İÇİNDEKİLER İçindekiler Beşinci Baskıya Önsöz 5 Kısaltmalar 17 Birinci Bölüm YABANCILAR HUKUKU VE GÖÇ 1.1. YABANCILAR HUKUKU 19 1.1.1. Yabancı Kavramı 19 1.1.2. Yabancılar Hukukunun Diğer Hukuk Dallarıyla İlişkisi 20 1.1.2.1. Uluslararası Hukuk 20 1.1.2.2. Vatandaşlık Hukuku 20 1.1.2.3. Kanunlar İhtilafı Hukuku 22 1.1.2.4. Milletlerarası Usul Hukuku 22 1.1.3. Yabancılar Hukukunun Kaynakları 23 1.1.3.1. İç Hukuk Kaynakları 23 1.1.3.2. Uluslararası Hukuk Kaynakları 26 1.2. SEYAHAT ÖZGÜRLÜĞÜ 28 1.2.1. Uluslararası Belgelerde Seyahat Özgürlüğü 28 1.2.2. Seyahat Özgürlüğünün Mutlak Bir İnsan Hakkına Dönüşmesi 29 1.2.3. Seyahat Özgürlüğünün Kısıtlanması/Engellenmesi ve Egemenlik Gücü Dengesi 31 1.3. GENEL OLARAK GÖÇ KAVRAMI 33 1.4. GÖÇÜN BAŞLICA NEDENLERİ 36 İkinci Bölüm YABANCILARIN SINIR KAPILARINDA KONTROLÜ 2.1. SINIR KONTROLÜNÜN AMACI 41 2.2. KAPSAMLI VE EN ALT (MİNİMAL) KONTROLLER 42 2.2.1. En Alt (Minimal) Kontrol 43 2.2.2. Kapsamlı Kontrol 44 2.3. BİRİNCİ BASAMAK SINIR KONTROLÜ 44 2.4. İKİNCİ BASAMAK SINIR KONTROLÜ 46 2.4.1. Vize Koşulu 46 2.4.1.1. Sınır Vizesi 49 2.4.1.2. Havalimanı Transit Vizesi 51 2.4.1.3. Diğer Vize Türleri 52 2.4.1.4. İkamet veya Çalışma İzinlerinin Vize Yerine Kabulü ile Zorunlu Pasaport Süresi 52 2.4.2. Vize Verilmeyecek Yabancılar ve Vize Muafiyeti 54 2.4.2.1. Talep Edilen Vize Süresinden Daha Uzun Pasaport Süresi Olmayanlar 59 2.4.2.2. Türkiye'ye Girişleri Yasaklılar 59 2.4.2.2.1. Kamu Düzeni veya Kamu Güvenliği Açısından Sakıncalı Görülenler 63 2.4.2.2.2. Kamu Sağlığına Tehdit Olarak Nitelendirilen Hastalıklardan Birini Taşıyanlar 65 2.4.2.2.3. Suçluların Geri Verilmesine Esas Olan Suç veya Suçlardan Sanık Olanlar ya da Hükümlü Bulunanlar 66 2.4.2.2.4. Kalacağı Süreyi Kapsayan Geçerli Sağlık Sigortası Bulunmayanlar 68 2.4.2.2.5. Türkiye'ye Giriş, Türkiye'den Geçiş veya Türkiye'de Kalış Amacını Haklı Nedenlere Dayandıramayanlar 69 2.4.2.2.6. Kalacağı Sürede, Yeterli ve Düzenli Maddi İmkâna Sahip Olmayanlar 69 2.4.2.2.7. Borç ve Cezalarını Ödemeyi Kabul Etmeyenler 70 2.5. BİRİNCİ VE İKİNCİ BASAMAK SINIR KONTROLLERİNDE ULUSLARARASI KORUMA TALEBİNDE BULUNANLARA SAĞLANAN GÜVENCE 71 2.6. BİRİNCİ VE İKİNCİ BASAMAK KONTROLLERİNİN SONUÇLARI 72 2.6.1. Taşıyıcıların Yükümlülükleri 73 2.6.1.1. İdari Para Cezası Uygulaması 74 2.6.2. Kabul Edilemeyen Yolcularla İlgili Diğer Hususlar 75 Üçüncü Bölüm İKAMET İZNİ 3.1. İKAMET, İKAMETGÂH VE İKAMET İZNİ KAVRAMLARI 77 3.2. İKAMET İZNİNİN GÖÇ HAREKETLERİ ÜZERİNDEKİ OLASI ETKİLERİ 77 3.3. İKAMET İZNİNDEN MUAF OLMA 78 3.4. İKAMET