BİRİNCİ BÖLÜM İKİNCİ KISIM İŞLETMENİN İŞLEVLERİ YÖNETİM 7.3. İKİNCİ BÖLÜM FİNANS YÖNETİMİ. 111 ÜÇÜNCÜ BÖLÜM ÜRETİM YÖNETİMİ. 129 DÖRDÜNCÜ BÖLÜM PAZARLAMA 149 BEŞİNCİ BÖLÜM MUHASEBE 169 ALTINCI BÖLÜM İNSAN KAYNAKLARl 179 YEDİNCİ BÖLÜM İŞLETMEDE BİLGİ SİSTEMLERİ 193 SEKİZİNCİ BÖLÜM İŞLETMEDE ARAŞTIRMA VE GELİŞTİRME (AR-GE) İŞLEv1 205 DOKUZUNCU BÖLÜM İŞLETMENİN SOSYAL SORUMLULUGU VE ETİK 205 BİRİNCİ KISIM İŞLETME İLE İLİŞKİLİ KONULAR BİRİNCİ BÖLÜM: İŞLETME BİLİMİ ve İŞLETMEYİ TANIYALIM 3 1. İŞLETME ve İLİŞKİLİ KAVRAMLAR 5 1.1. Örgüt 5 1.2. Üretiın Faktörleri 6 1.3. Girişimci 6 1.4. Yönetici 7 1.5. İşletıne Yönetimi 7 1.6. İşletme ve Çevresi 8 1.6.1. İşÇevresi 9 1.6.1.1. Hissedarlar 9 1.6.1.2. Çalışanlar 9 1.6.1.3. Müşteriler 1O 1.6.1.4. Rakipler. 1O 1.6.1.5. Tedarikçiler 11 1.6.1.6. İşgücü Piyasası. 11 1.6.1.7. Kredi Kuruluşları ve Bankalar. 11 1.6.2. Genel Çevre 12 1.6.2.1. Politik ve Yasal Çevre 12 1.6.2.2. Ekonomik Çevre 13 1.6.2.3. Demografik Çevre 13 1.6.2.4. Sosyokültürel Çevre 13 viii Prof. Dr. Canan ÇETİ • Ooç. Dr. M. Lütfi Arslan I Temel işlrtınccilik 1.6.2.5. Teknolojik Çevre 13 1.6.2.6. Uluslararası Çevre 14 1.6.3. Çevresel Belirsizlikler ve İşletme 14 İKİNCİ BÖLÜM: İŞLETMENİN TARİHÇESİ VE AMAÇLARI 15 1. İŞLETMENİN TARİHÇESİ. 17 1.1. Ticaret ve Zanaat Dönemi 17 1.2. Lonca Dönemi. 18 1.3. Ev Atölyeleri Dönemi 18 1.4. Sanayi Devrimi 18 1.5. Büyük İşletmeler Dönemi 19 1.6. Türkiye'de İşletmecilik. 19 2. İŞLETMENİN AMAÇLARI 22 2.1. Kar 22 2.2. Büyümek ve Süreklilik 23 2.2.1. İç Büyüme 24 2.2.2. Dış Büyüme 25 2.3. Sosyal Fayda 25 ÜÇÜNCÜ BÖLÜM: İŞLETME TÜRLERİ 27 1. İŞLETME TÜRLERİ 29 1.1. Üretilen Mal ve Hizmet Çeşidine Göre İşletmeler 29 1.1.1. Sanayi İşletmeleri 29 1.1.2. Ticaret İşletmeleri 29 1.1.3. Hizmet İşletmeleri 29 1.2. Üretim Araçlarının Sahipliğine Göre İşletmeler 30 1.2.1. Özel İşletmeler. 30 1.2.2. Kamu İşletmeleri 30 1.2.2. l. Kamu İktisadi Teşebbüsleri 31 l.2.2.1.1. İktisadi Devlet Teşekkülleri 31 1.2.2.1.2. Kamu İktisadi Kuruluşları 31 1.2.2.2. Yerel Yönetim İşletmeleri 32 1.2.2.3. Katma Bütçeli İşletmeler 32 1.2.2.4. Döner Sermayeli İşletmeler 32 1.2.3. Karma İşletmeler 32 1.2.4. Yabancı Sermayeli İşletmeler 32 1.2.4.1. 