İÇİNDEKİLER İçindekiler Dördüncü Baskıya Önsöz 7 Üçüncü Baskıya Önsöz 9 İkinci Baskıya Önsöz 11 Birinci Baskıya Önsöz 13 Kısaltmalar 33 Birinci Bölüm VUK VE TMS/TFRS DEĞERLEME (ÖLÇÜMLEME) GENEL ESASLAR 1.1. GİRİŞ 35 1.2. VUK, TMS/TFRS DEĞERLEME VE ÖLÇÜMLEME KAVRAMLARI 37 1.3. DEĞERLEMENİN TANIMI VE UNSURLARI 38 1.3.1. Vergi Matrahı 39 1.3.2. İktisadi Kıymetler 40 1.3.3. Takdir ve Tespit 40 1.4. VERGİ USUL KANUNU'NDA DEĞERLEME GÜNÜ 42 1.5. DEĞERLEMEDE ESAS 43 1.6. TMS/TFRS'DE KAVRAMSAL ÇERÇEVE 44 İkinci Bölüm VUK VE TMS/TFRS DEĞERLEME ÖLÇÜLERİ 2.1. VERGİ USUL KANUNU DEĞERLEME ÖLÇÜLERİ 47 2.1.1. Maliyet Bedeli 47 2.1.1.1. Değer Artırıcı Harcamalar 49 2.1.1.2. Müteferri (Bağlantılı) Giderler 49 2.1.1.3. Maliyet ve Alış Bedeli Arasındaki Farklar 50 2.1.2. Borsa Rayici 51 2.1.2.1. Fiyatlarda Bariz Kararsızlıklar Görülen Hallerde Değerleme 52 2.1.2.2. Borsa Rayici İle Değerlemeye Tabi İktisadi Kıymetler 52 2.1.3. Tasarruf Değeri 55 2.1.3.1. Tasarruf Değeri Sübjektif Bir Değerleme Ölçüsü Değildir 55 2.1.3.2. Tasarruf Değeri ile Değerleme Yapılan Haller 56 2.1.4. Mukayyet Değer 56 2.1.5. İtibari Değer 57 2.1.6. Rayiç Bedel 58 2.1.7. Vergi Değeri 59 2.1.8. Emsal Bedeli ve Emsal Ücreti 60 2.2. TMS/TFRS DEĞERLEME ÖLÇÜLERİ 61 2.2.1. Tarihi Maliyet (Maliyet Bedeli) 63 2.2.2. Cari Maliyet 64 2.2.3. Gerçekleşebilir Değer 65 2.2.4. Bugünkü Değer (Kullanım Değeri) 65 2.2.5. Gerçeğe Uygun Değer 67 2.3. VUK DEĞERLEME ÖLÇÜLERİNİN TFRS DEĞERLEME ÖLÇÜLERİ BAKIMINDAN DEĞERLENDİRİLMESİ 68 2.3.1. Maliyet Bedeli 68 2.3.2. Borsa Rayici 69 2.3.3. Tasarruf Değeri 70 2.3.4. Mukayyet Değer 71 2.3.5. İtibari Değer 72 2.3.6. Rayiç Bedel 72 2.3.7. Emsal Bedeli 74 2.3.8. Vergi Değeri 76 Üçüncü Bölüm MADDİ DURAN VARLIKLAR VE MADDİ OLMAYAN DURAN VARLIKLAR DEĞERLEME VE MUHASEBE UYGULAMALARI 3.1. GAYRİMENKULLER 77 3.1.1. Yasal Düzenleme 77 3.1.2. Gayrimenkul Kavramı 78 3.1.2.1. Türk Medeni Kanunu'nda Gayrimenkul Kavramı 78 3.1.2.2. Gelir Vergisi Kanunu'nda Gayrimenkul Kavramı 79 3.1.3. Bütünleyici Parça (Mütemmim Cüzü) 80 3.1.4. Eklenti (Teferruat) 81 3.1.5. Tesisat ve Makineler 81 3.1.6. Gemiler ve Diğer Taşıtlar 82 3.1.7. Gayri Maddi Haklar 83 3.1.8. Gayrimenkullerin İşletmeye Ayni Sermaye Olarak Dahil Edilmesi 84 3.2. GAYRİMENKULLERDE MALİYET BEDELİNE GİREN GİDERLER 86 3.2.1. Yasal Düzenleme 86 3.2.2. Satın Alma Halinde Maliyet Bedeli 86 3.2.2.1. Gümrük Vergileri, Nakliye ve Montaj Giderleri 87 3.2.2.2. Yeni Bina İnşasında Arsa Maliyetleri 90 3.2.3. İhtiyari (İsteğe) Bağlı Giderler 93 3.2.4. Finansman Giderleri 94 3.2.4.1. Döviz Kredisi Kullanılması Halinde Faiz ve