İZNİNDE VİZE MODELİ: YURT DIŞINDAN İKAMET İZNİ BAŞVURUSU 83 3.5. İSTİSNA KAPSAMINDA YURT İÇİNDEN İKAMET İZNİ BAŞVURUSU 83 3.6. İKAMET İZNİ BAŞVURULARINA İLİŞKİN TEMEL HUSUSLAR 84 3.6.1. İkamet İzni Başvurularının Değerlendirmesi 93 3.6.2. İkamet İzinlerine İlişkin Diğer Hususlar ve İkamet İzni Belgesi 94 3.7. AMACA UYGUN İKAMET İZNİ DÖNEMİNE GEÇİŞ: İKAMET İZNİ ÇEŞİTLERİ 95 3.7.1. Kısa Dönem İkamet İzni 96 3.7.1.1. Kısa Dönem İkamet İzni Verilmesine Esas Olan Gerekçeler 96 3.7.1.2. Kısa Dönem İkamet İzninde Aranan Şartlar 101 3.7.1.3. Kısa Dönem İkamet İzninin Reddi, İptali veya Uzatılmaması 102 3.7.2. Aile İkamet İzni 103 3.7.2.1. Aile İkamet İzninin Verilmesi ve Süresi 103 3.7.2.2. Birden Fazla Eşle Evliliklerde Aile İkamet İzni 104 3.7.2.3. Boşanma ve Ölüm Hallerinde Aile İkamet İzni 105 3.7.2.4. Aile İkamet İzni ve Destekleyici 105 3.7.2.5. Aile İkamet İzninin Reddi, İptali veya Uzatılmaması 107 3.7.2.6. Aile İkamet İzninde Anlaşmalı Evlilik Önlemi 108 3.7.3. Öğrenci İkamet İzni 109 3.7.3.1. Öğrenci İkamet İzni İçin Aranan Şartlar 110 3.7.3.2. Öğrenci İkamet İzninde Süre 111 3.7.3.3. Öğrenci Yakınlarının İkamet İzni Talepleri 112 3.7.3.4. Öğrenci İkamet İzni Talebinin Reddi, İptali veya Uzatılmaması 112 3.7.4. Yerleşik Yabancılığa Geçiş: Uzun Dönem İkamet İzni 112 3.7.4.1. Uzun Dönem İkamet İzninin Kapsamı ve Aranan Şartlar 113 3.7.4.2. Uzun Dönem İkamet İzninin Sağladığı Haklar 115 3.7.4.3. Uzun Dönem İkamet İzninin İptali 117 3.7.4.4. İptal Edilen Uzun Dönem İkamet İzninin Tekrar Verilmesi 117 3.7.5. İnsani İkamet İzni 118 3.7.5.1. İnsani İkamet İzni Kapsamında Olan Yabancılar 118 3.7.5.2. İnsani İkamet İzninin Özellikleri ve İznin İptali 120 3.7.6. Mağdura Koşulsuz Destek: İnsan Ticareti Mağduru İkamet İzni 121 3.7.6.1. İnsan Ticareti Mağduru İkamet İzninin Süresi ve Uzatılması 123 3.7.6.2. İnsan Ticareti Mağduru İkamet İzninin İptali 123 3.7.6.3. İnsan Ticareti Mağduru İkamet İzninde Öne Çıkan Hususlar 124 Dördüncü Bölüm VATANSIZ KİŞİLER 4.1. VATANSIZLIK VE VATANSIZ KİŞİ 125 4.2. VATANSIZLIĞIN TESPİTİ 126 4.3. VATANSIZ KİŞİ KİMLİK BELGESİ 127 4.4. VATANSIZ KİŞİLERİN HAKLARI 128 Beşinci Bölüm ÜLKEDE İSTENİLMEME: SINIR DIŞI ETME KARARI 5.1. GENEL OLARAK SINIR DIŞI KAVRAMI 131 5.2. SINIR DIŞI ETME KARARI 132 5.2.1. Sınır Dışı Etme Kararı İçin Değerlendirme ve Yetkili Makam 135 5.2.2. Sınır Dışı Etme Kararının Tebliği 136 5.2.3. Sınır Dışı Etme Kararına Karşı İtiraz Hakkı ve Sonuçları 137 5.2.4. Sınır Dışı Etme Kararına Konu Olacak Yabancılar 140 5.2.5. Sınır Dışı Etme Kararına