6224 Sayılı Yasaya Göre Kurulan İşletmeler. 32 1.2.4.2. Yabancı Sermaye Çerçeve Kararnamesine Göre Kurulan İşletmeler 33 1.2.4.3. Petrol Yasasına Göre Kurulan İşletmeler 33 1.2.4.4. Türk Parasını Koruma Kanunu ve Uluslararası Anlaşmalara Göre Kurulan İşletmeler 33 1.3. Hukuki Yapılarına Göre İşletmeler 33 1.3.1. Tek Kişi İşletmeleri 33 1.3.2. Şirketler 34 1.3.2.1. Adi Şirketler 34 1.3.2.2. Ticaret Şirketleri 34 1.3.2.2.1. Şahıs Şirketleri 34 1.3.2.2.1. . 1 Komandit Şirket 35 1.3.2.2.1. . 1 Kollektif Şirket 35 1.3.2.2.2. Sermaye Şirketleri 35 1.3.2.2.2. . 1 Anonim Şirket 35 1.3.2.2.2. . 1 Limited Şirket 38 1.3.2.2.2. . 1 Sermayesi Paylara Bölünmüş Komandit Şirket 39 1.3.3. Kooperatifler 39 1.4. Ulusal Kökenlerine Göre İşletmeler 40 1.4.1. Ulusal İşletmeler 40 1.4.2. Uluslararası İşletmeler 40 1.4.3. Çokuluslu İşletmeler 40 1.4.4. Küresel İşletmeler 41 1.5. İşletmeler Arası Anlaşmalara Göre İşletmeler 41 1.5.1. Centilmenlik Anlaşması. 41 1.5.2. Ortak Girişim Qoint-Venture) 42 1.5.3. Stratejik İşbirliği (Strategic Alliance) 42 1.5.4. Konsorsiyum 42 1.5.5. Birleşme (Merger) 43 1.5.6. Satın Alma (Acquisition) 43 1.5.7. Kartel ve Tröst 43 1.5.8. Holding 43 1.6. Amaçlarına Göre İşletmeler 44 1.6.1. Kar Amaçlı İşletmeler 44 1.6.2. Kar Amaçlı Olmayan İşletmeler 44 1.7. Büyüklüklerine Göre İşletmeler 44 DÖRDÜNCÜ BÖLÜM: İŞLETME KURULUŞU 47 1. İŞLETMENİN KURULUŞU 49 1.1. İşletme Kurma Fikri 49 1.2. İşletmeciliğin İlkeleri 50 1.2.1. Üretkenlik. 51 1.2.1.1. Verimlilik 51 1.2.1.2. Etkinlik. 52 1.2.2. Karlılık. 52 1.2.3. Ekonomiklik 52 1.2.4. İtibar53 1.3. İşletmenin Kuruluş Analizi ve Planlama Çalışmaları 54 1.3.1. ÖnProje 56 1.3.1.1. Ekonomik Etüt 57 1.3.1.1.1. Piyasa Araştırması ve Talep Tahmini 57 1.3.1.1.2. Büyüklük ve Kapasite Seçimi 58 1.3.1.1.3. En Uygun (Optimal) Kuruluş Yeri 60 1.3.1.1.3. . 1 Ulaşım 60 1.3.1.1.3. . 1 Hammadde 61 1.3.1.1.3. . 1 Pazar 61 1.3.1.1.3. . 1 İnsan Kaynağı 62 1.3.1.1.3. . 1 Enerji Kaynakları 62 1.3.1.1.3. . 1 İklim Koşulları 62 1.3.1.1.3. . 