Kur Farkları 95 3.2.4.2. Finansman Giderlerine Dair Bazı Yargı Kararları 96 3.3. İNŞA VE İMAL GİDERLERİ 97 3.4. GAYRİMENKULLERDE MALİYET BEDELİNİN ARTMASI 100 3.4.1. Yasal Düzenleme 100 3.4.2. Giderlerin Maliyet Bedeline Dahil Edilme Koşulları 100 3.4.2.1. Yapılan Harcamanın Normal Bakım, Tamir ve Temizleme Gideri Olmaması 101 3.4.2.2. Yapılan Harcamanın Varlıkları Genişletmek veya İktisadi Kıymetini Artırmak Maksadıyla Yapılan Giderlerden Olması 102 3.4.2.3. İktisadi Kıymetin İtfasının Tamamlanmasından Sonra Yapılan ve Faydalı Ömrü Artıran Giderlerden Olmaması 105 3.4.2.4. Gemiler ve Motorlu Kara Nakil Vasıtalarında Maliyet Bedeline Eklenmesi Gereken Giderler 107 3.4.2.5. İktisadi Kıymetin Olağanüstü Değer Kayıpları Nedeniyle Yapılan Giderler 108 3.5. DEMİRBAŞ EŞYALARIN DEĞERLEMESİ 109 3.5.1. Yasal Düzenleme 109 3.5.2. Alet, Edevat, Mefruşat ve Demirbaş Kavramları 109 3.5.3. Demirbaşların Maliyet Bedeli Kapsamında Sayılan Giderler 110 3.5.4. Demirbaşların Maliyet Bedeli Dışında Değerlemeye Tabi Tutulacağı Haller 111 3.6. TMS/TFRS VE BOBİ FRS MADDİ DURAN VARLIKLARDA DEĞERLEME 111 3.6.1. Maliyet Bedelinin Unsurları 112 3.6.2. Günlük Bakım Maliyetleri 113 3.6.3. Parçaların Yenilenmesi, Değiştirilmesi, Düzenli Kontrollerde Oluşan Giderler 113 3.6.4. İlk İktisaptan Sonraki Değerlemeler 114 3.6.4.1. Maliyet Modeli 114 3.6.4.2. Yeniden Değerleme Modeli 114 3.6.5. Maddi Duran Varlıklarda Değer Düşüklüğü 116 3.6.6. Muhasebe Uygulamaları 116 3.6.7. Yatırım Amaçlı Gayrimenkuller 141 3.6.7.1. Genel Bilgi 141 3.6.7.2. Değerleme 143 3.6.7.2.1. Başlangıç Değerlemesi 143 3.6.7.2.2. Dönem Sonu Değerlemesi 143 3.6.7.3. Gerçeğe Uygun Değer Yöntemi 144 3.6.7.4. Maliyet Yöntemi 144 3.6.7.5. Yatırım Amaçlı Gayrimenkul Sınıfına Transferi veya Bu Sınıftan Transfer 145 3.6.7.6. Elden Çıkarma 145 3.6.7.7. Muhasebe Uygulamaları 146 3.6.8. Maddi Duran Varlık Grubuyla İlgili Açıklamalar 150 3.6.9. Yatırım Amaçlı Gayrimenkullerle İlgili Açıklamalar 153 3.7. TMS/TFRS VE BOBİ FRS'DE MADDİ OLMAYAN DURAN VARLIKLARDA DEĞERLEME 157 3.7.1. Maddi Olmayan Duran Varlığın Maliyeti 158 3.7.2. Maddi Olmayan Duran Varlığın İlk İktisabından Sonra Oluşan Harcamalar 159 3.7.3. İşletme İçi Yaratılan Şerefiye 160 3.7.4. Giderlerin Muhasebeleştirilmesi 161 3.7.5. İlk İktisaptan Sonra Ölçme (Değerleme) 162 3.7.6. Maddi Olmayan Duran Varlıklarla İlgili Açıklamalar 165 3.7.7. Muhasebe Uygulamaları 168 3.8. VUK UYARINCA GAYRİMENKULLERİN DEĞERLEMESİNİN TMS BAKIMINDAN DEĞERLENDİRİLMESİ 172 3.8.1. Kavramsal Farklar 173 3.8.2. Maliyet Bedelinin Unsurlarında Farklar 174 3.8.2.1. Borçlanma