜMLÜLÜKLERİ I- GENEL OLARAK 77 II- TAŞIMACININ YÜKÜMLÜLÜKLERİ 78 1- Taşımacının yolcuları sağ ve sağlıklı olarak ulaştırma yükümlülüğü 78 2- Güvenli ve rahat bir yolculuk yaptırma yükümlülüğü 80 3- Yolcuyu, zamanında ve gecikmeden gideceği yere ulaştırma yükümlülüğü 81 4- Bilette yazılı yeri, taşıtı ve hareket saatini değiştirmeme yükümlülüğü 81 5- Yolcu taşımaya elverişli, sağlam ve bakımlı taşıtları sefere koyma yükümlülüğü 81 6- Personel seçmede özen ve yeterli sayıda yardımcı bulundurma yükümlülüğü 82 7- Sağlıklı personel çalıştırma ve düzenli sağlık kontrolü yaptırma yükümlülüğü 85 8- Taşımacıların çalışma ve dinlenme sürelerini düzenleme, sürücülerin yorgun ve uykusuz yola çıkmalarını önleme yükümlülüğü 86 9- Taşımacıların, sürücülerin trafik kurallarına uymalarını sağlama yükümlülüğü 88 10- Taşımacının, yol koşullarını gözetme ve beklenmeyen durumlara karşı önlem alma yükümlülüğü 89 11- Mola ve duraklama yerlerinin seçiminde özen yükümlülüğü 90 12- Yolculuk sırasında araç içi yükümlülükler 90 13- Yolcu indirme bindirmede özen yükümlülüğü 91 14- Taşımacının, yolcuları ve eşyalarını denetleme yükümlülüğü 92 15- Taşımacının zorunlu sorumluluk sigortalarını yaptırma yükümlülüğü 92 16- Taşımacının yolcu bagajını taşıma ve koruma yükümlülüğü 94 17- Yolcunun sefer sırasında ölümü durumunda taşımacının önlem alma yükümlülüğü 95 18- Terminal ve bekleme yerleri kurma ve düzenleme yükümlülüğü 95 III- TAŞIMACININ HAKLARI 96 1- Ücret isteme hakkı 96 2- Bagaj üzerinde hapis hakkı 96 3- Yolcunun üzerini ve eşyasını arama hakkı 97 4- Yolcudan kurallara uymasını isteme hakkı 98 IV- YOLCUNUN BORÇLARI VE YÜKÜMLÜLÜKLERİ 98 1- Ücret ödeme borcu 98 2- Yolcunun, taşıtın kalkış saatinde hazır bulunma yükümlülüğü 99 3- Yolcunun kurallara uyma yükümlülüğü 100 V- YOLCUNUN HAKLARI 101 Dördüncü Bölüm TAŞIMACININ YOLCULARA KARŞI SORUMLULUĞU I- SORUMLULUĞUN TÜRÜ 103 1- Taşımacı olarak 103 2- Motorlu araç işleteni olarak 105 II- SORUMLULUĞUN SINIRLARI VE KAPSAMI 108 1- Yer ve zaman bakımından sorumluluk sınırları 108 2- Sorumluluğun kapsamı 112 III- SORUMLULUK NEDENLERİ 115 1- İşletme kusurları nedeniyle sorumluluk 115 2- Sürücülerden ve yardımcı kişilerden sorumluluk 117 3- Yolcuların davranış ve eylemlerinden sorumluluk 118 4- Teknik arıza (araçtaki bozukluk) nedeniyle sorumluluk 119 a) Yasal düzenleme 119 b) Teknik arıza ve nedenleri 120 c) Teknik arıza nedeniyle tam sorumluluk 122 d) Teknik arıza, yasalarda, sorumluluktan kurtuluş nedenleri arasında yer almamıştır.

