BİRİNCİ BÖLÜM AVRUPA İNSAN HAKLARI SÖZLEŞMESİ KAPSAMINDA ÖZEL HAYATIN VE AİLE HAYATININ KORUNMASINDA DEVLETİN YÜKÜMLÜLÜKLERİ I. AVRUPA İNSAN HAKLARI SÖZLEŞMESİ'NDE ÖZEL HAYATIN VE AİLE HAYATININ KORUNMASI HAKKININ KAPSAMI7 A. Özel Hayata Saygı Hakkı .16 1. Fiziksel ve Psikolojik Bütünlük21 2. Kişinin İtibarı . 23 3. Kişisel ve Sosyal Kimlik 25 a. İsim 26 b. Cinsel Kimlik29 c. Etnik Kimlik .31 4. Kişisel Özerklik ve Gelişim32 5. Kişisel Bilgiler ve Veriler.33 B. Aile Hayatına Saygı Hakkı . 38 C. Konuta Saygı Hakkı.41 D. Haberleşmeye Saygı Hakkı43 II. AVRUPA İNSAN HAKLARI SÖZLEŞMESİ'NDE ÖZEL HAYATIN VE AİLE HAYATININ KORUNMASINDA TARAFLAR. 48 A. Hakkın Öznesi Olarak Kişiler. 48 1. Gerçek Kişiler. 48 a. Genel olarak . 48 b. AİHS'in 8. Maddesi Kapsamında Özellik Arzeden Kimseler 50 (1) Çocuk51 (2) Mahpus.55 2. Hükümet Dışı Kuruluşlar.59 a. Genel Olarak .59 b. AİHS'in 8. Maddesi Kapsamında Tüzel Kişiler 60 3. Kişi Grupları 62 B. Hakkı Korumanın Yükümlüsü Olarak Devlet62 1. Devletin Temel Yükümlülükleri. 63 a. Tanıma Yükümlülüğü 66 b. Saygı Yükümlülüğü 68 c. Koruma Yükümlülüğü. 69 (1) Önleyici Koruma Yükümlülüğü 72 (2) Düzeltici Koruma Yükümlülüğü74 d. Yerine Getirme (Uygulama) Yükümlülüğü.75 2. Devletin Dikey ve Yatay Yükümlülükleri76 a. Devletin Dikey Yükümlülükleri 77 b. Devletin Yatay Yükümlülükleri 79 (1) Genel Olarak 80 (2) Yatay Etkinin Türleri 83 (i) Doğrudan Yatay Etki 83 (3) Genel Olarak 83 (4) AİHS çerçevesinde . 87 (i) Dolaylı Yatay Etki. 88 (5) AİHS'in Yatay Etkisi Işığında 8. Madde Çerçevesinde Devletin Pozitif Yükümlülükleri 91 (i) Doktrinsel Temel . 92 (ii) Hukuki Dayanak .95 (iii) Problem Alanı. 97 (iv) Yükümlülüklerin Çatışması Sorunu 98 (6) AİHM Kararları Çerçevesinde 8. Madde Kapsamında Dolaylı Yatay Etki . 100 III. AVRUPA İNSAN HAKLARI SÖZLEŞMESİ ÇERÇEVESİNDE ÖZEL HAYATIN VE AİLE HAYATININ KORUNMASINDA DEVLETİN YÜKÜMLÜLÜKLERİNİN SINIFLANDIRILMASI 102 A. Genel Olarak 102 B. Negatif Yükümlülük Kavramı ve Kapsamı. 104 1. Negatif Yükümlülük Kavramı. 104 2. Negatif Yükümlülük Kapsamı 107 a. Genel Olarak . 107 b. Saygı Gösterme Yükümlülüğü. 108 C. Pozitif Yükümlülük Kavramı ve Kapsamı111 1. Genel Olarak 111 2. Pozitif Yükümlülük Kavramı 112 a. Tanımı . 112 b. Pozitif Yükümlülüklerin Doktrinsel Dayanakları114 (1) Teorik Temeli 114 (2) Doğuşu117 (3) Kavramın Ortaya Çıkışı 120 (4) Özel Hayatın ve Aile Hayatının Korunması Kapsamında Pozitif Yükümlülüklere İlişkin İlk Davalar. 123 (i) Marckx/Belçika 125 (ii) Airey/İrlanda 127 (iii) X and Y/ Hollanda . 