1. BÖLÜM ŞARTLARIN ESASLI DEĞİŞİKLİĞİ İLKESİNİN TEMELİ VE GELİŞİMİ I. GENEL BİLGİLER 7 A. Uluslararası Antlaşmalar Hukuku ve ŞED İlkesi 7 B. ŞED İlkesinin Kavramsal Temeli 15 1. Terim Sorunu 15 2. İlkenin Anlamı 19 3. İlkenin Özellikleri 25 II. ŞED İLKESİNİN GELİŞİMİ 27 A. İlkenin Doğuşu ve Roma Hukuku Dönemi 27 B. İlkenin Roma Döneminden 19. Asra Kadarki Gelişimi ve Uluslararası Hukukun İlk Yazarlarının Rebus Sic Stantibus Yaklaşımları 33 C. İlkenin 19. Asırdaki Durumu 41 1. Londra Bildirisi {1871) 43 2. Jellinek: İlkenin Her Antlaşmada Zımnen Var Olduğu ve Devlete Hizmet Ettiği Görüşünün Savunucusu 46 Ç. BM'ye Kadarki Dönem ve İlkenin İki Dünya Savaşı Arasında Barışçıl Değişim İle Özdeşleştirilmesi 48 1. Barışçıl Değişim ve Rebus Sic Stantibus Bağlamında MC Misakı'nın 19. Maddesi 51 2. Döneme Ait Yargısal Uygulamalar 62 a. SHM ve Rus Tazminatı Davası {1912) 64 b. USAD ve Yukarı Savoy ve Gex Serbest Bölgeleri Davası {1929-32) 67 D. BM Dönemi 70 1. VAHS'ye Kadarki Süreç 70 2. VAHS Sonrası ve Günümüzdeki Gelişmeler 75 a. UHK'nin İlkeyle İlgili Görüşü 75 b. VAHS Sonrasındaki Süreç ve İlkenin Uluslararası Örgütlere Genişletilmesi Girişimleri 80 2. BÖLÜM ŞED İLKESİNİN ULUSLARARASI HUKUK İLKELERİYLE İLİŞKİSİ, ELEŞTİREL VE ÖZEL HUKUK BOYUTU I. ŞED İLKESİNİN ULUSLARARASI HUKUK İLKELERİYLE İLİŞKİSİ 87 A. Buyruk Kural 87 B. Mücbir Sebep 89 C. Sonraki İmkânsızlık 91 Ç. İyi Niyet 95 II. İLKENİN ULUSLARARASI HUKUKTAKİ ELEŞTİREL BOYUTU 97 A. İlkeyle İlgili Tartışmalar 97 1. Varlık Tartışması 97 2. Hukukîlik Tartışması 105 3. Süreli - Sürekli Antlaşmalar Tartışması 110 B. İlkeye Yönelik Eleştiriler 112 1. Antlaşma Yükümlülüklerinden Tek Taraflı Kurtulunabileceği Algısı 112 2. Niyet Unsuru 114 III. İLKENİN ÖZEL HUKUKTAKİ YERİ 116 A. Akdin Değişen Şartlara Uyarlanmasının Sebebi 118 B. Uyarlamayla İlgili Temel Görüşler. 120 1. İşlem Temeli Görüşü 120 2. Emprevizyon Görüşü 123 C. Akitlerin Değişen Şartlara Uyarlanması 124 Ç. İlkenin Çeşitli Kara Avrupası Ülkelerindeki Durumu 127 1. Almanya 128 2. Fransa 132 3. Türk Hukukunda Değişen Şartlar Nedeniyle Akdin Uyarlanması 134 3. BÖLÜM VAHS MADDE 62 VE ŞED İLKESİNİN HUKUKÎ SONUÇLARI I. MADDE 62'NİN ŞED'İN ŞARTLARI ÇERÇEVESİNDE TAHLİLİ 145 A. Değişikliğe Dair "Zaman" ve "Şart" Kavramları {M. 62/1) 148 B. Esaslılık Unsuru {M. 62/1) 151 1. Değişikliğin Esaslı Olması ve Esaslılığın Belirlenmesi Sorunu 151 2. İlkenin Uygulanmasına İmkân Tanıyan Temel Değişiklik Türleri 153 C. Öngörülemezlik Unsuru {M. 62/1) 158 Ç. Rıza Unsuru {M. 62/1a) 162 D. Yükümlülüklerin Boyutunun Köklü Dönüşümü Unsuru {M. 62/1) 164 E. Değişiklik Ona Başvuran İhlâli Neticesi Olmamalı {M. 62/2b) 168 F. Sınırlara Uygulanmama Hükmü {M. 62/2a) 170 II. VAHS M. 62 IŞIĞINDA ŞED'İN HUKUKÎ SONUÇLARI 174 A. İlkenin M. 62'de Belirtilen Hukukî Sonuçları 174 1. Antlaşmayı Sona Erdirme 174 2. Antlaşmadan Çekilme 179 3. Antlaşmayı Askıya Alma 181 B. İlkenin M. 62'de Belirtilmeyen ve Uygulamadan Çıkarılan İşlevleri 185 1. Antlaşmayı Değiştirme ve Soğuk Savaş Sonrası Uyarlama Antlaşmaları 185 2. Yeni Antlaşma Yapma ve Montrö Boğazlar Sözleşmesi 188 C. İlkeye Başvuruda İzlenmesi Gereken Usul 199 Ç. M. 62'nin Lafzî Yorumu ve Uygulanabilirliğine Dair Eleştiriler 206 D. Şartlardaki Değişikliğin Antlaşmaya Etkisinin Ahde Vefa Temelinde Değerlendirilmesi 210 III. YARGISAL UYGULAMALAR 215 A. Uluslararası Adalet Divanı 215 1. Değişikliğin Hayatî Olması Çerçevesinde Balıkçılık Davaları {1974).......................................................... .....................................219 2. Gabcikovo-Nagymaros Projesi Davası {1997) 225 B. ATAD ve A. Racke GmbH & Co. v. Hauptzollamt Mainz Davası {1998) ................................................................ .....................................232