İÇİNDEKİLER İçindekiler Önsöz 5 Kısaltmalar 13 Giriş 15 Birinci Bölüm ULUSLARARASI HUKUKTA UYUŞMAZLIKLARIN ÇÖZÜMÜ VE DEVLETLERARASI TAHKİM I. UYUŞMAZLIK KAVRAMI 21 A. Uyuşmazlık Kavramının Unsurları 22 B. Uyuşmazlığın Tarafları 24 C. Uyuşmazlık Türleri 27 II. UYUŞMAZLIKLARIN BARIŞÇIL ÇÖZÜM YOLU OLARAK DEVLETLERARASI TAHKİM 29 A. Barışçıl Çözüm Yollarının Tarihi Gelişimi 30 B. Uyuşmazlıkların Geleneksel Barışçıl Çözüm Yolları 35 1. Yargı Dışı Çözüm Yolları 36 2. Yargısal Çözüm Yolları 38 C. Uyuşmazlıkların Yargısal Çözüm Yolu Olarak Devletlerarası Tahkim 41 1. Tahkim Kavramı 41 2. Devletlerarası Tahkimin Benzer Kurumlardan Farkı 43 3. Devletlerarası Tahkimin Hukuki Temeli ve Yargısal Niteliği 45 4. Kurumsal Tahkim– Ad–hoc Tahkim Ayrımı 46 5. Uluslararası Alandaki Gelişmelerin Devletlerarası Tahkime Etkisi 49 6. Devletlerarası Tahkimin Tercih Edilme Nedenleri 53 7. Siyasi Uyuşmazlıklar ve Devletlerarası Tahkim 55 III. DEVLETLERARASI TAHKİMİN TARİHİ GELİŞİMİ 58 A. İlk Çağda Devletlerarası Tahkim 58 B. Orta Çağ ve Yeni Çağda Tahkim 60 C. Jay Andlaşması ve Sonrasındaki Gelişmeler 62 D. Alabama Davası 67 E. 1899–1907: La Haye Barış Konferansları ve Bir Dünya Mahkemesi Kurulması Fikri 70 F. Milletler Cemiyeti Dönemi 80 G. Birleşmiş Milletler Dönemi 83 İkinci Bölüm HAKEM MAHKEMESİNİN KURULUŞU I. TAHKİM ANLAŞMASI 87 A. Tahkim Kaydı 87 B. Yetkilendirme Anlaşması (Compromise) 88 1. Anlaşmanın Hazırlanması Süreci 88 2. Anlaşmanın Bağlayıcılığı 91 II. HAKEM MAHKEMESİNİN OLUŞUMU 93 A. Mahkemenin Oluşumu Sürecinde Tahkim Taahhüdünün Hukuki Niteliği 93 B. Mahkemenin Oluşumunun Tahkim Sürecindeki Rolü 96 C. Hakemlerin Seçilmesi Usulü 107 D. Hakemlerin Nitelikleri 118 1. Hakemlerin Sahip Olması Gereken Özellikler 118 2. Bağımsızlık ve Tarafsızlık 121 3. Hakemlerin Seçilmeleri ve Atanmaları Bakımından Yeterlilikleri 125 E. Hakemlerin Hukuki Statüleri 127 1. Ad–hoc ve Ulusal Hakemler 127 2. Hakemlerin Dokunulmazlık ve Ayrıcalıkları 131 3. Devletlerarası Tahkimde Hakemlerin Rolü 132 4. Hakemlerin Çekilmesi ve Reddi 137 5. Boş Kalan Makamın Doldurulması 146 III. DEVLETLERARASI TAHKİME UYGULANACAK USUL KURALLARI 149 A. Usul Kuralların Önemi ve Rolü 150 B. Usul Kurallarının Tespiti 155 1. Taraflarca Tespit 155 2. Mahkemece Tespit 156 C. Usul Kurallarının Uygulanması Sorunu 157 D. Usule İlişkin Temel Haklar 158 1. Yargılanma Hakkı 159 a. Tam Olarak Teşkil Etmiş Mahkeme 159 b. Bağımsız Mahkeme 162 c. Gerekçe Gösterme Zorunluluğu 164 Üçüncü Bölüm TAHKİM YARGILAMASI I. TAHKİM SÜRECİNİN BAŞLATILMASI VE YÜRÜTÜLMESİ 165 A. Tahkim Talebi 