123 e) Teknik arıza nedeniyle tazminattan indirim yapılamaz 124 f) Teknik arıza nedeniyle indirim yapılamayacağının gerekçeleri 127 aa) Yasalardan kaynaklanan gerekçe 127 bb) Tehlike sorumluluğunun yapısından kaynaklanan gerekçe 128 cc) Aracın düzenli (periyodik) bakımının yapılmamasından (işletme kusurlarından) kaynaklanan gerekçe 129 g) Bakım ve onarımın eksik ve hatalı yapılması 133 h) Hor kullanma, aşırı yükleme, kullanım süresi dolmuş araç ve teknik arıza 133 ı) İmalât hataları 134 i) Teknik arıza nedeniyle tazminattan indirim yapılması hakkaniyet kurallarıyla da bağdaşmaz 134 IV- SORUMLULUĞU GEREKTİREN OLAYLAR 135 1- Yolcunun ölmesi veya yaralanması 135 2- Yolcunun eşyasının kaybolması veya hasarlanması nedeniyle sorumluluk 136 3- Yolcunun gideceği yere gidememesinden veya geç ulaşmasından dolayı uğradığı zararlar 140 4- Rahat ve güvenli yolculuk yapılamamasından dolayı sorumluluk (Yolculuğun kötü geçmesi) 142 5- Sözleşmeye aykırı davranışlar nedeniyle sorumluluk 143 V- SORUMLULUĞUN ÖLÇÜSÜ 144 1- Tam sorumluluk 144 2- Yasa hükümleri 144 3- Taşımacının doğrudan kendisinin "tam" sorumlu olduğu durumlar 146 4- Taşımacının sürücü ve yardımcı kişilerden "tam" sorumluluğu 152 5- Araçtaki bozukluk (teknik arıza) nedeniyle "tam" sorumluluk 156 6- Üçüncü kişilerin kusura katılımı durumunda, yolcunun, taşımacıdan zararının tamamını isteyebilmesi 157 7- Taşımacının, üçüncü kişilerle ortaklaşa sorumluluğu ve yolcunun zararının tamamından sorumlu olması 157 8- Yolcunun kusura katılım yoksa, sorumluların ortaklaşa zararın tamamından sorumlu olacaklarına ilişkin Yargıtay kararlarından örnekler 159 Beşinci Bölüm YOLCUNUN KUSURU NEDENİYLE TAZMİNATTAN İNDİRİM YAPILMASI I- YOLCUNUN KUSURU 163 1- Ağır kusur 164 2- Hafif kusur (Kusura katılım - Ortak kusur) 166 II- YOLCUNUN KUSURUNUN TAZMİNATA ETKİSİ 167 1- Yolcunun kusuru tazminattan "tek" indirim nedenidir 167 2- Taşımacının sorumluluğunu hafifleten tek nedenin "yolcunun kusura katılımı" olması, yasal bir düzenlemedir 168 Altıncı Bölüm SORUMLULUĞUN KALDIRILMASI VE HAFİFLETİLMESİ YASAĞI I- GENEL OLARAK 171 II- YASALARDAKİ HÜKÜMLER 173 1- Türk Ticaret Kanunu'nun sözleşme yasağına ilişkin hükümleri 173 2- Karayolları Trafik Kanunu'nun sözleşme yasağına ilişkin hükümleri 175 a) KTK. 111/1. maddesi 175 b) KTK. 95/1. maddesi 176 c) KTK. 100.

maddesi 177 3- Karayolu Taşıma Kanunu'nda sözleşme yasağına ilişkin düzenlemeler 177 III- YARGITAY KARARLARINDAN ÖRNEKLER 179 Yedinci Bölüm ZARAR GERÇEKLEŞTİKTEN SONRA YAPILAN YETERSİZ VEYA AŞIRI ANLAŞMALARIN İPTALİNİN İSTENMESİ I- YASA HÜKMÜ 185 II- UYGULAMA 186 1- Yetersiz ve ölçüsüz anlaşmalar 186 2- Anlaşmanın iptali isteminde yöntem 187 3- Yetersizliğin ve ölçüsüzlüğün araştırılması ve kanıtlanması yöntemi 188 4- İki yıllık hak düşürücü süre ve sürenin başlangıcı 189 III- YETERSİZ ÖDEMELERİN TAZMİNATTAN İNDİRİMİ 189 1- İndirimin nasıl yapılacağı konusunda görüşler ve uygulanan yöntemler 189 a) Güncelleyerek indirim görüşü 190 b) Aynen indirim görüşü 190 c) İndirimin nasıl yapılması gerektiği konusunda görüşümüz 191 2- Güncelleme konusunda Hukuk Genel Kurulu'nda iki yöntemin tartışılması 192 IV- YARGITAY KARARLARINDAN ÖRNEKLER 193 Sekizinci Bölüm TAŞIMACININ SORUMLULUKTAN KURTULABİLMESİNİN KOŞULLARI VE KANIT YÜKÜ I- YASAL DÜZENLEMELER 203 1- Türk Ticaret Kanunu'nda 203 2- Karayolu Taşıma Kanunu'nda 203 3- Karayolları Trafik Kanunu'nda 204 II- SORUMLULUKTAN KURTULABİLMENİN KOŞULLARI 205 1- Nedensellik bağının kurulamaması (kesilmesi) koşulu 205 2- Taşımacının "kendisinin" kusuru bulunmadığını kanıtlaması koşulu 206 3- Taşımacının, eylemlerinden sorumlu tutulduğu kişilerin kusuru bulunmadığını kanıtlaması koşulu 207 4- Kazanın araçtaki bozukluktan kaynaklanmadığını kanıtlama koşulu 207 5- Yolcuyu zarara uğratanın, bir başka yolcu olmadığını kanıtlama koşulu 208 6- Taşımacı