İÇİNDEKİLER ÖNSÖZ Tofaş Türk Otomobil Fabrikası, 11 GİRİŞ Prof. Önder Küçükerman, 12 I. BÖLÜM: ANADOLU TASARIMININ TARİHİ KAYNAKLARINDA AT VE ARABA Asya’dan bu yana tarihi bir sembol olarak at ve araba, 16. Asya’da kullanılmış olan araba türleri ve terimleri, 18. Anadolu tasarım tarihinin derinliklerindeki arabalar: Anadolu ve Akdeniz’de en eski yollar ve arabalar, 22. 1071 yılında at ve arabaların yarışı, 32. II. BÖLÜM: 19. YÜZYIL’A KADAR OSMANLI İMPARATORLUĞU’NDA TAŞIMACILIK VE ARABA SANAYİİ Top Arabacıları Ocağı’nın kuruluşu, 38. 1453: İstanbul’un alınması için üretilen dev boyutlu topların taşınması, 38. 1453 yılında “Topçu ve Arabacı Ocağı”nın gelişimi, 40. Avrupa’da Feodalite döneminde karayolları ve arabalar, 41. İstanbul’daki “Top Arabacıları” kışlaları, 43. 1550’li yıllarda kira arabalarıyla top güllesi taşınması, 46. Ata Binme Kanunu, 47. 1612: Altın kaplamalı gelin arabası, 48. 1640: Evliya Çelebi döneminde İstanbul’da araba sanayii, 49. 1650: Paris’te uzun yol için at arabaları, 50. 1655 yılında İstanbul-İzmir kervanı, 50. 1696-1702: “Somakov”dan Tekirdağ’a 510 araba ile demir taşınması, 56. 1699: Saray arabaları konvoyu, 57. 1717: Edirne ve Sofya’da arabalar, 57. 18. Yüzyılda askeri ulaşım, “Ulak” ve “Menzil” sistemi içinde atlar ve arabalar, 62. Sanayi düzenini sağlayan loncalar ve araba sanayii, 66. 18. Yüzyılda at ve araba, 67. 1786: İstanbul’dan Avusturya’ya araba ile gidiş, 71. 1799 yılında harem arabaları, 74 III. BÖLÜM: SANAYİ DEVRİMİNİN OSMANLI İMPARATORLUĞU’NDAKİ YANSIMALARI “Sanayi Devrimi”nin başlangıç yılları, 80. Batı ile ilk yakınlaşma, Lale Devri, 81. 1730: I. Mahmut dönemi ve “Hendesehane”nin kurulması, 81. 1757: III. Mustafa dönemi, Baron de Tott ve İstanbul’da mühendislik eğitimi, 82. 1789: III. Selim ve sanayileşme dönemi, 86. 1808 II. Mahmut Dönemi ve sanayileşme, 88. 1800’lü yıllarda Avrupa’da otomobiller, 90. 1838: İngiltere ile ticaret anlaşması, 91. 1839: “Tanzimat” dönemi gelişimleri, 97. Hanımlar ve arabalar, 98. Ahmet Fethi Paşa’nın düğün töreninde arabalar, 98. 1848: Yeni askeri birlikler, 102. 1850 yılında Bursa, 103. 1850’li yıllarda kervanlar, 106. 1850: Yeni yollar, 107. İlk uluslararası sanayi sergilerinde Osmanlı sanayi ürünleri, 1851: 1 Londra Uluslararası Sergisi, 110. 1855 Paris Uluslararası Sergisi, 110. 1855 yılında Bağdat-İstanbul posta katarı, 110. 1860’larda geleneksel Osmanlı ahşap sanayii, 111. 1861: Abdülaziz dönemi sanayi gelişmeleri, 115. 1861: “Gedik”lerin, “Esnaf ve Sanatkar Birlikleri”nin sanat ve hizmet tekelinin kaldırılması, 115. 1861 yılında İstanbul’da arabalar, 115. 1862 Londra II. Uluslararası Sergisi, 119. 1863 yılında Osmanlı İmparatorluğu’ndaki ilk sanayi sergisi, “Sergi-i Umumi-i Osmani”, 120. 