165 B. Tahkim Sürecinin Yürütülmesi 175 1. Tahkim Sürecinin Yürütülmesi Usulü 175 2. Dava ve Savunma Dilekçeleri 178 3. Süreler 180 4. Duruşmalar 182 a. Duruşma Yapılması Gerekliliği 183 b. Duruşmaların Yürütülmesi 184 c. Duruşmaların Tekrarlanması 186 d. Duruşmaların Yeniden Açılması (Reopening of Hearings) 187 5. İddia ve Savunmanın Değiştirilmesi 189 6. Yargılama Dili 192 II. TAHKİMDE TARAFLARIN TEMSİLİ: AVUKATLAR VE TEMSİLCİLER 193 A. Temsil Yetkisi 193 B. Amicus Curiae 195 1. Amicus Curiae Kavramı 195 2. Uluslararası Mahkemelerin Uygulamalarında Amicus Curiae 197 III. HAKEM MAHKEMESİNİN YARGI YETKİSİ VE YETKİ İTİRAZI 200 A. Yargı Yetkisi (Jurisdistion) Kavramı 200 B. Yargı Yetkisine İtirazlar 204 1. Geçersiz Yetkilendirme Anlaşmaları 204 2. İç Hukuka Aykırılıklar 208 3. Uyuşmazlığın Yetkilendirme Anlaşması Kapsamına Girmemesi 210 C. Ayrılabilirlik Doktrini ve Mahkemenin Kendi Yargı Yetkisi Hakkında Karar Verebilmesi 212 D. Ayrılabilirlik Doktrinine Eleştiriler 219 E. Mahkemenin Yargı Yetkisine İlişkin Kararının Hukuki Niteliği 220 IV. GEÇİCİ KORUMA TEDBİRLERİ 221 A. Devletlerarası Tahkimde Ön Sorunlar (Preliminary Questions) 221 B. Geçici Koruma Tedbirlerinin Hukuki Niteliği 222 C. Geçici Koruma Tedbirlerinin Amacı 223 D. Geçici Koruma Tedbirlerinin Koşulları 224 1. Mahkemenin Prima Facie Yargı Yetkisi 225 2. Davanın Esasına İlişkin Yetki ve Prima Facie Yetki 226 3. Özel Anlaşmalardaki Hükümler 229 4. Acil Durumlar 232 5. Telafi Edilemez Zarar 234 E. Diğer Yargı Yerleri Önündeki Paralel İşlemlerin Askıya Alınması Kararı 236 F. Geçici Koruma Tedbirlerinin Etkinliği 238 V. KARŞI DAVA 241 A. “Karşı Dava” (Counterclaim) Kavramı 241 B. Takas (settoff) ve Karşı Dava (counterclaim) 244 C. Karşı Davanın Koşulları 245 D. Karşı Davada Usul 252 Dördüncü Bölüm TAHKİM YARGILAMASINDA UYGULANACAK HUKUKA VE DELİLLERE İLİŞKİN DEĞERLENDİRMELER I. UYGULANACAK HUKUK 257 A. Devletlerarası Tahkimde Uygulanacak Hukuk Sorunu 257 B. Uygulanacak Hukukun Tespiti 260 1. Teamül Hukuku Kuralları 261 a. Uluslararası Hukukta Teamül Hukuku Kuralları 261 b. İran–ABD İddiaları Hakem Mahkemesi ve Teamül Hukuku Kuralları 264 c. Eritre–Yemen Davası ve Teamül Hukuku Kuralları 266 2. Hukukun Genel İlkeleri 268 a. Uluslararası Hukukta Hukukun Genel İlkeleri 268 b. İran–ABD İddiaları Hakem Mahkemesi ve Hukukun Genel İlkeleri 271 3. Andlaşmalar (Treaties) 273 a. Uluslararası Hukukta Andlaşmalar 273 b. İran–ABD İddiaları Hakem Mahkemesi ve Andlaşmalar 274 c. Eritre–Yemen Davası ve Andlaşmalar 277 4. İçtihat ve Doktrin 280 C. Ex Aequo et Bono Karar