1 Kamu Düzenlemeleri 62 1.3.1.2. Teknik Etüt 66 1.3.1.3. Finansal Etüt 66 1.3.1.4. Hukuki Etüt 69 1.3.2. Değerlendirme ve Yatırım Kararı 69 1.3.3. Kesin Proje 69 1.3.4. Projenin Uygulanması. 70 İKİNCİ KISIM İŞLETMENİN İŞLEVLERİ BİRİNCİ BÖLÜM: YÖNETİM 73 1. KONU İLE İLGİLİ TEMEL KAVRAMLAR. 75 1.1. Yönetim 75 1.2. Yönetici 75 1.2.1. Yönetici Rolleri 76 1.2.1.1. Karar Verme Rolü 76 1.2.1.2. Sosyal Rol. 77 1.2.1.3. Bilgi Rolü 77 1.2.2. Yönetici Becerileri 77 1.2.2.1. Teknik Beceri 77 1.2.2.2. İnsan İlişkileri Becerisi 77 1.2.2.3. Kavramsal Beceri 78 1.2.3. Yönetici Kademeleri 78 1.2.3.1. Üst Kademe Yöneticiler. 78 1.2.3.2. Orta Kademe Yöneticiler 78 1.2.3.3. Alt Kademe Yöneticiler 78 2. YÖNETİM BİLİMİNİN DOGUŞU ve TARİHSEL GELİŞİMİ 79 2.1. Klasik Yönetim Teorisi 79 2.1.1. Bilimsel Yönetim Yaklaşımı 80 2.2.2. Yönetim Süreci Yaklaşımı 80 2.2.3. Bürokrasi Yaklaşımı. 82 2.2. Neoklasik Yönetim Teorisi 83 2.3. Modern Yönetim Teorisi 85 2.3.1. Sistem Yaklaşımı. 85 2.3.2. Durumsallık (Koşulsallık) Yaklaşımı. 86 2.4. Çağdaş Yaklaşım ve Uygulamalar 86 2.4.1. Kaynak Bağımlılığı Yaklaşımı 87 2.4.2. Örgütsel Strateji Yaklaşımı 87 2.4.3. Bilgi İşleme Yaklaşımı. 87 2.4.4. Vekalet Yaklaşımı. 87 2.4.5. İşlem Maliyeti Yaklaşımı. 87 2.4.6. Kurumsallaşma Yaklaşımı 88 2.4.7. Popülasyon Ekolojisi 88 3. YÖNETİMİN İŞLEVLERİ (FONKSİYONLARI) 88 3.1. Planlama 88 3.1.1. Plan Türleri 89 3.1.2. Planlama Süreci 90 3.1.2.1. Misyon ve Vizyonun Belirlenmesi 90 3.1.2.2. Amaç ve Hedeflerin Belirlenmesi 91 3.1.2.3. Varsayım ve Alternatiflerin Belirlenmesi 91 3.1.2.4. Karar Vermek. 91 3.1.2.4.1. Beyin Fırtınası. 92 3.1.2.4.2. Gordon Tekniği 92 3.1.2.4.3. Delphi Tekniği 92 3.1.2.4.4. Nominal Grup Tekniği 92 3.2. Organize Etme (Örgütleme) İşlevi 93 3.2.1. İş, Görev ve İşlevlerin Belirlenmesi. 93 3.2.2. Birey ve Birimlerin Belirlenmesi 94 3.2.2.1. Ürüne Göre Bölümlere Ayırma 94 3.2.2.2. Coğrafık Temele Göre Bölümlere Ayırma 95 3.2.2.3. Müşteri Temelinde Bölümlere Ayırma 95 3.2.2.4. Fonksiyonel Bölümlere Ayırma 95 3.2.2.5. Süreç Temelinde Bölümlere Ayırma 95 3.2.2.6. Matris Bölümlendirme 95 3.2.2.7. Takım Temelli Bölümlendirme 95 3.2.2.8. Şebeke Temelli Bölümlendirme 96 3.2.3. İlişkilerin Belirlenmesi 96 3.2.4. Örgüt Yapısı. 