İçindekiler Önsöz 5 Özet 6 Kısaltmalar 11 Giriş 13 Birinci Bölüm TAŞIMA İŞLERİ KOMİSYONCULUĞU SÖZLEŞMESİ A. TANIMI 17 B. UNSURLARI 20 1. Taşıma İşleri Komisyonculuğu Sözleşmesi 20 2. Taşıtmanın Konusunun Eşya Olması 22 3. Eşyanın Taşıtılmasının Üstlenilmesi 22 4. Taşıtma Faaliyeti Karşılığında Ücret 25 5. Bağımsızlık 27 C. 6762 SAYILI MÜLGA TÜRK TİCARET KANUNU'NDAN FARKLI OLARAK 6102 SAYILI YENİ TÜRK TİCARET KANUNU'NDA YER ALMAYAN UNSURLAR 28 1. Faaliyetin Meslek Edinilmiş Olması ve Devamlılık Unsuru 28 2. Kendi Namına Gönderen Hesabına Hareket-Dolaylı Temsil Yetkisi 30 D. SÖZLEŞMENİN KURULMASI VE ŞEKLİ 32 1. Şekil Serbestisi Esası 33 2. Sözleşmenin Kurulması İçin Uygulamada Kullanılan Bazı Belgeler 34 2.1. Nakliyeci Makbuzu (Forwarder's receipt) 35 2.2. Taşıma İşleri Komisyoncusu Makbuzu (FCR-Forwarder's Certificate of Receipt) 35 2.3. Taşıma İşleri Komisyoncusu Taşıma Belgesi (FCT-Forwarder's Certificate of Transport) 35 2.4. Karma-Multimodal Taşıma Konşimentosu (FBL-FIATA Multimodal Transport Bill of Lading) 36 E. TAŞIMA İŞLERİ KOMİSYONCULUĞU SÖZLEŞMESİNİN HUKUKİ NİTELİĞİ VE UYGULANACAK HÜKÜMLER 37 F. TAŞIMA İŞLERİ KOMİSYONCULUĞU SÖZLEŞMESİNDEN DOĞAN HUKUKİ İLİŞKİLER 42 1. Taşıma İşleri Komisyoncusu ile Gönderen (Müvekkil) Arasındaki Hukuki İlişki 43 2. Taşıma İşleri Komisyoncusu ile Taşıyıcı Arasındaki Hukuki İlişki 44 3. Gönderen (Asıl Gönderen) ile Taşıyıcı Arasındaki Hukuki İlişki 46 4. Taşıma İşleri Komisyoncusu ile Gönderilen Arasındaki Hukuki İlişki 48 5. Taşıma İşleri Komisyoncusu ile Alt Taşıma İşleri Komisyoncusu Arasındaki Hukuki İlişki 54 G. TAŞIMA İŞLERİ KOMİSYONCULUĞU SÖZLEŞMESİNİN BENZER HUKUKİ İLİŞKİLERLE KARŞILAŞTIRILMASI 55 1. Taşıma İşleri Komisyonculuğu Sözleşmesi ile Alım Satım Komisyonculuğu Sözleşmesinin Karşılaştırılması 55 2. Taşıma İşleri Komisyonculuğu Sözleşmesi ile Taşıma Sözleşmesinin Karşılaştırılması 58 3. Taşıma İşleri Komisyonculuğu Sözleşmesi ile Simsarlık Sözleşmesinin Karşılaştırılması 68 4. Taşıma İşleri Komisyonculuğu Sözleşmesi ile Karma Taşıma Sözleşmesinin Karşılaştırılması 69 5. Taşıma İşleri Komisyonculuğu Sözleşmesi ile Gümrük Müşavirliğinin Karşılaştırılması 71 6. Taşıma İşleri Komisyonculuğu Sözleşmesi ile Acentelik sözleşmesinin Karşılaştırılması 71 İkinci Bölüm ACENTELİK SÖZLEŞMESİ A. TANIMI 73 B. UNSURLARI 79 1. Bağımsızlık 79 2. Acentelik İlişkisinin Bir Sözleşmeye Dayanması 83 3. Acentenin Belirli Bir Yer veya Bölge İçinde Faaliyet Göstermesi 85 4. Acentenin Faaliyetlerin Sürekli Olması 86 5. Acentelik Faaliyetlerinin Meslek Edinilmiş Olması 88 6. Acentenin Ticari Bir İşletmeyi İlgilendiren Sözleşmelerde Aracılık