İÇİNDEKİLER Önsöz 5 Kısaltmalar 19 Birinci Bölüm GENEL BİLGİLER §1. İŞ HUKUKU KAVRAMI 21 I. İŞ HUKUKUNUN HUKUK SİSTEMİ İÇİNDEKİ YERİ 21 II. İŞ HUKUKUNUN YAPISI VE ESASLARI 22 III. İŞ HUKUKUNUN KONUSU VE TANIMI 23 IV. İŞ HUKUKUNUN TARİHSEL GELİŞİMİ 24 1. Batı Avrupa’da 24 2. Türkiye’de 25 V. İŞ HUKUKUNA HÂKİM OLAN İLKELER 28 1. İşçinin Korunması 28 a. Genel Olarak 28 b. Anayasal Sınır 29 c. İşçi Lehine Yorum Sınırı 30 2. Statü Koyucu Özelliği 31 3. Özerkliği 32 4. Emredici Özelliği 32 5. Gerçekçiliği 33 6. İstikrarsızlığı 33 7. Gelişmeye Açık Olması 33 8. Genç Bir Hukuk Dalı Olması 34 9. Geniş Kapsamlı Olması 34 10. İdeolojik Özelliği 34 11. İktisadi Özelliği 35 12. Sosyal ve Siyasi Özelliği 35 13. Karma Nitelikte Bir Hukuk Dalı Olması 35 VI. İŞ HUKUKU İLE ANAYASA HUKUKU ARASINDAKİ İLİŞKİ 36 1. Sosyal Devlet İlkesi 36 2. Temel Haklar ve Ödevler 37 3. Emredici Hukuk Kuralları 37 4. İşçi Yararına Yorum İlkesi ve Sınırları 38 §2. İŞ HUKUKUNUN KAYNAKLARI 39 I. İŞ HUKUKUNUN MİLLİ KAYNAKLARI 39 1. Resmi Kaynaklar 39 a. Anayasa 39 b. Kanunlar 40 c. Diğer Tanzimi Tasarrufları 42 d. Yargısal/Bilimsel İçtihatlar ve Diğer Kaynaklar 43 da. Adli Yargı Kararları 43 db. Hakem Kararları 44 dc. Yüksek Hakem Kurulu Kararları 44 dd. Arabuluculuk Kararları 45 de. Bakanlar Kurulunun Teşmil Kararı 45 2. Özel Kaynaklar 45 a. Toplu İş Sözleşmeleri 45 b. İş Sözleşmeleri 45 c. İç Yönetmelikler 45 d. İşyeri Uygulamaları 47 e. İşverenin Talimat Verme Hakkı 48 II. İŞ HUKUKUNUN ULUSLARARASI KAYNAKLARI 49 1. Uluslararası Çalışma Örgütü 49 2. Birleşmiş Milletler Belgeleri 50 3. Avrupa Konseyi Sözleşmeleri 50 4. Avrupa Birliği İş Hukuku 51 5. İkili Anlaşmalar 52 III. ÇALIŞMA ÖRGÜTLERİ 52 1. Türk Çalışma Örgütü 52 a. Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı 52 aa. Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığının Görevleri 52 ab. Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı Kuruluşları 53 ac. Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığına Bağlı Kuruluşlar 53 b. Çalışma Hayatının Denetimi ve Teftişi ile Görevli Merciler 54 2. Uluslararası Çalışma Örgütü 54 a. Kuruluşu ve Amacı 54 b. Organları 55 ba. Uluslararası Çalışma Konferansı 55 bb. Yönetim Kurulu 55 bc. Uluslararası Çalışma Bürosu 55 c. Çalışmaları 55 §3. İŞ HUKUKUNDA YER ALAN YAPTIRIMLAR 57 I. HUKUKİ YAPTIRIMLAR 57 II. İDARİ YAPTIRIMLAR 58 III. CEZAİ YAPTIRIMLAR 58 IV. DİSİPLİN CEZALARI 58 1. Genel Olarak 58 2. Disiplin Cezalarının Uygulanması 59 §4. İŞ HUKUKUNDA CEZAİ ŞART 61 I. KAVRAM OLARAK CEZAİ ŞART 61 II. CEZAİ ŞARTIN UNSURLARI OLUŞUMU VE SONA ERMESİ 61 III. İŞ VE TOPLU İŞ SÖZLEŞMELERİNDE CEZAİ ŞART 62 