Avrupa Birliği (AB) kurulduğu günden bu yana bir ticaret gücü olagelmiştir. AB Anlaşmalarına göre, Birliğin refahını arttırmanın yanı sıra, AB ticaret politikası fakir ülkelerin kalkınmasını cesaretlendirmeyi ve dünya çapında barış, demokrasi, insan hakları ve hukukun üstünlüğü gibi Avrupa değerlerini teşvik etmeyi de hedeflemektedir. Ayrıca, AB ticaret politikası uluslararası ticaretin serbestleştirilmesi hedefiyle de tanımlanmaktadır. AB ticaret politikasının hedefleri zaman içerisinde büyük oranda aynı kaldıysa da, politikanın kendisi zaman içerisinde iç ve dış faktörlerin etkisiyle değişikliklere ve kaymalara maruz kalmıştır. En son kayma Avrupa Komisyonu’nun 2006 tarihli ‘Küresel Avrupa: Dünyada Rekabet Etmek’ stratejisinde (KAS) özetlenen ve DTÖ çok taraflılığı yerine oldukça kapsamlı bir tercihli ticaret anlaşmaları (TTA) programını öncelik haline getiren ‘önce çok taraflılık’ yaklaşımından ‘rekabetçi liberalizm’ e geçiştir. Stratejinin başlatılmasının ardından AB aralarında Güney Kore, Singapur, Kanada ve daha yakın zamanda ABD’nin de aralarında bulunduğu büyük ekonomilerle ‘derin’ ve ‘kapsamlı’ ticaret anlaşmaları müzakere etmeye başlamıştır. Bu anlaşmalar sadece hedef ülkeler açısından değil, aralarında hizmetler, yatırımlar, fikri mülkiyet hakları, kamu alımlarının da bulunduğu ancak bunlarla sınırlı olmayan ‘yeni ticaret konuları’na verdiği önem bakımından da hırslı anlaşmalardır. Bu araştırma AB ticaret politikasında KAS’ın başlatıldığı 2006 yılından bu yana yaşanan kaymayı incelemekte ve özellikle TTA politikasına odaklanmaktadır. Araştırma başlıca üç soruya yanıt aramaktadır: Öncelikle KAS gerçekten AB ticaret politikasında bariz bir kayma olarak görülebilir mi, ikinci olarak hangi teorik yaklaşım bu politika değişikliğini daha iyi açıklar, ve üçüncü olarak KAS şu ana kadar TTA politikası bağlamında koyduğu hedeflere ulaşabilmiş midir. Bu araştırma politikayı belirleyen nedenler (kalkınma/güvenlik hedeflerinden ticari hedeflere) ve hırs düzeyi (hedef ülkeler ve yeni ticaret konuları bakımından) bakımından bariz bir kayma olduğunu ve bu kaymanın tek bir teorik yaklaşım ile açıklanamayacağını, ancak bütünsel bir yaklaşımın daha faydalı olacağını savunmaktadır. Araştırma ayrıca, ampirik bulgular doğrultusunda KAS’ın realist ekonomik değerlendirmeler ve AB politika- yapıcılarının neo-liberal ekonomi politikalarına duyduğu inanç ile ‘inşa edildiğini’ iddia etmektedir. Araştırma TTA politikası bağlamında AB’nin şimdiye kadar olan kazanımları sınırlı kalsa da, özellikle AB’nin ticari rakiplerinin benzer politikalar güttüğü, ‘hareketsiz kalmanın bir seçenek olmadığı’ mevcut küresel ortamda, AB’nin büyük ve yükselişte olan ekonomiler ile olan TTA müzakerelerini başarıyla tamamlaması durumunda TTA politikasının başarılı olma şansının yüksek olduğu sonucuna varmaktadır.

The European Union (EU) has been a trading power since its first day of establishment. According to the EU Treaties, besides the objective to increase the Union’s prosperity, the EU’s trade policy should also aim to encourage the development of poorer countries and promote European values such as peace, democracy, human rights and rule of law around the world. Moreover, the EU’s trade policy has traditionally been characterised by its goal of liberalisation of international trade. Yet, while the ‘objectives’ of EU Trade Policy have remained to a large extend unchanged in course of time, the ‘trade policy’ has been subjected to changes and shifts, due to internal and external factors. The most recent shift is the transformation from ‘multilateralism first’ to a ‘competitive liberalisation’ approach outlined in the European Commissions ‘Global Europe: Competing in the World’ Strategy dated 2006 (GES), which de facto prioritises a very comprehensive program of preferential trade agreements (PTA), instead of supporting WTO multilateralism. After the initiation of GES EU began to negotiate ‘deep’ and ‘comprehensive’ trade agreements with bigger economies, including South Korea, Singapore, Canada and more recently with the US. These agreements are not only ambitious with regard to the targeted countries, but they are also comprehensive in their scope by giving special importance to the ‘new trade issues’ including but not limited to services, investments, intellectual property rights, government procurement, etc. This research explores the recent shift of the EU trade policy since the initiation of the GES in 2006 and specially focus on the PTA policy. This study investigates mainly three questions: firstly, whether the GES can be really considered a clear shift in EU’s Trade/PTA policy; secondly which theoretical approach can better explain this policy change; and thirdly has the GES achieved its objectives in terms of PTA policy so far. The study argues that there is a clear shift in terms of motivations (from development/security goals towards commercial goals) and level of ambition (in terms of targeted countries and inclusion of the new trade issues) and a single theoretical approach is not sufficient to explain this shift, while a ‘holistic approach’ can be more beneficial. In line with empirical findings it claims also that the GES has been ‘constructed’ mostly by realist economic considerations and a firm belief in the neoliberal economic policies of the EU policy-makers. The study concludes that although the EU’s achievements in terms of PTA policy has remained limited in some aspects, but the global tendencies demonstrates that ‘standing still is not an option’ in the current global environment, especially when the EU’s main trade rivals pursue similar policies and there is a good chance of success if the EU can successfully conclude its on-going PTAs with big trade powers and its emerging partners.