1. AYIRIM TÜRKİYE'DE KAYNAK MOBİLİZASYONU ÖNCELİKLİ KALKINMA POLİTİKALARI ALT AYIRIM 1 ÖZEL SEKTÖRE ÖNCELİK VEREN KALKINMA POLİTİKALARINDAN DEVLETÇİLİGE YÖNELİM 1. 1923-1930 ULUSAL TOPARLANMA VE İKTİSAT POLİTİKALARJNJN OLUŞUM YILLARI 5 I. 1923- 1930 YILLARI ARASINDA GÜDÜLEN EKONOMİK AMAÇLAR VE GÖSTERGELER 5 A. MİLLİ GELİR VE EKONOMİK BÜYÜME 5 8. KAMU DESTEÔİYLE ULUSAL GİRİŞİMCİ YETİŞTİRİLMESİ 6 C. 17 ŞUBAT 1923-4 MART 1923 İZMİR İKTİSAT KONGRESİNCE BENİMSENEN İLKELER 7 D SERBEST GİRİŞİM EKONOMİSİNİN HUKUKSAL VE KURUMSAL ALT YAPISININ OLUŞTURULMASJ 8 11. CUMHURİYETİN İLK YILLARINDA KONJONKTÜREL POLİTİKALAR 9 A. 1923-1929 YILLARI ARASINDA PARA POLİTİKASI... 9 1. 1914-1924 Yılları Arasında Dolaşımda Bulunan Para Çeşitleri 9 2. 1914-1924 Döneminde Fiyat Hareketleri ve Paranın Kıymeti 12 3. 1924-1929 Döneminde Para Stokunun Yapısı 13 4. 1924-1929 Döneminde Fiyat Hareketleri ve Türk Parasının Kıymeti 15 8. MODERN DEVLETE GEÇİŞE YÖNELİK BÜTÇE VE MALİYE POLİTİKALARI ········· ··············· 17 1. Türkiye Büyük Millet Meclisi 'nin İlk Bütçeleri ( 1920) 17 2. Denk Bütçe Düzgün Ödeme Prensibinin Uygulanması 18 3. Gümrük Bağımsızlığına ve Koruyucu Gümrük Vergilerine Yönelik Çabalar 19 4. Cumhuriyetin İlk Yıllarında Bütçenin Gelir Yapısı 19 5. Aşarın Yerine Muamele Vergilerinin Kabul Edilmesi 21 6. Mali Monopollere Önem Verilmesi 22 7. Gümrük Tarifesi ve İthalat Genci Tarifesi Kanununun Kabulü 22 C. 1923-1929 DÖNEMİNDE ZORLAMACI LİBERAL DIŞ TİCARET POLİTİ.KASl. 22 1. 1916 Yılında Kabul Edilen İthalat ve İhracata Kısıtlama Getirilmesini İçeren Statünün Devam Etmesi 23 D. 1923-1929 DÖNEMİNDE İTHALAT VE İHRACATIN GELİŞMESİ 24 1. 1923-1929 Döneminde Dış Ticaretin Yapısı...................................................... .25 2. Ödemeler Dengesinin Sağlanış Biçimi 25 , .... - ili. CUMHURİYETİN İLK YILLARINDA SEKTÖREL POLİTİKALAR A. !923-1929 DÖNEMİNDE İZLENEN SANAYİ POLİTİKALARI. l. Sanayileşmenin Önündeki Engeller . 2. Sanayileşmenin Teşvikine Yönelik Önlemler . 3. Yabancı Sermaye Yatırımları. . B. 1923-1329 YILLARI ARASINDA İZLENEN TARIM POLİTfKASI. 1. Devralıııan Tarımsal Yapı. 2. Kurumsal Düzenlemeler . .. 25 ...... 25 ... 25 . 26 . .. 29 ..29 ················ ..... 30 C. CUMHURİYETTEN ÖNCE VE CUMHURİYETİN İLK YILLARINDA TÜRK BANKACILIÔI...... . . . .. . Jl 1. Bankacılık Sektöründe Cumhuriyet Öncesi Gelişmeler.. . 31 2. 1923-1929 Döneminde Bankacılık Sektöründe Gelişmeler .. JJ IV. 1929 EKONOMİK KRİZİ'NİN TÜRK EKONOMİSİ ÜZERİNDEKİ ETKİLERİ VE ALINAN ÖNLEMLER. . . . . . . .34 A. 1929 DÜNYA KRİZİNDE ÜLKEMİZDE DURUM..................... . 34 B. 1929 KRİZİNİN ÜLKE EKONOMİSİ ÜZERİNDEKİ ETKİLERİ 34 ..JO 1. Türkiye Ekonomisinin Resesyona Girmesi . 