DIŞ TİCARET TEORİLERİ VE DIŞ TİCARET DENGESİ SAĞLAMA POLİTİKALARI ..... 5 2.1. Dış Ticaret Teorileri ... 5 2.1.1. Klasik Dönem Öncesi Anlayış ve Merkantilizm ......... 6 2.1.2. Fizyokrasi ........ 7 2.1.3. Klasik Dış Ticaret Teorisi ... 8 2.1.3.1. Mutlak Üstünlükler Teorisi 9 2.1.3.2. Karşılaştırmalı Üstünlükler Teorisi ...... 11 2.1.3.3. John Stuart Mill ve Klasik Dış Ticaret Yaklaşımı ..... 13 2.1.4. Neoklasik Dış Ticaret Teorisi...... 13 2.1.5. Modern Dış Ticaret Teorileri ...... 14 2.2. Dış Ticaret Denge Politikaları ve Küresel Ticaret Savaşları 15 2.2.1. İthal İkamesine Yönelik Sanayileşme Stratejisi ........ 17 2.2.2. İhracata Dayalı Sanayileşme Stratejisi .. 18 2.3. Dış Ticaret Denge Politikaları ve Yeni Korumacılık Anlayışı ........ 20 2.3.1. Liberal Dış Ticaret Politikaları ve Uluslararası Ticaretin Gelişimi ......... 22 2.3.2. Küresel Ticaret Savaşları ve Yeni Korumacılık Anlayışı ......... 26 2.4. Yeni Dış Ticaret Dengesi Sağlama Politikaları ve Türkiye'nin Dış Ticaretine Etkileri ......... 39 III. TEŞVİK KAVRAMI VE AMAÇLARI ....... 43 3.1. Devlet Teşviklerine İlişkin Yaklaşımlar . 45 3.1.1. Dünya Ticaret Örgütü (Dtö) Sübvansiyon Tanımı .... 46 3.1.2. OECD Kapsamında Devlet Yardımları Tanımlaması ......... 47 3.1.3. Avrupa Birliği (AB) Kapsamında Devlet Yardımları Tanımlaması .. 48 3.2. İhracat Kavramı ve Çeşitleri ......... 50 3.2.1. İhracat Kavramı ....... 50 3.2.2. İhracat Çeşitleri ....... 50 3.2.2.1. Mevzuat Çerçevesinde İhracat Çeşitleri ........ 51 3.2.2.2. Uluslararası Pazarlara Giriş Metoduna Göre İhracat Çeşitleri ..... 52 İHRACATI TEŞVİK TEDBİRLERİ VE DIŞ TİCARETTE DENGE POLİTİKALARI ........ 53 4.1. İhracatı Teşvik Tedbirleri ve Örnek Uygulamaları: Güney Kore Ekonomisinin Dönüşümü ... 55 4.2. İhracatı Teşvik Tedbirleri Çerçevesinde Türkiye ve Güney Kore Uygulamalarının Karşılaştırılması 58 4.3. İhracatın Önemi ve Ekonomik Büyümeye Etkisi ........ 62 4.4. Türkiye'nin İhracatının Gelişimi ve Ekonomik Büyüme İlişkisi .... 68 4.5. Türkiye'de İhracatı Teşvik Tedbirleri ..... 72 4.5.1. 1980 Öncesi Türkiye'de İhracatı Teşvik Tedbirleri ve Uygulamaları . 73 4.5.2. 1980 Sonrası Türkiye'de İhracatı Teşvik Tedbirleri ve Uygulamaları . 75 4.6. Türkiye'de Uygulanan İhracat Teşvikleri ......... 77 4.6.1. Pazar Araştırmasına İlişkin Pazara Giriş Desteği ...... 78 4.6.2. Rapor ve Yurt Dışı Şirket Alım Desteği 79 4.6.3. Sektörel Ticaret Heyeti ve Alım Heyeti Programları Desteği 79 4.6.4. E-Ticaret Niteliğindeki Siteler Kapsamında Üyelik Desteği 80 4.6.5. Pazara Giriş Belgelerinin Desteklenmesi ........ 80 4.6.6. Uluslararası Rekabetçiliğin Geliştirilmesinin Desteklenmesi (Ur-Ge) ..... 80 4.6.7. İhracatçıya Alıcı Kredisi ve Sigorta Tazmin Desteği 81 4.6.8. Fuar Katılım Desteği ......... 81 4.6.9. Markalaşma ve TURQUALITY® Desteği ...... 