Karşı Yüksek Güvence 150 5.2.6. Sınır Dışı Etme İşleminde Kolaylaştırılmış Usul: Türkiye'yi Terke Davet 152 5.2.6.1. Terke Davet Edilmeyecek Yabancılar 153 5.2.6.2. Terke Davet Yönteminin Uygulanmasında Temel İlkeler 154 5.2.6.3. Sınır Dışı Etme İşleminde Gönüllü Dönüş 155 5.2.7. Sınır Dışı İşleminde İdari Gözetim 158 5.2.7.1. İdari Gözetim Kararının Unsurları 161 a) İdari gözetim sürecinde bütünlük 161 b) Sınır dışı edilmesine karar verilen bazı yabancılar için idari gözetim 161 c) İdari gözetim kararıyla geri gönderme merkezlerinde özgürlük kısıtlaması 163 ç) İdari gözetimin süresi ve gözden geçirilmesi 163 5.2.8. Sınır Dışı Etme Kararının Yerine Getirilmesi 166 5.2.8.1. Sınır Dışı Giderleri Bütçesi 167 Altıncı Bölüm SINIR DIŞI ETME SÜRECİNDE ZORUNLU İKAMET TEDBİRİ: GERİ GÖNDERME MERKEZLERİNDE BARINDIRMA 6.1. GENEL OLARAK GERİ GÖNDERME MERKEZLERİ 169 6.1.1. Merkezlerin Kuruluşu 170 6.1.2. Merkezlerin İşleyişinde Yönetsel İlkeler 170 6.1.3. Merkezlerin İşletilmesi 175 6.1.4. Merkezlerin Yönetimi ve Merkez Müdürünün Görevleri 176 6.1.5. Merkezlerin Güvenliği 178 6.1.6. Merkezlerde Verilecek Hizmetler ve Merkez Giderleri 178 6.1.7. Merkezlerin Denetimi 179 6.1.8. Merkezlerin Yönetilmesinde İşbirliği 179 Yedinci Bölüm EVRENSEL DEĞER: ULUSLARARASI KORUMA 7.1. ULUSLARARASI KORUMA KAVRAMI 181 7.2. ULUSLARARASI KORUMA BAŞVURUSU 182 7.2.1. Başvurunun Temel Esasları ve Zorunlu Adımlar 182 7.2.1.1. Bizzat Başvuru 184 7.2.1.2. Başvuruda Özel İhtiyaç Sahiplerinin Gözetilmesi 184 7.2.1.3. Başvuruda İdari Gözetimin Gerekliliğini Belirleme 185 7.2.1.4. Ayrıntılı Beyan İsteme 188 7.2.1.5. Mülakat Tarihi Belirleme 189 7.2.1.6. Sağlık Kontrolü 189 7.2.1.7. Bilgilendirme ve Tercümanlık 189 7.2.1.8. Başvurunun Kabul Edilemezliğinin Kesinleştirilmesi 189 7.2.1.9. Uluslararası Korumanın Dışında Tutulma 193 7.2.1.10. Uluslararası Koruma Başvuru Sahibi Kimlik Belgesi 195 7.3. BAŞVURU SAHİBİNİN KENDİNİ İFADE ETME, İDARENİN GERÇEĞİ BULMA FAALİYETİ: MÜLAKAT 196 7.3.1. Genel Olarak Mülakat Kavramı 196 7.3.2. YUKK'da Mülakat 197 7.3.2.1. Mülakat İşlemine İlişkin Teknik Bilgiler 198 7.3.2.2. Mülakatın Tamamlanması ve Karar 199 7.3.3. Uluslararası Koruma Talebinin Karara Bağlanması 199 7.3.3.1. Uluslararası Koruma Talebiyle İlgili Süreçte Alınan Kararlara İtiraz ve Yargı Yolu 200 7.3.4. Başvuru Sahiplerine Tanınan Haklar Kataloğu 201 7.3.4.1. Yoksulluk ve İhtiyaç Saptaması 205 7.3.5. Başvuru Sahiplerinin Yükümlülükleri 205 7.4. ULUSLARARASI KORUMAYA GEÇİŞ: MÜLTECİ, ŞARTLI MÜLTECİ, İKİNCİL KORUMA STATÜLERİ 207 7.4.1.