130 3. Pozitif Yükümlülüklerin Kapsamı. 132 a. Teorik Tartışmalar 132 b. Problem Alanı 133 c. Haklar Bakımından Koruma Alanı 134 d. Sınırları 137 e. İçkin Sınırlamalar Doktrini 139 f. Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi'nin Konuya Yaklaşımı141 4. Pozitif Yükümlülüklerin Hukuki Dayanağı 142 a. İnsan Haklarına Saygı Yükümlülüğü (AİHS. m. 1) . 143 b. Etkili Başvuru Hakkı (AİHS. m. 13) . 149 c. Hakların Etkili Korunması İlkesi . 150 d. Hukukun Üstünlüğü İlkesi. 152 5. Pozitif Yükümlülüklerin Kaynağı 152 a. Normatif Kaynak 153 b. İçtihadi Kaynak 154 6. Pozitif Yükümlülüklerin Amacı . 156 7. Pozitif Yükümlülüklerin Yapısı. 157 a. Pozitif Yükümlülüklerin Özellikleri. 158 b. Pozitif Yükümlülüklerin Boyutları. 159 (1) Sosyal Boyut (Social Dimension) 160 (2) Yatay Boyut (Horizontal Dimension) .161 c. Pozitif Yükümlülük Türleri . 162 (1) Genel Olarak 162 (2) Esasa ve Usule İlişkin Pozitif Yükümlülük Ayrımı163 (i) Devletin Esasa İlişkin Pozitif Yükümlülükleri 165 (1) Etkin Hukuk Düzeni Kurmak. 166 (2) Hakların Korunmasına Yönelik Tedbir Almak 169 (i) Genel Olarak 169 (ii) Özen Prensibi .170 (3) Hak Sahiplerini Üçüncü Kişilerin Müdahalelerinden Korumak. 173 (ii) Devletin Usule İlişkin Pozitif Yükümlülükleri .175 (1) Doktrinsel Temel.175 (2) Hukuki Dayanak .176 (3) AİHS'in 8. Maddesi Çerçevesinde Usule İlişkin Pozitif Yükümlülükler 177 (i) Etkili Soruşturma Yükümlülüğü 179 (ii) Yargılama ve Cezalandırma Yükümlülüğü. 182 D. Devletin Pozitif ve Negatif Yükümlülüklerinin Ayrımı 184 1. Ayrımın Teorik Temeli. 184 2. Hakların Tipolojisine Göre Ayrım 186 3. Yükümlülük Tipolojisine Göre Ayrım 188 4. Pozitif ve Negatif Yükümlülük Arasındaki İlişki . 190 5. Pozitif ve Negatif Yükümlülük Arasındaki Farklar . 192 6. Pozitif ve Negatif Yükümlülüğün Hukuki Sonuçları 193 7. Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi'nin Konuya Yaklaşımı194 İKİNCİ BÖLÜM AVRUPA İNSAN HAKLARI MAHKEMESİ İÇTİHATLARI ÇERÇEVESİNDE ÖZEL HAYATIN VE AİLE HAYATININ KORUNMASINDA DEVLETİN POZİTİF YÜKÜMLÜLÜKLERİ I. AVRUPA İNSAN HAKLARI MAHKEMESİ'NİN YORUMU ÇERÇEVESİNDE ÖZEL HAYATIN VE AİLE HAYATININ KORUNMASINDA DEVLETİN POZİTİF YÜKÜMLÜLÜKLERİ 197 A. Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi'nin Yorumu . 198 B. Dinamik (Evolütif) Yorum Yöntemi204 1. Yararlı Etki (Effet Utile) Doktrini .208 2. Otonom (Özerk) Kavramlar Doktrini 210 a. Genel Olarak 210 b. AİHS'in 8. Maddesi Çerçevesinde Otonom Kavramlar Doktrini 215 (1) Özel Hayat Kavramı . 