97 3.2.4.1. Örgüt ve Çevre 97 3.2.4.2. Örgüt ve Teknoloji 98 3.3. Yürütme 100 3.3.l. Faaliyetlerin Eşgüdümü 101 3.3.2. Çalışanların Motivasyonu 1O1 3.3.2.1. Kapsam Teorileri 102 3.3.2.2. Süreç Teorileri 103 3.3.3. İletişim 104 3.3.3.1. Kişiler Arası İletişim 104 3.3.3.2. Örgütsel İletişim 105 3.3.4. Liderlik. 105 3.3.4.1. Kişisel Nicelik Teorileri 106 3.3.4.2. Davranış Teorileri 106 3.3.4.3. Durumsallık Teorileri 107 3.4. Kontrol. 108 3.4.1. Standartların Belirlenmesi 109 3.4.l. l. Organizasyon Standartları 109 3.4.1.2. Fonksiyonel Standartlar 109 3.4.1.3. Bölüm Standartları 109 3.4.1.4. İş Standardarı 110 3.4.2. Performans Ölçümü 110 3.4.3. Standart Performans Karşılaştırması 110 3.4.4. Değerlendirme 110 İKİNCİ BÖLÜM: FİNANS YÖNETİMİ. 111 1. FİNANSMAN YÖNETİMİ 113 1.1. Finansal Planlama 114 1.2. Fon Sağlama 114 1.2.1. Kısa Dönemli Finansman 115 1.2.2.

Orta Dönemli Finansman 115 1.2.3. Uzun Dönemli Finansman 115 1.3. Finansal Tablolar 115 1.4. FinansalAnaliz 116 1.4.1. Karşılaştırmalı Tablo Analizi 116 1.4.2. Başa Baş Noktası Analizi 116 1.4.3. Finansal Oranlar 117 1.4.3.1 Likidite Oranları. 117 1.4.3.2 Kaldıraç Oranları 118 1.4.3.3 Karlılık Oranı 118 1.4.3.4 Faaliyet Oranları 119 1.5. Finansal Piyasaların İşleyişi ve Finansman Kaynakları 119 1.5.1. Bankalar 121 1.5.1.1. Vadeli Krediler 121 1.5.1.2. Açık Kredi 121 1.5.1.3. Döner Kredi Anlaşması 121 1.5.2. Sermaye Piyasası. 122 1.5.2.1.

Menkul Kıymetler 122 1.5.2.2. Hisse Senetleri. 1. 22 1.5.2.3. Tahviller 122 1.5.2.4. Gelir Ortaklığı Senetleri 122 1.5.2.5. Yatırım Fonları. 123 1.5.2.6. Banka Bonoları 123 1.5.2.7. Hisse Senedi İle Değiştirilebilir Tahvil. 123 1.5.2.8. Varlığa Dayalı Menkul Kıymet. 123 1.5.2.9. Finansman Bonoları. 123 1.5.2.10. Depo Sertifikaları. 124 1.5.2.11. Türev Finansal Araçlar 124 1.5.2.11.1. Forward (Alivre) Sözleşmeler 124 1.5.2.11.2. Funıres (Vadeli İşlem) Piyasalar 125 1.5.2.11.3. Opsiyon Piyasaları. 125 1.5.2.l 1.4. Swap Piyasaları. 125 1.5.3. Satıcı Kredileri 126 1.5.4. Finansman Bonosu 126 1.5.5. Faktöring 126 1.5.6. Forfaiting 127 1.5.7. Leasing 127 1.6.