1. Belirli Süreli İş Sözleşmelerinde Cezai Şart 63 2. Zincirleme İş Sözleşmelerinde Cezai Şart 64 3. Toplu iş Sözleşmelerinde Cezai Şart 64 İkinci Bölüm İŞ HUKUKUNUN TEMEL KAVRAMLARI VE KAPSAMI §5. İŞ HUKUKUNUN TEMEL KAVRAMLARI 67 I. İŞÇİ 67 1. İşçi Kavramı 67 2. Unsurları 68 a. İş Sözleşmesinin Varlığı 68 b. Bir İşverene Bağlı Olarak Çalışma 68 c. Bir İşte Çalışma 69 d. Ücret Karşılığı Çalışma 69 II. SÖZLEŞMELİ PERSONEL 70 III. ÇIRAK 71 1. Genel Olarak 71 2. Çıraklığa İlişkin Çıkarılan Kanunlar ve Bunlar Arasındaki İlişki 72 IV. STAJYER 73 V. İŞVEREN 73 VI. ALT İŞVEREN 74 1. Alt İşveren Kavramı 74 2. Alt İşveren-Asıl İşveren İlişkisinin Şartları ve Bu İlişkinin Meydana Gelişi 76 a. İşyerinde İşçi Çalıştıran Asıl Bir İşverenin Bulunması 76 b. Alt İşveren İşçilerinin Çalışmasını Münhasıran Asıl İşverene Ait İşyerine Tahsis Etmiş Olması 77 c. Alt İşverenin Mal ve Hizmet Üretiminin İşyerinde Yapılan İşe İlişkin Olması 78 d. İşin Gereğinden Kaynaklanan ve Teknolojik Nedenlerle Uzmanlık Gerektiren Bir Nedenle İşin Alt İşverene Verilmesi 78 e. İşin Asıl İşverene Ait İşyerinde Yapılması 79 3. Alt İşveren- Asıl İşveren Arasında Müteselsil Sorumluluk 79 4. 5510 Sayılı SSGSSK’da Düzenlenen Alt İşveren-Asıl İşveren İlişkisi 80 5. Kamu İhale Kanununda Asıl İşveren-Alt İşveren İlişkisi 80 6. İşkolu Tespitinde Asıl İşveren-Alt İşveren İlişkisi 82 7. Alt İşveren Şirketlere Ait İşkolu Tespitleri 82 8. Alt İşveren-Asıl İşveren İlişkisinin Sınırları ve Bunlara Aykırılığın Yaptırımı 84 a. Asıl İşveren İşçilerinin Alt İşveren Tarafından Çalıştırılamaması 85 b. Asıl İşveren Yanında Çalışmış Bir Kişiyle Alt İşveren İlişkisinin Kurulamaması 85 c. Asıl İşin Bölünememesi 85 9. Sınırlamaya Aykırı Davranışın Yaptırımı 86 VII. İŞVEREN VEKİLİ 86 1. Genel Olarak 86 2. İşveren Vekilinin Sorumluluğu 88 VIII. İŞYERİ VE İŞLETME KAVRAMI 89 1. İşyeri 89 a. Genel Olarak İşyeri Kavramı 89 b. İşyerinin Kurulması 90 c. İşyerinin Devri 90 d. İşyerinde İşçinin Hizmet Süresinin Bütünlüğü 91 e. İşyeri Devrinin Sözleşmenin Feshine Etkisi 91 f. İşyerinin Kapatılması 92 g. İşyeri Bildirme Mükellefiyeti 92 ga. Bir İşyerini Kurma 93 gb. Bir İşyerini Devralma 93 gc. İşyerinin Çalışma Konusunu Değiştirme 93 gd. İşyerinde Faaliyetin Durdurulması 93 2. İşletme 94 §6. İŞ HUKUKUNUN KAPSAMI 95 I. GENEL OLARAK 95 1. Kapsama İlişkin Kural 95 2. İstisnalar 96 a. Deniz ve Hava Taşıma İşleri 96 b. Elliden Az İşçi Çalıştıran (Elli dâhil) Tarım ve Orman İşleri 96 c. Aile Ekonomisi Sınırları İçinde Kalan Tarımla İlgili Her Çeşit Yapı İşleri 97 d. Evlerde Yapılan El Sanatları İşleri 97 e. Ev Hizmetleri 98 f. Çıraklar 98 g. Sporcular 98 