Maliyetlerinde Farklar 174 3.8.2.2. İhtiyari Gider Farkları 175 3.8.3. Arsa ve Bina Değerlerinin Ayrıştırılması Farkı 175 3.8.4. Parça Amortisman Farkı 176 3.8.5. Yeniden Değerleme Model Farkı 177 3.9. VUK UYARINCA GAYRİMADDİ HAKLARIN DEĞERLEMESİNİN TMS BAKIMINDAN DEĞERLENDİRİLMESİ 178 3.9.1. Değerleme Ölçüsü Farkı 180 3.9.2. İlk İktisaptan Sonra Oluşan Harcamalarda Farklar 180 3.9.3. Borçlanma Maliyetleri Farkı 181 3.9.4. Yeniden Değerleme Model Farkı 181 3.10. AMORTİSMANLAR 182 3.10.1. Yasal Düzenlemeler ve Genel Açıklamalar 182 3.10.2. Amortisman Ayırma Koşulları 184 3.10.2.1. Envantere Dahil Olma Koşulu 185 3.10.2.2. İktisadi Kıymetin Faydalı Ömrünün Bir Yıldan Fazla Olması Koşulu 187 3.10.2.3. İktisadi Kıymetin Yıpranmaya, Aşınmaya veya Kıymetten Düşmeye Maruz Bulunması Koşulu 187 3.10.2.4. Gayrimenkuller ve Gayrimenkuller Gibi Değerlenen Kıymetlerden Olma Koşulu 189 3.10.2.5. İktisadi Kıymetin Maliyet Bedelinin Belli Bir Haddin Üstünde Olma Koşulu 189 3.10.3. Amortisman Uygulama Süreleri 190 3.10.4. Amortisman Yöntemleri 195 3.10.4.1. Normal (Doğrusal) Amortisman 195 3.10.4.2. Azalan Bakiyeler Üzerinden Amortisman Usulü 196 3.10.4.3. Kullanıma Göre Amortisman Yöntemi 198 3.10.5. Fevkalade Amortisman 199 3.10.6. Madenlerde Amortisman 202 3.10.7. Özel Maliyet Bedellerinin İtfası 203 3.10.7.1. Genel Bilgi 203 3.10.7.2. THP'de Özel Maliyetler 204 3.10.7.3. Özel Maliyet Bedelinin Oluşmasının Koşulları 205 3.10.7.4. Özel Maliyet Harcamalarının Sözleşmede Koşul Olarak Yer Alması 206 3.10.7.5. Özel Maliyet Bedelinin İtfa Süresi 207 3.10.7.6. Özel Maliyetlerin İtfasının Başlayacağı Yıl 208 3.10.7.7. Kiralayan Açısından Özel Maliyet Bedelinin Tabi Olacağı İşlemler 208 3.10.7.8. Özel Maliyet Tertibatının Kira Süresinin Sonunda Sökülüp Götürülmesi 209 3.10.7.9. Kiracı Tarafında Mevcut Bir Tesisatın Tamamen Yenilenmesi Nedeniyle Yapılan Giderler 210 3.10.7.10. İlişkili Taraflar Arasında Kiralamalarda Özel Maliyetler 210 3.10.7.11. Yap İşlet Devret Modeli ve Tevkifat Uygulaması 211 3.10.8. VUK Uygulamasında Amortismana Tabi Malların Satılması 213 3.10.9. Amortismana Tabi Malların Sigorta Tazminatı 217 3.10.10. Kıst Amortisman 218 3.10.11. Değer Artırıcı Harcamalar İçin Örnek Uygulamalar 221 3.10.11.1. Fonksiyon Artıcı Harcamalar İçin Örnek Uygulama 221 3.10.11.2. Faydalı Ömrü Uzatıcı Harcamalar İçin Örnek Uygulama 222 3.10.12. Bina ve Arazide Amortisman 222 3.10.13. Vergi Usul Kanunu'na Göre Maddi Olmayan Duran Varlıkların İtfası 224 3.10.14. TMS ve Vergi Usul Kanunu Açısından Amortisman Uygulama Farklılıkları ve Benzerlikleri 225 3.10.14.1.