Finansal Denetim 127 ÜÇÜNCÜ BÖLÜM: PAZARLAMA 129 1. PAZARLAMA 131 1.1. Pazarlama Kavramı ve Gelişimi 131 1.2. Pazarlama Planlaması 132 1.3. Pazarlama Araştırması. 133 2. PAZARLAR ve ALICILAR 134 2.1. Tüketici Pazarları 135 2.1.1. Tüketici Davranışları 136 2.1.2. Tüketicinin Karar Alma Süreci 136 2.2. Endüstriyel Pazarlar 137 3. PAZARLAMA KARMASI 138 3.1. Ürün: Mal veya Hizmet 139 3.1.1. Ürün Yaşam Döngüsü 140 3.1.2. Markalama ve Ürünlerin Tanmlması. 141 3.1.3. Hizmetler ve Stratejileri. 142 3.2. Dağıtım 142 3.2.1. Dağıtım Kanalları. 142 3.2.2. Dağıtım Türleri 143 3.2.4. Fiziksel Dağıtım 143 3.3. Tutundurma 144 3.3.2.1. Kişisel Satış 145 3.3.2.2. Reklam 145 3.3.2.3. Satış Promosyonları. 146 3.3.2.4. Halkla İlişkiler 146 3.3.2.5. Doğrudan Pazarlama 146 3.4. Fiyatlandırma 146 3.4. l. Fiyatlandırma Amaç ve Stratejileri 147 3.4.2. Fiyatlandırma Yöntemleri 147 3.4.3. Fiyat Politikaları 148 DÖRDÜNCÜ BÖLÜM: ÜRETİM YÖNETİMİ 151 1. ÜRETİM YÖNETİMİ 151 1. . l. Ürecim Sistem ve Stratejileri. 151 1.1. l. Proje Tipi Üretim Sistemleri. 151 1.1.2. Siparişe Göre Üretim 151 1.1.3. Parti Üretimi. 152 1.1.4. Seri Üretim 152 1.1.5. Sürekli Üretim 152 1.2. Üretim Planlama 153 1.2.1 Uzun Dönemli Üretim Planları. 153 1.2.2 Orta Dönemli Üretim Planları. 154 1.2.3 Kısa Dönemli Üretim Planları 154 1.3. Üretim Yönetiminde Teknoloji Seçimi 154 1.4. İş Yeri Düzenleme 155 1.4.1. Sabit Konumlu Yerleşim 156 1.4.2. Süreç Odaklı Yerleşim 156 1.4.3. Ürün Odaklı Yerleşim 156 1.4.4. Büro Yerleşimi 157 1.4.5. Perakende Satış Yerleşimi 157.

1.4.6. Depo Yerleşimi 157 1.5. Materyal Ycinetimi 157 1.6. Lojistik Yönetimi 158 1.7. Stok Ycinetimi 159 1.7.1. Stokların Sınıflandırılması. 160 1.7.2. Stok Kontrol Sistemleri 161 1.7.3. Stok Kontrolünde JIT Prensibi 162 1.7.4. Stok Kontrolünde Kanban Ycintemi 163 1.8. Proje Ycinetimi ve Proje Değerlendirme ve Gözden Geçirme Tekniği-PERT . 163 1.9. Üretimde Yeni Eğilimler. 164 BF.ŞİNCİ BÖLÜM: MUHASEBE 16 ı. TEMEL KAVRAMLAR VE MUHASEBENİN TEKNİK YAPISI. 17 1.1 Muhasebenin Tanımı 17 l J .2 Muhasebe İşlevinin Paydaşları 17 l 1.3. Muhasebenin Kapsamı ve Muhasebe Bilgileri 17 1.3.1 . Hesap. 17:\ 1.3.2. Belgeler 17:\ 1.3.3. Hesap Plan ı 17:\ 1.3.4. Yevmiye Defteri. 17 'l 1.3.5. Defter-i Kebir 17<:ı 1.3.6. Envanter Defteri . . 