Bu kitap İslam'ın kökenlerine, doğasına ve evrimine ilişkin bir değerlendirme; aynı zamanda İslam'ın on dört yüzyıl önce köklendiği Ortadoğu ile, hala içlerinde büyük bir güç olmaya devam ettiği Arap, İran ve Türk toplumlarının kültürlerine ilişkin bir araştırmadır. İslam ve içinde geliştiği kültürler birbirinden ayrılamaz niteliktedir ve yazarın da gösterdiği gibi, birbirinin bağlamı içinde anlaşılmaları gerekir. Kitap altı bölümden oluşmaktadır. Birincisi, Ortadoğu'yu Batılı bakış açısından görmenin yarattığı sorunları betimler ve Müslüman toplum ile genellikle Hıristiyan Batı arasında yaşanan anlaşmazlıklarla dolu yüzyılların kötü sonuçlarını tartışır. İkincisi, antik, ortaçağ ve modern Arap toplumlarının kültürel özelliklerini; bireycilik, otorite, sadakat ve eşitlikçilik gibi merkezi kavramlar üzerinde odaklanarak inceler. Yazar Bölüm III'te, İslam'ın yükselişini, laik ve dinsel otoriteler arasındaki gerilimleri, büyük Müslüman imparatorluklarının yükselişini ve çöküşünü betimler. Daha sonra, Bölüm IV'te, İslam'ın kendinin evrimine, Sufiliğin, Şiiliğin, diğer mezhep ve inançların gelişimine geçer; İslam bilim ve felsefesinin kazanımları ile otorite karşıtı İslam etiğindeki ruhsal üstünlük iddialarının paradokslarını inceler. Eserinin son bölümlerinde siyahlara, kölelere ve kadınlara yönelik olumsuz Ortadoğu tutumlarını, bütün insanların eşitliğine dair kültürel ve islami iddialarla bağdaştırmaya çalışır. Sonuç bölümünde ise, despot rejimlerde yaşayan eşitlikçi halkların paradoksunu, şu andaki otoriteye direniş ve tiranlıktan kurtuluş umutlarını ele almak üzere tarih, kültür ve dinin gerçeklerini ortaya koyar. Tarihsel ve antropolojik bakış açılarının bu anlaşılır sentezi, İslam'ın ve Ortadoğu'nun geçmişteki ve bugünkü doğasına ilişkin yeni bir anlayış sağlamaktadır