h. Rehabilite Edilenler 99 i. Esnaf ve Küçük Sanatkârlar Kanunundaki Tanıma Uygun Olarak Üç Kişinin Çalıştığı İşyerleri 99 3. Sanayi, Ticaret, Tarım ve Orman İşlerinin Belirlenmesi 100 II. DENİZ İŞ KANUNUNUN KAPSAMI 100 III. BASIN İŞ KANUNUNUN KAPSAMI 100 IV. SENDİKALAR VE TOPLU İŞ SÖZLEŞMESİ KANUNUNUN KAPSAMI 101 V. TÜRK BORÇLAR KANUNUNUN KAPSAMI 102 Üçüncü Bölüm İŞ SÖZLEŞMESİ §7. İŞ SÖZLEŞMESİ KAVRAMI VE TÜRLERİ 103 I. İŞ SÖZLEŞMESİNİN TANIMI 103 1. İş Görme Unsuru 104 2. İşin Ücret Karşılığında Yapılması Unsuru 104 3. Bağımlılık Unsuru 105 II. İŞ SÖZLEŞMESİNİN NİTELİĞİ 107 III. İŞ SÖZLEŞMESİNİN TÜRLERİ 108 1. Sürekli ve Süreksiz İş Sözleşmeleri 108 2. Belirli Süreli ve Belirsiz Süreli İş Sözleşmeleri 109 3. Deneme Süreli İş Sözleşmeleri 111 4. Tam Süreli ve Kısmi Süreli İş Sözleşmeleri 112 a. Genel Olarak 112 b. Kısmi Süreli Sözleşmelere Uygulanacak Kurallar 114 5. Çağrı Üzerine Çalışma 115 6. Evde Çalışma 116 7. Geçici (Ödünç) İş İlişkisi 118 a. Genel Olarak 118 b. Geçici İş İlişkisinin Şartları 119 c. Tarafların Borçları 120 d. Toplu İş Hukuku Açısından Geçici İş İlişkisi 121 e. Geçici İş İlişkisinin Sona Ermesi 121 8. Takım Sözleşmesi 122 9. Tele Çalışma 122 §8. İŞ SÖZLEŞMESİNİN MEYDANA GELMESİ 123 I. GENEL OLARAK 123 II. TARAFLARIN EHLİYETİ 124 1. Ehliyet Kavramı 124 2. Sınırları 124 a. Yaş Küçüklüğü 124 b. Cinsiyet 125 c. Sağlık Durumu 125 d. Yabancılık 126 e. Toplu İş Sözleşmesinden Doğan Yasaklar 126 III. İŞ HUKUKUNDA SÖZLEŞME SERBESTİSİNİN SINIRLANDIRILMASI 126 1. Sözleşme Yapma Serbestisinin Sınırları 126 a. İşten Çıkarılanların Yeniden İşe Alınmaları 127 b. Sakat, Eski Hükümlü ve Terör Mağduru Çalıştırma 127 c. Maluliyeti Sona Eren İşçileri Çalıştırma 128 d. Askerlik veya Kanuni Ödevi Bitirenlerin Yeniden İşe Alınmaları 129 e. İşçi Kuruluşlarında Görevleri Bitenlerin Yeniden İşe Alınmaları 129 f. Hastalık Nedeniyle İşten Çıkarılan Gazetecilerin İşe Alınmaları 130 g. Diğer Durumlar 130 2. Sözleşmenin İçeriğini Düzenleme Serbestisinin Sınırları 130 3. Şekil Serbestisi ve Sınırları 131 IV. İŞ SÖZLEŞMESİNİN HÜKÜMSÜZLÜĞÜ 131 1. İş Sözleşmesinin Butlanı 131 2. İş Sözleşmesinin İptali 133 §9. İŞ SÖZLEŞMESİNİN HÜKÜMLERİ 134 I. İŞÇİNİN BORÇLARI 134 1. İşçinin İşi Şahsen İfa (Yerine Getirme) Borcu 134 2. İşçinin İşini Özenle Yapma Borcu 135 3. İşçinin Çalışma Koşullarına Uyması Borcu 136 4. İşçinin Fazla Çalışma Borcu 137 5. İşçinin Sadakat Borcu 137 6. İşçinin Teslim ve Hesap Verme Borcu 138 7. İşçinin Talimatlara Uyma (İtaat) Borcu 139 8. İşçinin Rekabet Etmeme Borcu 139 9. Özel Haller 141 II. İŞVERENİN BORÇLARI 142 1. İşverenin Ücret Ödeme Borcu 142 a. Ücret Çeşitleri