1863: Sanayi Mektepleri ve araba yapımı, 126. 1864: “Islah-ı Sanayi Komisyonu” ve yeni şirketler, 129. Saraçlar şirketi, 131. Dökümcüler şirketi, 134. Demirciler şirketi, 135. 1867: Sultan Aziz’in “Paris Exposition Universelle”nin şeref konuğu olarak Avrupa gezisi, 138. Sanayi yeniliklerinin yansımaları ve arabaların yaygınlaşması, 146. 1868: Trabzon’dan Erzurum’a gidiş, 150. 1875 yılında İstanbul’da “Tubini”nin mobilya fabrikasında araba yapımı, 151. 1876 II. Abdülhamid dönemi sanayi gelişmeleri: I. Meşrutiyet, 154. 1870’li yıllarda İstanbul’da “Araba Sevdası”, 154. 1883 yılından sonra sanayi gelişimleri, 159. 1888’de İstanbul’dan Bursa’ya gidiş, 159. 1893: İstanbul’da yaygın araba kullanımı, 162. Osmanlı araba sanayii hakkında bir görüş, 163. İstanbul’daki araba sanayii, 167. 1890’lı yıllarda sanayi gelişmeleri, 168. 1904 yılında demiryollarının gelişmesi, 170. 1905: İstanbul’da bombalı araba, 171. 1907 yılında “Bursa Zirai-Senai-Ticari Sergisi”, 174. Ülkeye giren ilk otomobiller, 175. 1908 yılında V. Mehmed Reşat Dönemi, “II. Meşrutiyet” ve otomobil kullanımının yaygınlaşması, 183. 1909: İlk resmi ve askeri otomobiller, 186. 1913-1915 yılları arasında at arabası sanayii, 194. 1914: I. Dünya Savaşı ve “Milli Sanayi” girişimleri, 198. 1920: İstanbul’un işgali ile ilk motorlu birliklerin gelişi, 202 IV. BÖLÜM: TÜRK OTOMOTİV SANAYİİNİN BAŞLANGIÇ GÜNLERİ VE TOFAŞ Anadolu'da at arabası üretimi geleneği 208 • Türk otomotiv sanayii için girişimlerin başlaması 215 • 1928: İthal ve montaj otomobiller dönemi 222 • 1930'lu yıllarda karayolları ulaşımı 226 • Bursa'da at arabası üretiminden, otomotive geçişi hazırlayan etkenler 226 • Türk otomotiv sanayiinin temel taşları 230 • Bursa'da otomotiv sanayii içinde TOFAŞ (Tofaş'ın kuruluşu) 264• Roberto Testore Bursa'da 265 • Üretimde 27. Yıl 265 • Tofaş 'Ürün ve Ar-Ge Müdürlüğü' 276 • Tofaş'da 'ISO 9001' 277• 'Uno Hobby' Piyasada 280• Tofaş'ta 'Çevre Politikası' ve 'ISO 14000' 280• 'Fiat World Car 178' ve 'Palio' 281• Teknolojik Yenilikler 289• Engelliler için, 'Hareket Özgürlüğü Programı' ve Altın Gül Ödülü 292 • Fiat 'Marea' ve 'Brava' 292 • 'Palio' için 100.000 Km.lik test 293 • 'Palio Cup 1999' 293 • Giovanni Agnelli'ye Ömür Boyu Başarı Ödülü 296 • Tofaş Üretimi olan 'Fiat Palio Weekend' Cenevre Fuarında 296 • 'Fiat Siena S' 296 • 'Türkiye Ralli Şampiyonası 2000', 'Punto Kit Car', 'Palio Kit Car' 296• 'Palio Cup 2000' 297• Bursa Müzesi'nde Anadolu'da araba tarihi için, 'Tofaş Salonu' 297• Tofaş'a 'Endüstri Tasarımı Onur Ödülü' 301 • 'Scudino Projesi' ve Tofaş'ta üretimine başlanan 'Doblo' 303 • Tofaş'ın üretimi 'Fiat Doblo' Paris Motor Show'da 303• 2000 İstanbul Oto Show'da Tofaş-Fiat standı 307•