2. Kırsal Alanda Yaşayanların Kendi İçine Kapanması . 3. işsizliğin Yaygmlaşması . C. KRİZ DÖNEMİNDE ALINAN ÖNLEMLER . 1. Para Politikası Önlemleri........................ . 37 2. Dış Ticarette Kısıtlamalara Gidilmesi 37 ································ ..34 . ... 36 . .. 36 . 37 / 2. DEVLETÇİ POLİTİKALARA YÖNELİŞ 39 l. 1930-1939 YILLARINDA İKTİSAT POLİTİKASI AMAÇLARI VE GÖSTERGELERİ. . A. HIZLI EKONOMİK BÜYÜME AMACI . B. FİYAT İSTİKRARI AMACI . .40 ......................... . ... .40 C. DIŞ ÖDEMELER DENGESİNİN SAÔLANMASI AMACI ..42 . 41 ıı. 19JO'LU YILLARDA İZLENEN KONJONKTÜR.EL POLİTİKALAR........ ..... . . .42 A. TL'NİN İSTİKRAR.iNi TEMEL ALAN PARA POLİTİKASI UYGULAMALARI .42 1. Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankasmın Kurulması . .43 2. 1929 dan Sonraki Dönemde Türk Parasının Değerindeki Değişmeler ... 3. Bankalar Konsorsiyumu . 4. Faiz Oranları . B. 19J0'LU YILLARDA İZLENEN MALİYE POLİTİKASI l. Kamu Gelir ve 1-farcanıalarındaki Gelişmeler . 2. Vergi Politikası................. . . 3. İç Borç Politikası............................... . . C. DIŞ TİCARET POLİTİKASI . .. .. . . . J. Dış Ticarette Kliriııg Sisteminin Benimsenmesi . 2. İthalat Politikası.... . . . .48 . .. 52 . .53 ..... 54 . ~4 . 55 56 57 57 . .57 3 TL. nin Aşırı Değerlenmesi ... . 58 4. Cari Hesap Dengesinin Fazla Yermesi Bilmecesi 58 5. Kliring ve Özel Takas Anlaşmalarıyla Yürütülen Dış Ticaretin Türk Ekonomisi Üzerindeki Olumsuz Etkileri .. . 59 6. Döviz Kurları, Dış Ticaretin Yapısında Değişmeler .59 7. Dış Borç Politikası..................................................... ............................. . .. 60 lJl. DEVLETÇİ SEKTÖREL POLİTİKALAR 60 A. SANAYİLEŞME POLİTİKASININ GENEL İLKELERİ..................... ..60 1. Korumacılık ve Kamu Kesimine Ağırlık Yeren Endüstrileşme Politikası 60 2. Dünya 'da Devletin Piyasa Ekonomisine Müdahale Düşüncesinin Ön Plana Çıkması . . . .. . . . . . .. . .. . .. . . .. . . . . 61 3. Sanayileşme Politikasında Özel Sektörün Göz Ardı Edilmesi . 4. Bazı Devletleştirme Girişimleri .. B. BİRİNCİ BEŞ YILLIK PLAN VE İTHAL İKAMESİ TİPİ ENDÜSTRİLEŞME POLİTİKASI .. 1. Devletçi Endüstrileşme . 2. İthal İkamesi Tipi Endüstri Modelinin Benimsenmesi . C. İKİNCİ BEŞ YILLIK PLAN . D 1933-1940 YILLARI ARASINDAKİ DİÔER YATIRIMLAR . E. 1930-1939 DÖNEMİNDE TARIM POLİTİKALAR!... . 1. Bazı Tarını Mallarının Fiyatları . 2. Tarını-Sanayi Bağlantılı Üretime Geçilmesi . 3. Tarımsal Fiyat Destekleme Politikaları . 4. Mülkiyet Yapısında Meydana Gelen Değişiklikler . F. BANKACILIK SEKTÖRÜNDE GELİŞMELER: BÜYÜK DEVLET BANKALARININ KURULUŞ DÖNEMİ . .62 . .... 63 . .... 63 .... 63 . 64 . 65 .66 ..66 ... 66 ..67 .. 67 ..68 . ... 