Etmesi veya İşletme Adına Sözleşme Yapması 89 C. SÖZLEŞMENİN KURULMASI VE ŞEKLİ 89 D. ÇEŞİTLERİ 90 1. Aracı Acente 90 2. Sözleşme Yapma Yetkisine Haiz Acente 91 E. ACENTELİK SÖZLEŞMESİNİN BENZER HUKUKİ İLİŞKİLERLE KARŞILAŞTIRILMASI 92 1. Bağımlı Tacir Yardımcıları ile Karşılaştırılması 92 1.1. Ticari Temsilci ile Karşılaştırılması 92 1.2. Ticari Vekil ile Karşılaştırılması 93 1.3. Pazarlamacı ile Karşılaştırılması 94 2. Bağımsız Tacir Yardımcıları ile Karşılaştırılması 96 2.1. Simsar ile Karşılaştırılması 96 2.2. Komisyoncu ile Karşılaştırılması 97 3. Tek Satıcılık Sözleşmesi ile Karşılaştırılması 98 4. Franchise Sözleşmesi ile Karşılaştırılması 101 Üçüncü Bölüm TAŞIMA İŞLERİ KOMİSYONCULUĞU SÖZLEŞMESİNE ACENTELİK SÖZLEŞMESİ HÜKÜMLERİNİN UYGULANMASI VE SONUÇLARI A. GENEL OLARAK 103 B. ŞARTLARI VE UYGULANACAK HÜKÜMLER 108 1. Sözleşmeleri Yerli veya Yabancı Bir Tacir Hesabına ve Kendi Adına Yapmaya Sürekli Olarak Yetkili Olunması 108 2. Türkiye Cumhuriyeti Sınırları İçinde Merkez veya Şubesi Bulunmayan Yabancı Tacirler Ad ve Hesabına Ülke İçinde İşlemde Bulunulması 115 3. Yetkili Mahkeme ve Yabancılık Unsuru Taşıyan Sözleşmelere Uygulanacak Hukuk Kuralları 119 3.1. Yetkili mahkeme 119 3.2. Yabancılık Unsuru Taşıyan Uyuşmazlıklarda Yetki ve Uygulanacak Hukuk Kuralı 120 3.2.1. Yetki 120 3.2.2. Uygulanacak Hukuk Kuralı 121 3.2.2.1. Acentelik Sözleşmesine Uygulanması Açısından 121 3.2.2.2. Taşıma İşleri Komisyonculuğu Sözleşmesine Uygulanması Açısından 125 C. SONUÇLARI 130 1. Yetkileri 131 1.1. Temsil Yetkisi 132 1.2. Özel ve Yazılı Yetki Gerektiren Hâller 141 1.3. Sözleşme Yapma Yetkisi 141 1.4. Acentenin Yetkisizliği 142 2. Hakları 143 2.1. Genel olarak 143 2.2. Ücret (Provizyon) isteme hakkı 144 2.2.1. Ücrete Hak Kazanma Zamanı 148 2.2.2. Ücretin Miktarı 149 2.2.3. Ücretin Ödenme Zamanı ve Yeri 149 2.3. Bilgi Verilmesini Talep Etme Hakkı 150 2.4. Olağanüstü Masraflarını İsteme Hakkı 151 2.5. Faiz İsteme Hakkı 153 2.6. Hapis Hakkı ve Takas İmkânı 153 2.7. Tekel (İnhisar) Hakkı 155 2.8. Müşteri Tazminatı (Denkleştirme İstemi) Hakkı 156 2.9. Rekabet Yasağı Anlaşması Nedeniyle Tazminat Hakkı 163 3. Borçları 164 3.1. Genel Olarak 164 3.2. Müvekkil Tacirin İşlerini Görme ve Menfaatlerini Koruma Borcu 165 3.3. Müvekkili Adına Sakladığı Malı Koruma Borcu 167 3.4. Bilgi Verme Borcu 168 3.5. Müvekkilin Talimatlarına Uyma Borcu 169 3.6. Rekabet Yapmama Borcu 170 3.6.1. Sözleşme Süresince Rekabet Yapmama Borcu 170 3.6.2. Sözleşme Sonrası Rekabet Yasağı 173 3.7. Önleyici Tedbirler Alma Borcu 176 3.8. Müvekkile Ait Parayı Zamanında Ödeme Borcu 178 Sonuç 181 Kaynakça 189 Kavramlar Dizini 195