17 ) 1.3.7. Bilanço. 17 ) 1.3.8. Gelir Tablosu. . 17<;; 2. MALİYET MUHASEBESİ . . . 17) 3. MUHASEBE DENETİMİ. 17 ALTINCI BÖLÜM: İNSAN KAYNA.KLARI 179 1. İNSAN KAYNAKLARI: İÇERİK VE İLİŞKİLİ KAVRAMLAR .18). 2. İNSAN KAYNAKLARI YÖNETİMİNİN İŞLEVLERİ 18l 2.1. İş Analizi ve İş Tanım ı. 182 2.2. İnsan Kaynakları Planlaması . . l 83 2.3. Çalışan Tedariki ve İstihdam (Kad rolama) 184 2.4. Eğitim (Yetiştirme) ve Geliştirilm e 185 2.5. Kariyer Yönetimi ve Planlaması 187 2. 6. Perform ans Değerlendirm esi 188 2.7. İş Değerleme ve Ücret Yönetimi 189 2.8. Sendika İlişkileri ve Toplu Pazarlık 190 2.9. Çalışan Sağlık ve G üvenliği 191 2. 1O. İnsan Kaynakları Bilgi Sistemleri ve İnsan Kaynakları Yönetiminin Değerlendir ilm esi 191 YEDİNCİ BÖLÜM: İŞLETMEDE BİLGİ SİSTEMLERİ 193 1. YÖNETİM BİLİŞİM SİSTEMLERİ 195 1.1. Bilgi Kavramı ve Yeni Ekonomi 195 1.2. Yeni Ekonomid e İş Süreçleri 197 1.3. Bilgi Sistemleri 198 l.3 .1. Bilgi Sisteminin Öğeleri 198 1.3.2. Başlıca Bilgi Sistemleri. 199 1.3.2.1. Kurumsal Kaynak Planlaması. 200 1.3.2.2. Müşteri İlişkileri Yônetimi 201 1.3.2.3. Operasyon Yônetim Sistemi 201 1.3.2.4. Tedarik Zincir i Yônetimi 202 1.3.2.5. İnsan Kaynakları Bilgi Sistemleri 202 1.3.3. Bilgi Sistemlerini n Güvenliği 202 SEKİZİNCİ BÖLÜM: İŞLETMEDE ARAŞTIRMA VE GELİŞTİRME (AR-GE) İŞLEVİ 205 1. GİRİŞ 2.07 2. ARAŞTIRMA VE GELİŞTİRME (AR-GE) NEDİR? 207 3. ARAŞTIRMA-GELİŞTİRME'NİN ÖNEMİVEAMAÇIARI 207 4. AR&GE ÇALIŞMALARININ TARİHÇESİ. 208 5. AR&GE ÇEŞİTLERİ 209 T emel Araştırma 209 Uygulamalı Araştırma . . . . 21O D eneysel Geliştirme. 21O 6. ı\.R-(;E İŞLEVİNİN AŞAMAIARI 210 7. AR8 :GE FAALİYETLERİ VE YENİLİK. 211 i. 1 . Yenilik Kavramının Ö nemi 2 12 7 2. Yenilik Çeşitleri. 212 7 :-\. Yenilik Stratejileri ve Açık Yenilik. 213 DOKUZUNCU BÖLÜM: İŞLETMENİN SOSYAL SORlfMl .ULUGUVE ETİK 215 1. SOSYAL SORUMLULUK 217 1. l İşletmenin Sosyal Sorumluluğu 217 1.2 Paydaş Yaklaşımı 217 1.2.1. Çalışanlara Yönelik Sorumlul uklar 218 1.2.2. Müşterilere Yönelik Sorumluluklar 218 1.2.3. Çevreye Karşı Sorumluluklar. 218 1.3. Sosyal Soruml uluk Düzeyi 219 2. ETİK 220 2.1. Iş Etiği 220 2.2. Etik Yaklaşımları 222 2.3. lş Etiğin e Göre İşletmeler 222 2.4. Etik ve Hukuk 222 Yararlanılan Kaynaklar 225 Dizin 233