Mülteci Statüsü 207 7.4.2. Şartlı Mülteci 208 7.4.3. Mülteci ve Şartlı Mülteci Tanımlarının Çözümlemesi 209 7.4.4. 1951 Sözleşmesinin Omurgası: Beş Temel Gerekçe ve Cevabı Aranan Sorular 210 7.4.5. İkincil Koruma 212 7.4.6. Uluslararası Koruma Statüsü Sahibi Kimlik Belgesi 213 7.4.7. Mülteci, Şartlı Mülteci ve İkincil Koruma Statüsü Sahiplerinin Hakları 213 7.4.8. Statü Sahiplerinin Yükümlülükleri 214 7.4.9. Yitirilen Hakların Tekrar Elde Edilmesi ve Uluslararası Koruma Statüsünün Sona Ermesi ve İptali 215 Sekizinci Bölüm KİTLESEL GÖÇÜN KORUMA ŞEMSİYESİ GEÇİCİ KORUMA 8.1. GENEL OLARAK GEÇİCİ KORUMA 217 8.2. GEÇİCİ KORUMA SAĞLANACAK YABANCILAR 219 8.2.1 Geçici Koruma Kapsamı Dışında Tutulacaklar 219 8.3. GEÇİCİ KORUMANIN İÇERİĞİ 221 8.4.

GEÇİCİ KORUMA KARARIYLA ÜLKEYE KABUL 222 8.4.1. Sınır Kapısı ve Sınır Geçiş Yeri Uygulaması 222 8.4.2. Sınır Geçişlerinde Belge İbrazı 222 8.4.3. Güvenlik Riski Taşıyanlar 222 8.4.4. Kişilerin Üzerlerinde ve Eşyalarında Arama 223 8.4.5. Silahtan Arındırma ve Sivillerden Ayrı Tutma 224 8.5. SEVK MERKEZİ İŞLEMLERİ 224 8.6. GEÇİCİ KORUNANLARA SAĞLANAN HİZMETLER 225 8.6.1. Geçici Koruma Kimlik Belgesi 225 8.6.2. Geçici Barınma Merkezlerine Sevk 225 8.6.3. Sağlık Hizmeti 226 8.6.4. Eğitim Hizmeti 227 8.6.5. Çalışma İzni 228 8.6.6. Sosyal Hizmetler ve Yardımlar 228 8.6.7. Tercümanlık 228 8.7. GEÇİCİ KORUMA ALTINDA OLAN YABANCILARIN SORUMLULUKLARI 229 8.8. GEÇİCİ BARINMA MERKEZLERİ 229 8.9. GEÇİCİ KORUNANLARIN GÖNÜLLÜ OLARAK TÜRKİYE'DEN AYRILMALARI 230 8.10. GEÇİCİ KORUMANIN SONA ERMESİ 231 8.10.1. Geçici Koruma Kararının Kaldırılması 231 8.10.2. Geçici Korumanın Bireysel Olarak Sona Ermesi veya İptali 231 8.10.3. Geçici Korumanın Sona Ermesinin Sonuçları 231 8.11. İLAN EDİLEN GEÇİCİ KORUMA TEDBİRLERİNİN SINIRLANDIRILMASI VEYA DURDURULMASI 232 8.12. DIŞİŞLERİ BAKANLIĞININ DESTEK VE SORUMLULUK PAYLAŞIM ÇAĞRISI 232 8.13. SURİYE'DEN GELENLERE ÖZGÜ GEÇİŞ HÜKÜMLERİ 233 Dokuzuncu Bölüm İŞ GÜCÜNE KATILIM: ÇALIŞMA İZNİ 9.1. MEVZUAT ALTYAPISI 235 9.1.1. Çalışma Alanındaki Sınırlamalar 236 9.2. ÇALIŞMA İZNİNE İLİŞKİN İLKELER 237 9.2.1. Çalışma İzninde Yetki ve Yükümlülük 237 9.2.2. Çalışma İzni Türleri 237 9.2.2.1. Süreli Çalışma İzni 237 9.2.2.2. Süresiz Çalışma İzni 238