69 IV. 1930'LU YILLARDA "TAKE OFF" SORUNU YE KATLANILAN FEDAKARLIKLAR . ································ ·············· .... 71 ALT AYIRIM 2 İKİNCİ DÜNYA SAYAŞI DÖNEMİNDE VE SONRASINDA TÜRKİYE EKONOMİSİ 3. il. DÜNYA SAVAŞ! DÖNEMİNDE TÜRKİYE'DE İKTİSAT POLİTİKASI UYGULAMALAR! VE OBSİDİONAL ENFLASYON 75 L SAVAŞ YILLARI VE SONRASI İKTİSAT POLİTİKALARININ AMAÇLARI VE GÖSTERGELERİ................. . 75 A. İnişli Çıkışlı Ekonomik Büyüme Dönemi 75 1. GSMl-l'da Olumsuz Gelişmeler 76 2. Sektöre! Gelişmeler......... . 76 B. ı 940-1945 "Obsidional Enflasyon" Olgusu ve 1946-1949 Fiyat İstikrarı 76 C. Ödemeler Dengesi . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . . . . 77 D. Hetercdoks Politika Uygulamaları: Fiyat Kontrolleri. . 78 ı. Saydam Hükümetinin Önlemleri 7 .: 2. Saraçoğlu Hükümetinin Önlemleri 7":. 11. 1940 LI YILLARDA İZLENEN KONJONKTÜREL POLİTİKALAR 8C A. Gevşek Para Politikası........................................ . . 8C: B. 2. Dünya Savaşı Döneminde Maliye Politikası Uygulamaları...................... . .. 82 1. Kamu Giderlerinde ve Bütçe Açıklarında Artış......... . 82 2. Bütçe Açıklarının Finansmanına Yönelik Önlemler 82 C. Dış Ticaret Politikası..................................... . 84 1. İthalat Politikası 84 2. İhracat Politikası 85 3. Cari Hesap Bilançosunun Fazla Vermesi : . . .. 86 4. Altın ve Döviz Rezervlerinde ve Dış Borçlarda Gelişme 86 5. Dış Ticaret Politikasını Belirleyen Diğer Etmenler; Bazı Kurumsal Gelişmeler 86 ili. 1940 LJ YILLARIN İLK YARISINDA SEKTÖREL GELİŞMELER . 87 A. Tarım Sek.töründe Gelişmeler...................................... . 87 1. Tarını Sektöründe Gelişmeler Yatırımlar . 2. Tarımsal Ürünlerin Fiyatlarında Gelişmeler 87 ························ ..... 87 B. Sanayi Sektöründeki Gelişmeler. 87 ( 4. 7 EYLÜL DEVALÜASYONU VE İKiNCİ TÜRKİYE İKTİSAT KONGRESİ KARARLARI 89 1. TÜRKiYE'NİN IMF'YE ÜYE OLUŞU VE 7 EYLÜL 1946 DEVALÜASYONU . A. Türkiye'nin IMF'ye Üye Olması 89 B. 7 Eylül Kararlarının Nedenleri 89 C. 7 Eylül Kararlarının İçeriği 91 1. Döviz Kuruyla İlgili Kararlar. 9J 2. Dış Ticaretle İlgili Kararlar . 92 3. Ticaretin Serbestleştirilmesi Yönünde Önlemler 92 D. 7 Eylül Kararlarına Yönelik Eleştiriler 93 il 7 EYLÜL KARARLARINDAN SONRAKİ GELİŞMELER 93 A. Dış Yardımlarla İlgili Gelişmeler..................................................... ................ . 94 B. Dış Ödemeler Dengesinde Gelişmeler............................................ .... . .. 94 C. Uluslararası Para Fonu 'na Katılım Payı Ödenmesi . D. Büyük Özel Bankaların Kuruluşu . . ... 95 E. Yabancı .Sermavenm Teşviki 96 F. 7 Eylül Kararlarıııııı İlk Sonuçları..................................................... .................... . 96