Amortisman Ayırma Koşulları Açısından Farklılıklar ve Benzerlikler 225 3.10.14.2. Amortismana Tabi Tutarın Saptanmasında Farklılıklar ve Benzerlikler 226 3.10.14.3. Faydalı Ömür Bakımından Farklılıklar ve Benzerlikler 227 3.10.14.4. Amortisman Yöntemleri ve Yöntem Seçimi Açısından Farklılıklar ve Benzerlikler 229 Dördüncü Bölüm STOKLARIN DEĞERLEMESİ VE MUHASEBE UYGULAMALARI 4.1. GİRİŞ 233 4.1.1. Yasal Düzenlemeler 234 4.1.2. Maliyet Bedeli İle Değerleme 235 4.1.2.1. Satın Alınan Emtiada Maliyet Bedeli 236 4.1.2.2. İmal Edilen Emtiada Maliyet Bedeli 237 4.1.2.2.1.

Mamulün Vücuda Getirilmesi İçin Sarf Edilen İptidai ve Hammadde Bedeli 238 4.1.2.2.2. Mamule İsabet Eden İşçilik Bedeli 240 4.1.2.2.3. Genel Üretim Giderlerinden Mamule Düşen Hisse 241 4.1.2.2.4. Genel İdare Giderlerinden Mamule Düşen Hisse 242 4.1.2.2.5. Ambalajlı Olarak Piyasaya Sürülmesi Zorunlu Olan Ürünlerde Ambalaj Malzemesinin Bedeli 244 4.1.2.3. Manipülasyona Tabi Tutulan Mallarda Maliyet Bedeli 244 4.1.4. Emtia Değerlemesinde Finansman Giderleri 246 4.1.5. Emtia Niteliğindeki Altının ve Altın Kredisinin Değerlemesi 248 4.1.6. Stok Değerleme Yöntemleri 250 4.2. EMTİADA DÜŞÜK BEDELLE DEĞERLEME VE KIYMETİ DÜŞEN MALLAR 252 4.2.1. Genel Bilgi 252 4.2.2. Emtiada Düşük Bedelle Değerleme 254 4.2.2.1. Ortalama Fiyat Esası 254 4.2.2.2. Maliyet Bedeli Esası 258 4.2.2.3. Takdir Esası 258 4.2.3. Kıymeti Düşen Mallar 261 4.2.4. İmalat Artıklarının Değerlemesi 262 4.2.5. Zayi Olan Mallar 264 4.2.5.1. Zayi Olan Mallara Ait KDV 266 4.2.5.2. Değer Düşüklüğü Halinde KDV 268 4.2.5.3. Fire Sonucu Meydana Gelen Kayıplar 268 4.2.6. Kıymeti Düşen Mallardan Sayılmayan Haller 269 4.2.6.1. Çalınan Mallar 269 4.2.6.2. Modası Geçen Emtianın Değerlemesi 270 4.2.6.3. Alıcıya Geri Ödemeler ve İade Alınan Mallar 271 4.2.6.4. İmalat Süreci Dışında Oluşan Fireler 272 4.2.7. Zayi Olan Mallara Ait KDV'nin Beyannamede Gösterilme Şekli 273 4.3. TMS VE BOBİ FRS UYARINCA STOKLARIN DEĞERLEMESİ 276 4.3.1. Net Gerçekleşebilir Değer 277 4.3.2. Net Gerçekleşebilir Değer Esasının Uygulanabileceği Durumlar 279