Verme Yetkisi 281 1. Ex Aequo et Bono Kavramı ve Hukuki Temeli 281 2. Ex Aequo et Bono Çözüm ve Non–liquet Uyuşmazlıklar 283 3. Ex Aequo et Bono ve Hakça İlkeler (Equitable Principles) 284 4. Abyei Davası ve Ex Aequo Et Bono Karar 288 D. Amiable Composition Karar Verme Yetkisi 291 1. Amiable Composition ve Ex Aequo et Bono Karar 291 2. Amiable Compositeur Olarak Karar Veren Mahkemenin Yetkileri 293 II. DELİLLERİN DEĞERLENDİRİLMESİ 294 A. Devletlerarası Tahkimde Deliller 294 B. Delillerin Mahkemece Kabul Edilmesi 296 C. İspat Yükü 297 D. Delil Türleri 301 1. Yazılı Belgeler 301 2. Tanık Beyanları 304 a. Tanıkların Dinlenilmesi Usulü 304 b. Tanık Beyanlarının Değerlendirilmesi 307 3. Keşif 308 4. Bilirkişi 308 5. Haritalar 309 E. Delillerin Geç Sunulması 311 F. Ayrıcalıklı Deliller 313 G. Yanıltıcı Delil Sunulması 314 H. Delillerin Değerlendirilmesi 315 Beşinci Bölüm HAKEM KARARININ İÇERİĞİ VE İCRASI I. KARAR TÜRLERİ 317 A. Hakem Kararlarının Nihai Özelliği 317 B. Nihai Karar Türleri 318 1. Usule İlişkin Nihai Kararlar 318 a. Yargı Yetkisini Saptayan Karar 318 b. Sulh Kararı (Award on Agreed Terms) 318 2. Esasa İlişkin Nihai Kararlar 319 a. Taleplerin Tümünü Kapsayan Tek Karar 319 b. Taleplerin Bir Kısmını/Birini İçeren Kısmi Karar (Partial Award) 319 3. Ara Karar (Inter–locutory Award) 320 II. MAHKEMENİN DEĞERLENDİRMESİ VE KARAR ÇOĞUNLUĞU 320 A. Süre Sınırlandırması 321 B. Karar Çoğunluğu 321 C. Mahkeme Başkanının Belirleyici Oyu 322 D. Ulusal Yargıçların Oyu 323 E. Muhalefet Şerhi 324 F. Hakemin İmzadan İmtina Etmesi 326 III. KARARIN ŞEKLİ VE SONUÇLARI 335 A. Kararın Yazılı Olması 335 B. Kararın Asli Unsurları 335 C. Kararın Gerekçesi 336 1. Gerekçenin Kapsamı 336 2. Gerekçenin Yeterliliği 338 D. Kararın Yapısı 339 E. Kararın Sonuçları ve Kesin Hüküm (Res Judicata) Etkisi 342 1. Tarafların Aynı Olması 343 2. Dava Konusunun Aynı Olması 344 F. Sekretarya Hizmetleri 347 G. Yargılama Masrafları 348 IV. KARARDAN SONRAKİ İŞLEMLER 350 A. Karar Düzeltme 351 B. Kararın Yorumlanması 353 C. Ek Kararlar 355 D. Yargılamanın Yenilenmesi (Revision) 356 V. KARARIN GEÇERSİZLİĞİ 360 A. Geçersizlik Nedenleri 362 1. Yetki Aşımı 362 2. Açık Hata Doktrini 363 3. Hile 368 4. Görevi Kötüye Kullanma 370 B. Geçersizliğin İleri Sürülmesi 373 VI. KARARIN İCRASI 375 A. Kararın İcrası Yükümlülüğünün Hukuki Niteliği 377 B. Kararın İcrası için Alınabilecek Tedbirler 379 1. Genel Anlamda Alınabilecek Tedbirler 379 2. Kuvvet Kullanımı ya da Tehdidini İçeren Tedbirler 382 3. Güvenlik Konseyi’nce Alınabilecek Tedbirler 383 Sonuç 387 Kaynakça 393