KISALTMALAR ................................................................ .........................1 GİRİŞ ................................................................ ....................................... 4 I. ARAŞTIRMANIN MOTİVASYONU ............................................................. 4 II. ARAŞTIRMANIN SORULARI........................................................ ..........12 III. LİTERATÜR TARAMASI ................................................................ ......13 IV. YAKLAŞIM....................................................... .................................16 A. Seçilen Sistemler ................................................................ .....................16 B. Yöntem......................................................... ............................................18 C. Kaynaklar ................................................................ ................................19 V. ÇALIŞMANIN YAPISI.......................................................... ..................21 BİRİNCİ BÖLÜM KANUN VE KANUNİLİK KAVRAMLARI I. TERMİNOLOJİ: KANUN VE YASA ............................................................23 II. KANUN NUMARALARI VE SAYILARI...................................................... 28 III. DOKTRİNDEKİ ANALİTİK ÇÖZÜMLEMELERDE KANUN TÜRLERİ..............32 A. Genel Kanun ve Özel Kanun........................................................... ........33 B. Sürekli Kanun - Süreli Kanun ................................................................ 34 C. Temel Kanun - Temel Olmayan Kanun.................................................35 1. Karşılaştırmalı Anayasa Hukukunda "Temel Kanun" Kavramı ..... 36 2. Türkçe Literatürde Temel Kanun .................................................... 39 3. Ulusal Kaynaklarda Temel Kanun ....................................................41 a. Temel Kanun Kavramının Tanımı ve TBMM İçtüzüğü ........... 42 b. Temel Kanun Kavramının Tanımlanması.................................. 43 Ç. Kod Kanun - Çerçeve (Taşıyıcı) Kanun................................................ 46 D. Torba Kanun - Tek Amaçlı Kanun....................................................... 48 E. Nitelikli Çoğunluk Kaydına Tabi Olan/Olmayan Kanunlar.................52 F. Anayasaya Aykırılığı İleri Sürülen/Sürülemeyen Kanunlar..................53 1. İnkılap Kanunları ................................................................ ............... 54 2. İnkılap Kanunlarına Dönük Tartışmalı Öğeler ...............................57 G. Karşılaştırmalı Anayasa Hukukundaki Diğer Ayrımlar......................66 1. Süper Kanun ................................................................ .......................68 2. Sembolik Kanun ................................................................ ................ 70 3. Deneysel Kanun........................................................... ....................... 71 III. KANUNUNİLİK VE İLKESEL DAYANAKLARI...........................................72 A. Demokratik Devlet İlkesinin Uzantısı Olarak Kanunilik.................... 78 B. Hukuk Devleti İlkesinin Uzantısı Olarak Kanunilik............................ 79 C. Sözleşme'de Kanunilik İlkesinin Dayanağı...........................................81 Ç. Türkiye'de Kanunilik İlkesinin Anayasal Dayanağı............................. 82 IV. KANUN KOYMA SÜRECİ........................................................ ............ 84 A. Kanun Koymanın Tarihsel Kökleri ....................................................... 85 B. Kanunun Önerilmesi..................................................... ......................... 87 1. Kanun Teklif Etme Yetkisinin "Yatay Erkler Ayrılığı" Bağlamında Paylaşımı ................................................................ ................................90 a. Yasama Organındaki Milletvekilleri Dışındaki Özneler............91 b. Devlet Başkanları.................................................... .......................91 c. Yargı Organları ................................................................ ............. 93 2. Kanun Teklif Etme Yetkisinin "Düşey Erkler Ayrılığı" Bağlamında Paylaşımı ................................................................ ................................94 3. Kanun Teklif Etme Yetkisinin "Sosyal Erkler Ayrılığı" Bağlamında Paylaşımı ................................................................ ................................96 C. Kanun Tasarısı Hakkında Görüş Alınması..........................................100 1. Parlamento Bünyesindeki Kurul ve Komisyonlarda Görüşme ......101 2. Yargısal Organlardan Görüş Alma..................................................105 3. Halktan Görüş Alma ................................................................ ........106 Ç. Kanun Tasarısının Parlamentoda Görüşülmesi..................................107 D. Kanunun Kabul Edilmesi (Kabul Oranları) ........................................109 E. Kanunun Isdar Edilmesi........................................................ ..................111 IV. KANUNİLİK KONUSUNDAKİ BAZI TARTIŞMALI SORUNLAR ....................115 A. İdarenin Açıklamalarının Kanuna Dayanması Sorunu.......................115 B. İdarenin Hak ve Özgürlükler Lehine Tasarruflarının Kanuna Dayanması Sorunu.......................................................... .......................... 123 C. Esaslı Noktların Kanunla Düzenlenmesi Sorunu ............................... 127 1. Esaslılık Teorisi ................................................................ ................. 127 a. Esaslılık Teorisinin Uygulamasına İlişkin Örnekler.................129 b. Esaslılık Teorisine İlişkin Eleştiriler.......................................... 133 2. Esaslılık Teorisinin AYM İçtihadındaki Yeri.................................. 135 Ç. Yasama Yetkisinin Genelliğinin Belirlenmesi Sorunu......................... 138 1. Düzenleme Alanının Konu İtibarıyla Sınırlandırılmaması...........138 2. Diğer Erklere Bırakılmış Mahfuz Bir Alan Bulunmaması .............141 3. Yasama Organının Bir Konuyu Dilediği Ölçüde Ayrıntılı Düzenleme Olanağı ................................................................ .............142 D. Olağanüstü Hâllerde Kanunilik Sorunu .............................................144 1. Milletlerarası Hukuktan Doğan Yükümlülükler Yönünden Kanunilik....................................................... ........................................145 2. OHAL CBK'larının Üretim Sürecinde Kanunilik ...........................151 E. CBK ve Kanun İlişkisi Sorunu.......................................................... ..... 157 1. Karşılaştırmalı Anayasa Hukukunda Devlet Başkanlarının Düzenleme Yetkisi ................................................................ ...............158 2. CBK'ların Normlar Hiyerarşisindeki Yeri.......................................165 3. CBK'ların Kapsamı ve Sınırları ........................................................168 a. Kural 1: CBK 0ile Cumhurbaşkanlığının İdari Düzenleyici İşlemleri Farklıdır..................................................... .......................168 b. Kural 2: CBK ile Cumhurbaşkanı Kararları Farklıdır...............170 c. Kural 3: Yürütme Yetkisine İlişkin Konularda Çıkarılır........... 173 (1) "Yürütme Yetkisi ve Görevi" İfadesine Dayanarak Anlam Verme........................................................... ................................174 (2) Erkler Arasındaki İlişkiye Dayanan Anlam ........................ 175 ç. Kural 4: Kanunla Yetkilendirmeye Gerek Yoktur.....................178 (1) Münhasırlık Savı........................................................... .........182 (2) Geçiş Dönemi Savı ................................................................ 184 (3) Kural-İstisna İlişkisi Savı ......................................................185 (4) Kanun ve Kararname Alanlarının Sınırlarına Dair Bir Tartışma: Üst Düzey Kademe Yöneticileri...............................187 d.

Kural 5: Kanunda Açıkça Düzenlenen Konularda Düzenleme Yasaktır....................................................... ......................................194 1. Kuralın Kapsamı ................................................................ ......194 2. Kuralın İstisnası ................................................................ ......196 e. Kural 6: Münhasır Kanun Alanına Girmek Yasaktır ................197 f. Kural 7: Negatif Statü Haklarını Düzenleme Yasaktır..............198 1.

Kuralın Kapsamı ................................................................ ......199 2. Kuralın İstisnası ................................................................ ..... 200 g. Kural 8: Bütün Temel Haklar Yönünden Sınırlama Yasaktır. 200 1. Kuralın Kapsamı ................................................................ ...... 201 2. Kuralın İstisnası ................................................................ ...... 201 ğ. Ara Değerlendirme.................................................. ................... 202 4. Anayasa'da Münhasır Bir CBK Alanı Var Mı? .............................. 202 5. CBK'ların Hükümsüz Hâle Gelmesinin Sonuçları......................... 212 F. Uluslararası Hukuk ile Kanunların Arasındaki İlişki Sorunu ............ 214 1. Uluslararası Antlaşmaların Anayasal Değeri.................................. 218 2. Antlaşma Yapma Usulü ................................................................ ...222 3. Antlaşma Onaylama Usulü.......................................................... ....225 4. Antlaşmaların Resmî Gazete'de Yayımlanma Usulü ................... 226 5. Antlaşmaya Yürürlük Kazandırma Usulü ......................................227 6. Tekçi ve İkici Görüşler..................................................... ............... 229 7. Türkiye'de Hangi Görüş Geçerlidir? ............................................... 231 8. "Usulüne Göre Yürürlüğe Girmiş Milletlerarası Andlaşmalar Kanun Hükmündedir" Kuralının Anlamı ......................................... 236 a. Usulüne