215 (2) Aile Hayatı Kavramı217 (3) Konut Kavramı 220 (4) Haberleşme Kavramı .223 C. Dinamik Yorum Yoluyla Ortaya Konulan Pozitif Yükümlülükler.224 II. ÖZEL HAYATA VE AİLE HAYATINA MÜDAHALENİN HAKLILIK ŞARTLARI AÇISINDAN DEVLETİN POZİTİF YÜKÜMLÜLÜKLERİ230 A. Genel Olarak 230 1. Hukukilik. 231 a. Yasallık.233 b. Yasanın Maddi Niteliği 235 (1) Erişilebilirlik.236 (2) Öngörülebilirlik.238 (3) Kesinlik 241 (4) Hukukun Üstünlüğü İlkesine Uygunluk.243 2. Meşru Amaç 245 a. Genel Olarak 245 b. Meşru Amaç-Pozitif Yükümlülük İlişkisi .247 c. AİHS'in 8. Maddesi Kapsamında Korunan Haklara Müdahalede Meşru Amaçlar250 (1) Ulusal Güvenlik 252 (2) Kamu Güvenliği 253 (3) Ülkenin Ekonomik Refahı . 255 (4) Düzenin Korunması ve Suçun Önlenmesi256 XV (5) Sağlık ve Ahlakın Korunması 259 (6) Başkalarının Hak ve Özgürlüklerinin Korunması 261 3. Demokratik Toplumda Gereklilik Ölçütü . 262 a. Toplumsal İhtiyaç Baskısı .265 b. Oranlılık 267 (1) Genel Olarak 268 (2) Adil Denge 270 (i) Kamu Menfaati ve Birey Menfaati Arasında Adil Denge 271 (ii) Bireylerin Menfaatleri Arasında Adil Denge. 275 c. Pozitif Yükümlülükler ve Oranlılık Testi 276 4. Takdir Marjı Doktrini. 279 a. Genel Olarak 279 b. Takdir Marjı Doktrinin Ortaya Çıkışı ve Gelişimi.282 c. Takdir Marjının Kapsamı Sorunu 287 (1) Genel olarak .287 (2) Pozitif Yükümlülükler Açısından Takdir Marjının Kapsamı.289 d. Takdir Marjı Doktrini ile Oranlılık İlişkisi 293 e. Özel Hayata ve Aile Hayatına Saygı Hakkı Bakımından Takdir Marjı Doktrinin Uygulama Alanı. 297 III. ÖZEL HAYATIN VE AİLE HAYATININ KORUNMASI KAPSAMINDA DEVLETİN POZİTİF YÜKÜMLÜLÜKLERİ304 A. Genel Olarak 304 B. Özel Hayata Saygı Hakkı Kapsamında Devletin Pozitif Yükümlülükleri . 305 1. Kişinin Kimliğinin Tanınması. 305 a. İsim/Soyisim Tercihinin Resmi Olarak Tanınması. 305 (1) İsim Tercihinin Tanınması.307 (i) Çocuğun İsmi .307 (ii) Kişilerin İsim Tercihi.310 (iii) Transseksüellerin İsim Tercihi . 312 (2) Soyisim Tercihinin Tanınması 313 (i) Soyisim Değiştirme314 (ii) Kadının Soyismi316 (iii) Çocuğun Soyismi. 320 b. Kişinin Kökenleri ve Geçmişi Hakkında Bilgi Sahibi Olma Hakkının Tanınması . 322 (1) Kişinin Kökenleri Hakkında Bilgi Sahibi Olma Hakkı 323 (i) Kişinin Biyolojik Kökeni Hakkında Bilgi Sahibi Olma Hakkı. 323 (ii) Kişinin Etnik Kökeni Hakkında Bilgi Sahibi Olma Hakkı. 327 (2) Kişinin Geçmişi Hakkında Bilgi Sahibi Olma Hakkı 328 c. Kişinin Cinsel Kimliğinin Tanınması ve Korunması 330 (1) Transseksüalizm 331 (2) Eşcinsel İlişkiler. 338.

