İÇİNDEKİLER İçindekiler Önsöz 7 Üçüncü Basıda Yenilikler 9 Dördüncü Basıda Yenilikler 11 Beşinci Basıda Yenilikler 12 İçindekiler 13 Kısaltmalar 21 Birinci Bölüm ULUSLARARASI HUKUK SİSTEMİ VE ULUSLARARASI TOPLUM 23 I. GİRİŞ 23 II. ULUSLARARASI HUKUKUN TANIMI 24 III. ULUSLARARASI HUKUKTA TERİM SORUNU 25 IV. ULUSLARARASI HUKUK SİSTEMİNİN DOĞUŞU VE GELİŞİMİ 27 A. Uluslararası Hukukun Doğuşu - İlk Yıllar 27 B. Uluslararası Hukuka İlişkin Klasik Yaklaşımlar: Tabii (Doğal) Hukuk ve Pozitivist Hukuk Görüşü 29 C. Uluslararası Hukuka İlişkin Modern Yaklaşımlar: Realist ve Liberal Görüşler 32 V. ULUSLARARASI HUKUKUN ROLÜ VE ÖNEMİ 34 VI. ULUSLARARASI HUKUKUN KAPSAMI 36 VII. ULUSLARARASI HUKUKUN DİĞER HUKUK SİSTEMLERİ VE HUKUK DALLARINDAN AYRIMI 38 A. Devletler Hususi Hukuku (Milletlerarası Özel Hukuk, Uluslararası Özel Hukuk) - Uluslararası Hukuk 38 B. Avrupa Birliği Hukuku - Uluslararası Hukuk 39 C. Transnasyonal (Ulusötesi, Milliötesi) Hukuk - Uluslararası Hukuk 41 D. Ulusal Hukuk - Uluslararası Hukuk 42 VIII. ULUSLARARASI HUKUK SİSTEMİNE YÖNELİK TEMEL ELEŞTİRİLER 42 IX. ULUSLARARASI HUKUK SİSTEMİNİ UYGULAMA ARAÇLARI/MEKANİZMALARI 45 A. Yaptırımlar ve Birleşmiş Milletler Sistemi 46 B. Yargı Yolu 48 C. Ulusal Hukuk Sistemleri 49 D. Devletler 51 E. Uluslararası Sivil Toplum Kuruluşları (NGO's) 51 X. ULUSLARARASI HUKUKUN GELECEĞİ 52 Tartışma Soruları 55 İkinci Bölüm ULUSLARARASI HUKUKUN KAYNAKLARI 57 I. GİRİŞ 57 II. ULUSLARARASI ADALET DİVANI STATÜSÜ 38. MADDE DÜZENLEMESİ 59 III. ANDLAŞMALAR 62 IV. ULUSLARARASI ÖRF-ADET KURALLARI (YAPILAGELİŞ, TEAMÜL) 65 A. Örf-Adet Kuralının Tanımı 66 1. Maddi Unsur (Devlet Uygulamaları) (Objektif Unsur) 66 a. Maddi Unsura İlişkin Özel Durumlar 69 aa. Devlet Uygulamalarının Kapsamı 69 bb. Devlet Uygulamalarının Süresi 71 cc. Devlet Uygulamalarına Israrla Karşı Çıkan Devletlerin Hukuki Durumu (Israrlı Muhalif, Persistent Objector) 73 2. Manevi Unsur (Subjektif Unsur, Opinio Juris Sive Necessitatis) 76 B. Andlaşma Hükümlerinin Örf-Adet Kuralına Dönüşmesi 78 V. GENEL HUKUK İLKELERİ 79 A. Tabii (Doğal) Hukuk Görüşü 81 B. Hukuk Sistemlerinin Ortak Kural ve İlkeleri 81 C. Uluslararası Hukukun Genel İlkeleri 83 D. Hakça İlkeler (Equity Principles) 84 VI. YARGI KARARLARI 87 VII. DOKTRİN 90 VIII. ULUSLARARASI HUKUKUN DİĞER KAYNAKLARI 91 A. Uluslararası Örgüt Kararları 91 1. Birleşmiş Milletler Kararları 92 a. Güvenlik Konseyi Kararları 92 b. Genel Kurul Kararları 92 2. Bölgesel Örgüt Kararları 94 B. Soft Law (Bağlayıcı Niteliği Olmayan Uluslararası Hukuk Metinleri) 95 C. Uluslararası Hukuk Komisyonu 97 D. Uluslararası Hukukun Buyruk Kuralları (Jus Cogens) 99 IX. SONUÇ 101 Tartışma Soruları 103 Üçüncü Bölüm ANDLAŞMALAR HUKUKU 105 I. GİRİŞ 105 II. ANDLAŞMALAR HUKUKUNUN KAYNAKLARI 106 III. ANDLAŞMA NEDİR? 