81 4.6.10.Vergi, Resim ve Harç İstisnası .... 83 4.6.11.İhracatta KDV İstisnası ..... 83 4.7. Gümrük Rejim Türleri ve Bu Kapsamdaki Teşvikler . 84 4.7.1. Serbest Dolaşıma Giriş Rejimi .... 84 4.7.2. Transit Rejimi 84 4.7.3. Antrepo Rejimi ........ 84 4.7.4. Hariçte İşleme Rejimi ........ 85 4.7.5. Gümrük Kontrolü Altında İşleme Rejimi ........ 85 4.7.6. Geçici İthalat Rejimi ......... 86 4.7.7. Dahilde İşleme Rejimi ....... 86 4.7.8. İhracat Rejimi 86 4.8. Eximbank Kredileri ... 86 DEVLET YARDIMI OLARAK DAHİLDE İŞLEME REJİMİ VE DIŞ TİCARETE ETKİSİ ........ 89 5.1. Türkiye'de Dahilde İşleme Rejiminin Gelişim Aşamaları .... 89 5.1.1. Dahilde İşleme Rejiminin Amacı 89 5.1.2. Dahilde İşleme Rejiminin Avantajları ... 91 5.1.3. Dahilde İşleme Rejimi Uygulamasının Önemi 93 5.2. Dahilde İşleme Rejiminin Ana Şartları ... 98 5.3. Dahilde İşleme Rejimi Tedbirleri .. 99 5.3.1. Şartlı Muafiyet Sistemi ...... 99 5.3.1.1. Teminat ve İndirimli Teminat Uygulaması 101 5.3.2. Eş Değer Eşya Uygulaması ....... 101 5.3.3. Yurt İçi Alım ......... 103 5.3.4. Telafi Edici Vergi .. 104 5.3.5. Geri Ödeme Sistemi ........ 105 5.4. Dahilde İşleme Rejimi Uygulama Esasları ........ 108 5.4.1. Dahilde İşleme İzin Belgesi Süreci ve İlk Başvuru . 108 5.4.2. Dahilde İşleme İzni Süreci ........ 109 5.4.3. Dahilde İşleme İzni Verilecek Hâller .. 109 5.4.4. Dahilde İşleme İzni Verilmeyecek Eşya Listesi ...... 110 5.5. DİR'in İthalata Etkileri ..... 111 5.5.1 İthalat Vergileri Kapsamında Etki ve Sonuçları ...... 111 5.5.2. Rekabetçi Hammadde ve Yarı Mamul Temini Açısından Etkileri .. 112 5.6. DİR'in İhracata Etkileri..... 114 5.6.1. Rekabetin Artışına Olan Etkileri ......... 114 5.6.2. İhracat ve İthalat Arasındaki İlişki ve Bağlılık Etkisi ....... 115 5.6.3. DİR ve Sektörel Yaygınlığı ....... 117 5.7. DİR'in Eksik Yönleri ve Eleştiriler ....... 117 DAHİLDE İŞLEME REJİMİ KAPSAMINDAKİ DIŞ TİCARET VE DENGESİNİN DEĞİŞİMİ VE EKONOMİK BÜYÜMEYE ETKİSİ: AMPİRİK BİR ANALİZ .. 119 6.1. Literatür......... 119 6.1.1. DİR ve DİR'in Olumlu Sonuçlarını Analiz Eden Çalışmalar ... 120 6.1.2. Genel İhracat Teşviklerinin ve DİR'in Ekonomik Büyümeyle Olan İlişkisini Analiz Eden Çalışmalar 121 6.1.3. DİR ve DİR'in İthalat Artışına ve Dış Ticaret Dengesine Olumsuz Etkilerini Analiz Eden Çalışmalar . 124 6.2. Metodoloji ..... 126 6.2.1. Araştırmanın Amacı ........ 126 6.2.2. Araştırmanın Önemi ........ 127 6.3. Yöntem 128 6.3.1. Araştırmanın Modeli ve Hipotezleri .... 128 6.3.2. Verilerin Toplanması ve Çözümlenmesi ....... 128 6.3.3. Verilerin Çözümlenmesi . 129 6.4. Bulgular......... 129 6.4.1. Tanımlayıcı Bulgular ....... 130 6.4.2. Araştırma Hipotezlerine İlişkin Bulgular ...... 131 VII. SONUÇ VE ÖNERİLER ........ 137 KAYNAKLAR ..... 147 ÖZ GEÇMİŞLER 169 Prof. Dr. Uğur Özgöker ... 169 Dr. Yusuf İnamoğlu ......... 171