Birinci Bölüm TARİHSEL TOPLU BAKIŞ A. VERGİLEMENİN TARİHSEL GELİŞİMİ............................................... 1 I. İlkçağ ................................................................ .................................... 2 II. Ortaçağ ................................................................ ................................. 9 III. Yeniçağ ................................................................ .............................. 13 B. VERGİLEMENİN VARLIĞINI HAKLI GÖSTERMEYE ÇALIŞAN TEORİLER ..... 15 I. Rasyonalist-Ferdiyetçi Devlet Görüşüne Dayanan Teoriler ............... 16 II. Organik - Kollektivist Devlet Görüşüne Dayanan Teoriler ................ 20 İkinci Bölüm VERGİLEMENİN AMAÇLARI A. VERGİ KAVRAMININ TANIMI.......................................................... . 23 B. VERGİNİN AMAÇLARI ................................................................ ........ 28 I. Amaçların Gelişimi....................................................... ...................... 28 II. Malî Amaç........................................................... ............................... 37 III. Malî Olmayan Amaçlar ................................................................ ...... 40 a. Gelirin Yeniden Dağıtımına İlişkin Amaç ...................................... 40 b. Konjonktür Politikasına İlişkin Amaç ............................................ 41 c. Büyüme Politikasına İlişkin Amaç ................................................. 42 d. Diğer Amaçlar ................................................................ ................ 43 Üçüncü Bölüm VERGİ TEKNİĞİ A. NİTELİĞİ VE ÖNEMİ ................................................................ ............ 47 VERGİ MEVZUATI........................................................ ........................ 48 VERGİ TARİFESİ ................................................................ ................... 59 I. Tarifeye İlişkin Temel Kavramlar ...................................................... 59 II. Tarife Tipleri ................................................................ ...................... 61 X a. Tek Oranlı (Mütenasip) Tarife ........................................................ 61 b. Artan Oranlı (Müterakki) Tarife ..................................................... 63 c. Tersine Artan Oranlı (Ric'i) Tarife ................................................. 65 III. Tarife Şekilleri...................................................... .............................. 68 a. Açık (Dolaysız) Artan Oranlı Vergi Tarifeleri................................ 68 1. Basamak Tarife ................................................................ ............ 70 2. Doğrusal (Lineer) Tarife .............................................................. 73 3. Eğri Tarife.......................................................... .......................... 74 b. Gizli (Dolaylı) Artan Oranlı Vergi Tarifeleri ................................. 78 c. Kombine (Bileşik) Tarifeler ............................................................ 81 D. VERGİ İDARESİ VE VERGİ DENETİMİ ............................................. 83 I. Vergi Tarhına İlişkin Yöntemler...................................................... ... 83 II. Vergi Tahsiline İlişkin Yöntemler ...................................................... 89 III. Verginin Denetimine İlişkin Önlemler ............................................... 92 E. VERGİ YARGISI......................................................... ............................ 96 Dördüncü Bölüm VERGİLERİN TASNİFİ A. SÜBJEKTİF - OBJEKTİF VERGİLER TASNİFİ .................................. 103 B. VERGİLERİN AMAÇLARINA GÖRE TASNİFİ .................................. 104 C. «DOLAYSIZ» VE «DOLAYLI» VERGİLER TASNİFİ ........................ 10 D. MÜKELLEFE VE PİYASAYA YÖNELEN VERGİLER TASNİFİ ...... 110 E. GELİR, GİDER VE SERVET VERGİLERİ TASNİFİ............................ 116 Beşinci Bölüm GELİR VERGİLERİ A. GELİR VERGİSİ ................................................................ ..................... 121 I. Tarihi Gelişimi, Mahiyeti ve Uygulama Şekilleri............................... 121 a. Tarihi Gelişimi ................................................................ ................ 121 b. Tanım ve Mahiyeti........................................................ .................. 125 c. Temel Şekilleri...................................................... .......................... 128 II. Objektif Vergi Mükellefiyeti .............................................................. 130 a. Gelir Kavramı ................................................................ ................. 130 b. Gelirin Unsurları...................................................... .......................133 c. İstisnalar ................................................................ .......................... 136 III. Sübjektif Vergi Mükellefiyeti.................................................. ........... 137 a. Mahiyeti ve Türleri ................................................................ ......... 137 b. Muaflıklar ................................................................ ....................... 138 IV. Vergiye Tâbi Gelirin Belirlenmesi.................................................... . 139 V. Tarh ve Tahsile İlişkin Sorunlar ......................................................... 142 VI. Vergi Tarifesi ................................................................ ..................... 147 B. Kurumlar Vergisi ................................................................ ..................... 149 I. Niteliği ve Tarihsel Gelişimi....................................................... ........ 150 II. Varlığını Haklı Kılan Nedenler .......................................................... 152 III. Uygulama Şekilleri ve Özel Sorunları................................................ 154 Altıncı Bölüm GİDER VERGİLERİ A. MUAMELE VERGİSİ ................................................................ ............ 158 I. Tanımı, Niteliği ve Tarihsel Gelişimi ................................................. 158 II. Türleri ve Uygulama Şekilleri ............................................................ 169 a. Gayri Safî Muamele Vergisi ........................................................... 172 1. Yayılı Muamele Vergisi .............................................................. 172 2. Toplu Muamele Vergisi .............................................................. 174 2.1. İstihsal Vergisi ................................................................ ..... 174 2.2. Toptan Ticaret Vergisi ......................................................... 175 2.3. Perakende Ticaret Vergisi.................................................... 177 b. Katma Değer Vergisi ................................................................ ...... 178 1. Tanımı ve Türleri........................................................ ................ 178 2. Hesaplanma Yöntemleri ............................................................. 180 3. Fayda ve Sakıncaları................................................... ................ 184 B. Özel Tüketim Vergileri ................................................................ ............ 186 Yedinci Bölüm SERVET VERGİLERİ A. İÇERİĞİ VE TARİHSEL GELİŞİMİ.................................................... .. 191 VARLIĞINI HAKLI KILAN NEDENLER ............................................ 194 TÜRLERİ VE UYGULAMA ŞEKİLLERİ ............................................. 197 I. Servetten Alınan Vergiler ................................................................ ... 200 a Genel Servet Vergisi......................................................... .............. 200 b. Emlâk Vergisi......................................................... ........................ 205 II. Servet Transferinden Alınan Vergiler ................................................ 207 a. Veraset ve İntikal Vergisi ............................................................... 207 b. Emlâk Alım Vergisi ................................................................ ........ 211 III.

Servet Artışı Vergileri ................................................................ ........ 211 Sekizinci Bölüm VERGİLEME İLKELERİ A. A. SMITH İLE A. WAGNER'İN VERGİLEME İLKELERİ ................. 216 I. A.

Smith'in Vergileme İlkeleri ........................................................... 216 a. Vergilemede Eşitlik İlkesi......................................................... ...... 216 b. Belirlilik (Kesinlik) İlkesi ............................................................... 217 c. Uygunluk İlkesi......................................................... ...................... 218 d. İktisadilik İlkesi ................................................................ .............. 220 II. A. Wagner'in Vergileme İlkeleri ........................................................ 221 a. Maliye Politikasına İlişkin Vergi İlkeleri........................................ 221 b. İktisadi Vergi İlkeleri....................................................... ............... 231 c. Adaletin Sağlanmasına İlişkin İlkeler ............................................. 233 d. Teknik - İdarî İlkeler........................................................ ............... 235 H. HALLER'İN VERGİLEME İLKELERİ ............................................. 236 FAYDALANMA İLKESİ........................................................ ................ 239 I. Faydalanma Kavramının Türleri ......................................................... 239 II. Faydalanma İlkesinin Uygulanma Olanakları ..........