107 A. Andlaşmanın Unsurları 108 1. İrade Beyanı 108 a. İrade Beyanının Şekli 109 b. En Az İki İrade Beyanının Olması 110 c. İrade Beyanlarının Hukuki Sonuç Doğurmaya Yönelik Olması 111 2. Uluslararası Hukuk Kişisi Olma 113 3. Uluslararası Hukuk Kurallarına Tabi Olma 114 B. Andlaşmalar Hukukunda Terim Sorunu 115 IV. ANDLAŞMALARIN SINIFLANDIRILMASI 117 A. Uygulama Alanı Bakımından Sınıflandırma 117 B. Modern/Çağdaş Sınıflandırma 118 1. Sözlü Andlaşmalar - Yazılı Andlaşmalar 119 2. İki Taraflı Andlaşmalar - Çok Taraflı Andlaşmalar 119 3. Hukuk Kuralı Koyan Andlaşmalar - Akit Andlaşmalar 120 4. Doğrudan Etki Doğuran Andlaşmalar - Doğrudan Etki Doğurmayan Andlaşmalar 120 V. ANDLAŞMALARIN YAPILIŞI 124 A. Andlaşma Metninin Oluşturulması 124 B. Andlaşma Metninin Kabulü 126 C. Andlaşma Metninin Resmileştirilmesi 127 D. Andlaşma Metninin Bağlayıcılık Kazanması 129 1. İmza 130 2. Andlaşmayı Teşkil Eden Belgelerin Teatisi (Değiş-Tokuşu) 130 3. Onaylama 130 4. Kabul ve Tasvip 132 5. Katılma 132 E. Çekinceler 132 1. Genel Olarak Çekince Kavramı 132 2. Soykırım Sözleşmesi'ne Çekinceler Davası (Reservations Case) 135 3. 1969 Tarihli Viyana Andlaşmalar Hukuku Sistemi 136 F. Andlaşmaların Yürürlüğe Girmesi 138 G. Andlaşmaların Tescili ve Yayınlanması 139 VI. ANDLAŞMALARIN UYGULANMASI 140 A. Ahde Vefa (Pacta Sunt Servanda) İlkesi 140 B. Geriye Yürümezlik İlkesi 142 C. Mülkilik İlkesi 142 D. Andlaşmaların Ardıllığı ve Çatışması 143 E. Andlaşmalar ve Üçüncü Devletler 143 VII. ANDLAŞMALARIN TADİLİ VE DEĞİŞTİRİLMESİ 145 VIII. ANDLAŞMALARIN YORUMLANMASI 146 A. Genel Yorum Kuralları 147 1. İyi Niyet İlkesi 147 2. Terimlerin Olağan Anlamına Uygun Yorumlama 148 B. Tamamlayıcı Yorum Kuralları/Araçları 149 C. İki veya Daha Fazla Dilde Akdedilen Andlaşmalar 150 IX. ANDLAŞMALARIN GEÇERLİLİĞİ 150 A. İç Hukuk Düzenlemelerine Aykırılık 151 B. Hata 153 C. Hile ve Temsilcinin Ayartılması 154 D. Tehdit (Zorlama, Baskı) 154 E. Jus Cogens (Emredici, Buyruk) Kurallar 156 F. Andlaşmanın Geçersizliğini İleri Sürme Usulü ve Geçersizliğin Sonuçları 156 X. ANDLAŞMALARIN SONA ERMESİ, ANDLAŞMA HÜKÜMLERİNİN ASKIYA ALINMASI 157 A. Andlaşmanın Rıza ile Sona Ermesi 157 B. Andlaşmanın Ağır İhlali 158 C. Sonraki İmkansızlık 160 D. Andlaşmanın Yapıldığı Şartlarda Köklü Değişiklikler Olması 161 E. Diplomatik veya Konsolosluk İlişkilerinin Kesilmesi 163 F. Andlaşmanın Sona Ermesi veya Andlaşma Hükümlerinin Askıya Alınmasının Hukuki Sonuçları 163 XI. ANDLAŞMALARA DEVLETLERİN ARDIL OLMASI (HALEFİYET) 163 XII. SONUÇ 164 Tartışma Soruları 166 Dördüncü Bölüm ULUSLARARASI HUKUK - ULUSAL HUKUK 169 I. GİRİŞ 169 II. TEORİDE ULUSLARARASI HUKUK-ULUSAL HUKUK İLİŞKİSİ 170 A. Konu ile İlgili Teorik Yaklaşımlar 170 1. Tekçi (Monist) Görüş 170 2. İkici (Dualist) Görüş 172 B. Teorik Yaklaşımların Uluslararası Uygulamaya Yansıması 173 C. Teorik Yaklaşımlar Açısından Türk Hukuk Sisteminin Değerlendirmesi 174 III. UYGULAMADA