(3) Ensest ve Sado-Mazoşist İlişkiler 341 2. Kişinin Fiziksel ve Psikolojik Bütünlüğünün Korunması342 a. Kürtaj . 345 b. Tıbbi İhmal ve Müdahaleler. 347 3. Kişinin İtibarının Korunması. 350 4. Kişisel Verilerin Korunması ve Kişisel Verilere Erişimin Sağlanması . 355 C. Aile Hayatına Saygı Hakkı Kapsamında Devletin Pozitif Yükümlülükleri . 361 1. Aile İçi Şiddetten Koruma . 362 a. Kadına Karşı Şiddet 362 b. Çocuğa Karşı Şiddet. 371 2. Çocukların Koruma Altına Alınması . 372 3. Gayrisahih Nesepli Çocuklar ile Ebeveynleri Arasındaki Aile Bağının Hukuken Tanınması . 375 4. Çocukların Aileleri İle Biraraya Getirilmesi. 378 a. Çocukların Ebeveynleri İle Biraraya Getirilmesi . 378 (1) Tedbir ve Koruma Kararları Çerçevesinde 378 (2) Uluslararası Çocuk Kaçırma Olayları Çerçevesinde 380 b. Kardeşlerin Biraraya Getirilmesi 385 5. Boşanma.386 6. Göç Kararlarının Yabancı Aile Üyelerini Kapsaması388 7. Azınlıklara Geleneksel Yaşam Tarzlarını Sağlama 393 D. Konuta Saygı Hakkı Kapsamında Pozitif Yükümlülükler 397 1. Çevrenin Korunması 399 a. Devlet Tarafından Yürütülen Tehlikeli Faaliyetler.402 b. Özel Kişilerin Devlet Tarafından İzin Verilmiş Faaliyetleri 404 2. Konutun Özel Kişilerin Müdahalesine Karşı Korunması409 E. Haberleşmeye Saygı Hakkı Kapsamında Pozitif Yükümlülükler. 412 ÜÇÜNCÜ BÖLÜM AVRUPA İNSAN HAKLARI SÖZLEŞMESİ'NİN 8. MADDESİ IŞIĞINDA TÜRK ANAYASA HUKUKUNDA DEVLETİN POZİTİF YÜKÜMLÜLÜKLERİ I. AVRUPA İNSAN HAKLARI SÖZLEŞMESİ'NİN İÇ HUKUKTAKİ YERİ VE DEVLETİN YÜKÜMLÜLÜKLERİ .419 A. Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi'nin İç Hukuktaki Yeri.419 B. Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi'nin Hiyerarşik Yeri Karşısında Devlet Erklerinin Yükümlülükleri 424 1. Yasama Erkinin Yükümlülükleri . 425 2. Yürütme Erkinin Yükümlülükleri . 429 3. Yargı Erkinin Yükümlülükleri 431 II. ÖZEL HAYATIN VE AİLE HAYATININ KORUNMASI KAPSAMINDA TÜRK ANAYASALARINDA DEVLETİN POZİTİF YÜKÜMLÜLÜKLERİNİN TEMELİ 436 A. 1961 Anayasası. 438 B. 1982 Anayasası 440 III. ÖZEL HAYATIN VE AİLE HAYATININ KORUNMASINDA DEVLETİN TEMEL AMAÇ VE YÜKÜMLÜLÜKLERİ444 A. Devletin Temel Amaçları 444 1. İnsan Onuruna Saygı 444 2. Özel Hayatın ve Aile Hayatının Korunmasının Güvence Altına Alınması. 450 a. Anayasal Güvence Tanınması 450 b. Kanuni Güvencelerin Tanınması 454 (1) Türk Ceza Kanunu ve Ceza Muhakamesi Kanunu455 (2) Kişisel Verilerin Korunması Kanunu. 457 (3) Ailenin Korunmasına ve Kadına Karşı Şiddetin Önlenmesine Dair Kanun. 459 3. Özel Hayatın ve Aile Hayatının Korunmasında Hukuk Devleti ve Hukuki Güvenlik İlkesinin Sağlanması. 