I. Faydalanma İlkesinin Uygulanma Olanakları .................................... 240 D. İKTİDAR İLKESİ ................................................................ ................... 244 I. Ödeme Gücüne Göre Vergileme Yaklaşımı ....................................... 244 II. Ödeme Gücünün Göstergeleri ............................................................ 250 III. Vergi Yükünün Ölçülmesi.................................................... .............. 252 a. Vergi Tarifesi ve Ödeme Gücü ....................................................... 252 b. Ödeme Gücü ve Gelir Dağılımı ...................................................... 255 Dokuzuncu Bölüm VERGİLEMENİN GELİR DAĞILIMINA İLİŞKİN ETKİLERİ A. GELİR DAĞILIMINI DENKLEŞTİRME AMACI ................................ 257 I. Gelirin Yeniden Dağıtılmasını Haklı Kılan Siyasal ve İktisadi Nedenler ......... 257 II. Gelir Dağılımının Türleri........................................................ ............ 259 III. Gelir ve Servet Dağılımı Arasındaki İlişki ......................................... 260 IV. Kişisel Gelir Dağılımı Üzerindeki Etkilerin Ölçülmesi ..................... 261 B. VERGİLERİN GELİR DAĞILIMI ÜZERİNDEKİ ETKİLERİ.............. 263 I. Yükümlülerin Vergilemeye Uyum Olanakları.................................... 264 a. Toplu Bakış......................................................... ............................ 264 b. Vergiden Kaçınma Yoluyla İntibak................................................ 267 c. Vergiyi Yansıtma Yoluyla İntibak.................................................. 276 1. Yansımanın Tanımı, Önemi ve Temel Şekilleri ......................... 277 2. Yansımayı Belirleyen Mikro ve Makro Ekonomik Faktörler ..... 282 2.1. Yansımayı Belirleyen Mikro Ekonomik Faktörler .............. 285 2.2. Yansımayı Belirleyen Makro Ekonomik Faktörler ............. 287 3. Miktar ve Değer Üzerinden Alınan Tüketim Vergilerinin Yansıması .. 290 4. Kâr Üzerinden Alınan Vergilerin Yansıması.............................. 299 d. Verginin «Yerleşmesi» Olayına Uyum........................................... 304 e. Vergilerin Kişisel Gelir Dağılımı Üzerindeki Etkileri .................... 306 1. Toplu Bakış......................................................... ........................ 306 2. Çeşitli Vergilerin Kişisel Gelir Dağılımı Üzerindeki Etkileri..... 307 2.1. Gelir Vergisi......................................................... ............... 307 2.2. Kurumlar Vergisi ................................................................ 310 2.3. Gider Vergileri ................................................................ .... 310 2.4. Servet Vergileri ................................................................ ... 311 3. Ampirik Araştırmalar.................................................. ................. 311 Onuncu Bölüm VERGİLEMENİN KONJONKTÜREL İSTİKRARA İLİŞKİN ETKİSİ A. VERGİLEME VE KONJONKTÜR ........................................................ 317 I. Konjonktürün Vergi Gelirleri ve Vergi Türleri Üzerindeki Etkisi...... 319 a. Toplu Bakış......................................................... ............................ 319 b. Vergilerin Konjonktürel Esnekliği.................................................. 321 1. Gelir Vergileri....................................................... ...................... 321 2. Gider Vergileri....................................................... ..................... 323 3. Servet Vergileri....................................................... .................... 324 II. Vergilerin Konjonktür Üzerindeki Etkileri......................................... 325 a. Gelir ve Giderlerin Çarpan Etkilerine Toplu Bakış ........................ 325 b. Vergi Çarpanı ................................................................ ................. 332 c. Denk Bütçe Çarpanı....................................................... ................. 333 III. Genişleme ve Daralma Politikası Aracı Olarak Vergiler ................... 336 a. Genişleme Politikası Aracı Olarak Vergiler ................................... 336 1. Gelir Vergileri....................................................... ...................... 337 2. Gider Vergileri....................................................... ..................... 340 b. Daralma Politikası Aracı Olarak Vergiler....................................... 341 B. VERGİLEME VE STAGFLASYON..................................................... .. 344 I. Stagflasyonun Tanımı, Ortaya Çıkması ve Gelişimi........................... 345 II. Stagflasyonun Açıklanmasına İlişkin Yaklaşımlar ............................. 348 a. Yapısal İşsizlik ve Enflasyon .......................................................... 349 b. Emek Piyasası ve Stagflasyon ........................................................ 350 c. Eksik Rekabet ve Stagflasyon..................................................... .... 352 d. Gelir Bölüşümü Mücadelesi ve Stagflasyon...................................353 e. Moneterist Yaklaşım ve Stagflasyon .............................................. 353 f. Dış İktisadi Faktörler ve Stagflasyon .............................................. 357 III. Stagflasyonun Önlenmesine İlişkin Yaklaşımlar................................ 358 a. Ücret ve Fiyat Kontrolleri ............................................................... 359 b. Sektörel ve Bölgesel Ağırlıklı Önlemler......................................... 360 c. Stagflasyon ile Mücadelede Para ve Maliye Politikalarına İlişkin Araçların Optimal Bileşimi.................................................. 363 C. VERGİ POLİTİKASININ KONJONKTÜREL ETKİLERİNİ DEĞERLENDİRMEYE İLİŞKİN YAKLAŞIMLAR ... 366 I. Geleneksel Finansman Bakiyesi Yaklaşımı ........................................ 368 II. Tam İstihdam Bütçe Fazlası Yaklaşımı .............................................. 371 III. Konjonktür Açısından «Nötr» Bütçe Yaklaşımı................................. 372 Onbirinci Bölüm VERGİLEMENİN İKTİSADİ BÜYÜMEYE ETKİSİ A. VERGİLEME VE İKTİSADİ BÜYÜME ................................................ 374 VERGİLERİN İŞGÜCÜ ARZI ÜZERİNDEKİ ETKİLERİ .................... 376 VERGİLERİN SERMAYE BİRİKİMİ ÜZERİNDEKİ ETKİLERİ ........ 383 I. Vergilerin Gönüllü Tasarruflar Üzerindeki Etkileri............................ 383 II. Vergilerin Yatırım Yapma ve Risk Alma Eğilimi Üzerindeki Etkileri ....... 386 D. VERGİLEMENİN TEKNOLOJİK GELİŞME ÜZERİNDEKİ ETKİLERİ ................................................................ ................................ 388 Onikinci Bölüm RASYONEL VERGİ SİSTEMLERİ VE VERGİ REFORMLARI A. RASYONEL VERGİ SİSTEMLERİ ....................................................... 389 I. Rasyonel Vergi Sistemi Kavramının Kapsamı ve Anlamı.................. 389 II. Rasyonel Bir Vergi Sisteminin Kriterleri ........................................... 395 III. Rasyonel Vergi Sistemini Belirleme Yönünde Yapılan Başlıca Çalışmalar ................................................................ ........................... 409 a. Eski Deneyler........................................................ .......................... 409 b. Yeni Deneyler........................................................ ......................... 411 B. VERGİ YASALARINDA YAPILAN DEĞİŞİKLİKLER VE VERGİ REFORMLARI ....................... 414 I. Vergi Yasalarında Yapılan Değişikliklerin Başlıca Nedenleri ........... 414 a. Yeni vergilerin konulmasına ilişkin başlıca motifler ...................... 415 b. Mevcut vergilerin kaldırılmasına ilişkin motifler ........................... 416 c. Mevcut vergilerde yapılan değişikliklerin başlıca motifleri ........... 416 II. Vergi Reformu Yaklaşımları .............................................................. 417 Onüçüncü Bölüm ULUSLARARASI VERGİ SORUNLARI A. İÇERİĞİ VE ÖNEMİ ................................................................ .............. 420 B.

VERGİLERİN AHENKLEŞTİRİLMESİ ................................................ 422 I. Dolaylı Vergilerin Ahenkleştirilmesi.............................................. .... 422 a. Muamele Vergilerinin Ahenkleştirilmesi........................................ 423 1. Vergileme ile Uluslararası Rekabet Koşulları Arasındaki İlişkiler ................................................................ ....................... 423 2.

Muamele Vergilerinin Uluslararası Rekabet Üzerindeki Etkilerinin Teorik Analizi......................................................... .. 426 2.1. Aynı Muamele Vergisi Sistemleri ....................................... 426 2.1.1. Vergi Yükleyici Etkisi Eşit Muamele Vergisi Sistemleri ....... 427 2.1.2. Vergi Yükleyici Etkisi Farklı Muamele Vergisi Sistemleri ........ 428 2.2. Farklı Muamele Vergisi Sistemleri ...................................... 430 3. Farklı Muamele Vergisi Sistemlerinin Uluslararası Rekabet Eşitliğini Bozucu Etkilerinin Giderilmesine İlişkin Önlemler .... 433 3.1. Otomatik Denkleştirici Önlemler......................................... 433 3.2. Varış Ülkesi Prensibi ........................................................... 435 3.3. Muamele Vergilerini Ahenkleştirme Zorunluluğu............... 439 3.3.1. Ahenkleştirme Kavramının Anlamı ........................... 439 3.3.2. Avrupa Ekonomik Topluluğu Antlaşmasının Vergilerin Ahenkleştirilmesi ile İlgili Hükümleri...... 441 3.3.3. Literatürde Muamele Vergilerinin Ahenkleştirilmesine İlişkin Bilimsel Tartışmaların Evrimi ................................................................ ........ 442 3.3.4. Avrupa Ekonomik Topluluğu