461 B. Devletin Temel Yükümlülükleri464 1. Koruma Yükümlülüğü464 a. Genel Olarak 464 b. Devletin Özel Hayatı ve Aile Hayatını Korumada Pozitif Yükümlülükleri .468 2. Sağlama Yükümlülüğü469 3. Özgürleştirme Yükümlülüğü 472 a. Devletin Özgürleştirme Yükümlülüğünün Kapsamı. 474 (1) Sosyal Hukuk Devleti. 475 (2) Adalet İlkeleri. 477 b. Devletin Özgürleştirme Yükümlülüğünü Yerine Getirme Yolları 480 (1) Özel Hayatın ve Aile Hayatının Korunması Kapsamında Siyasi Engelleri Kaldırma482 (2) Özel Hayatın ve Aile Hayatının Korunması Kapsamında Sosyal Engelleri Kaldırma 483 (3) Özel Hayatın ve Aile Hayatının Korunması Kapsamında Ekonomik Engelleri Kaldırma.486 4. Çalışma Yükümlülüğü487 IV. OLAĞANÜSTÜ HALLERDE MİLLETLERARASI HUKUKTAN DOĞAN POZİTİF YÜKÜMLÜLÜKLER.488 V. ANAYASA MAHKEMESİ'NİN BİREYSEL BAŞVURU KARARLARINDA ÖZEL HAYATIN VE AİLE HAYATININ KORUNMASI KAPSAMINDA DEVLETİN POZİTİF YÜKÜMLÜLÜKLERİ 491 A. Özel Hayatın Korunması Kapsamında Devletin Pozitif Yükümlülükleri . 495 1. Kadının Soyismi. 495.

2. Çocuğun Soyismi.499 3. Üçüncü Kişilerin Özel Hayatın Gizliliğine Müdahalesi502 B. Aile Hayatının Korunması Kapsamında Devletin Pozitif Yükümlülükleri .504 1. Çocuklar Hakkında Alınan Tedbirler ve Koruma Kararları Bağlamında Devletin Pozitif Yükümlülükleri. 505 2. Uluslararası Çocuk Kaçırma Olaylarında Devletin Pozitif Yükümlülükleri .507 3. Velayeti Kendisine Verilmeyen Eşin Çocuk ile Kişisel İlişki Kurmasında Devletin Pozitif Yükümlülükleri 511 VI. POZİTİF YÜKÜMLÜLÜĞÜN ANAYASAMIZDA DÜZENLENMESİ ÖNERİSİ514 VII. DEVLETİN POZİTİF YÜKÜMLÜLÜĞÜ IŞIĞINDA İHLAL YARATAN İHMALLER516 VIII. AİHS'İN 8. MADDESİ KAPSAMINDA TARAF DEVLET OLARAK TÜRKİYE'NİN YÜKÜMLÜLÜKLERİ 520 A. Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi'nden Kaynaklanan Yükümlülükler. 521 B. Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi'nin Kararlarının Yerine Getirilmesine İlişkin Pozitif Yükümlülükler 522 1. AİHM Kararlarına Uyma Yükümlülüğü .524 2. İhlalin Durdurulması, Sonuçlarının Giderilmesi ve Tekrarının Önlenmesine Yönelik Yükümlülükleri 528 a. Bireysel Tedbir Alma Yükümlülüğü 531 (1) Tazminat Ödenmesi . 533 (2) Yeniden İnceleme ve Yargılamanın Yenilenmesi. 536 (i) Genel Olarak .536 (ii) Türkiye'de Yargılamanın Yenilenmesi . 539 (3) Diğer Bireysel Tedbirler. 545 b. Genel Tedbir Alma Yükümlülüğü. 545 (1) Normatif Değişiklik Yapma ve Norm Koyma Yükümlülüğü546 (i) Genel Olarak .546 (ii) Türk Anayasa Hukukunda AİHS'in 8. Maddesi Kapsamında Yapılan Normatif Değişiklikler 551 (2) İçtihat Değişikliği Yapma Yükümlülüğü. 553 (i) Genel Olarak . 553 (ii) Türk Anayasa Hukukunda AİHM'in 8. Madde Kapsamındaki Kararları Uyarınca Yapılan İçtihadi Değişiklikler 555 (3) Diğer Genel Tedbirler 557.