ULUSLARARASI HUKUK-ULUSAL HUKUK İLİŞKİSİ 179 A. Uluslararası Yargı Kuruluşları Tarafından Ulusal Hukuk Kurallarının Uygulanması 180 B. Uluslararası Hukuk Kurallarının Ulusal Yargı Organları Tarafından Uygulanması 182 1. Örf-Adet Hukuku ve Türk Hukuku Uygulaması 183 2. Andlaşmalar ve Türk Hukuku Uygulaması 185 a. Türk Hukukunda Andlaşmaların Sınıflandırılması 185 aa. Onaylanması İçin Kanunla Uygun Bulunması Gereken Andlaşmalar 186 bb. Onaylanması İçin Kanunla Uygun Bulunması Gerekmeyen Andlaşmalar 187 b. Andlaşmaların Hiyerarşi Bakımından Türk Hukukundaki Yeri 190 c. Türk Mahkeme Kararları 191 d. Diğer Devlet Uygulamalarına Örnekler 192 aa. Andlaşmalar ve Birleşik Krallık Uygulaması 192 bb. Andlaşmalar ve Amerika Birleşik Devletleri Uygulaması 194 IV. SONUÇ 197 Tartışma Soruları 198 Beşinci Bölüm ULUSLARARASI HUKUK KİŞİLERİ VE TANIMA 201 I. GİRİŞ 201 II. DEVLETLER 203 A. Devletin Unsurları 204 B. Egemenlik/Bağımsızlık Kavramına İstisnai Bazı Durumlar 208 1. Anayasal Sınırlamalar 208 2. Andlaşmadan Doğan Yükümlülükler 208 3. Yabancı Askeri Üslerin Varlığı 209 4. Uluslararası Örgütlere Üyelik 209 C. Self-determinasyon İlkesi ve Yeni Devlet Oluşumu 210 D. Kuvvet Kullanma ve Yeni Devlet Oluşumu 213 E. Devletlerin Sona Ermesi 216 F. Devletlerin Halefiyeti 218 III. DEVLET NİTELİĞİ OLMAYAN İNSAN TOPLULUKLARI 219 IV. ULUSLARARASI ÖRGÜTLER 220 A. Uluslararası Örgütlerin Uluslararası Hukuk Kişiliği ve Kapsamı 221 B. Bir Evrensel Uluslararası Örgüt Örneği: Birleşmiş Milletler 223 1. Birleşmiş Milletler'in Amaçları ve İlkeleri 224 2. Birleşmiş Milletler'e Üyelik 225 3. Birleşmiş Milletler'in Ana Organları 227 V. GERÇEK VE TÜZEL KİŞİLER 234 A. Gerçek Kişiler 234 B. Tüzel Kişiler 236 1. Uluslararası Sivil Toplum Kuruluşları 237 2. Çok-Uluslu/Ulus-Ötesi Şirketler 239 VI. TANIMA 240 A. Tanımanın Hukuki Niteliği 241 B. Tanıma Türleri 242 1. De Jure-De Facto Tanıma 242 2. Açık-Örtülü/Kapalı Tanıma 243 3. Şartlı - Şartsız Tanıma 244 4.

Otomatik Tanıma 245 C. Tanımanın Hüküm ve Sonuçları 245 VII. SONUÇ 246 Tartışma Soruları 247 Altıncı Bölüm ÜLKE 249 I. GİRİŞ 249 II. ÜLKE TÜRLERİ 250 A. Sahipli Ülke 250 B. Özel Statülü Ülke 251 C. Sahipsiz Ülke 251 D. Sahip Olunamayan Ülke 251 III. SINIRLAR 252 IV. ÜLKE KAZANIM YOLLARI 254 A. İşgal 254 B. Zamanaşımı 259 C. Fetih ve İlhak 260 D. Keşif 261 E. Devir ve Andlaşma 261 F. Arazi Oluşumu 262 G. Yargı Kararları 263 H. Uti Possidetis İlkesi 263 V. HİÇ BİR DEVLETİN EGEMENLİĞİ ALTINDA OLMAYAN YERLER (RES COMMUNIS, COMMON HERITAGE OF MANKIND VEYA İNSANLIĞIN ORTAK MİRASI) 265 A. Antarktika 265 B. Kuzey Kutbu 266 C. Uzay 267 VI.

SONUÇ 270 Tartışma Soruları 271 Yedinci Bölüm YETKİ 273 I. GİRİŞ 273 II. BOZKURT-LOTUS İLKELERİ 273 A. Düzenleme Yetkisi 274 B. Uygulama Yetkisi 274 III. HUKUKİ YETKİ-CEZAİ YETKİ AYRIMI 275 IV. YETKİNİN DOKTRİNEL ANALİZİ 276 A. Ülkesellik (Mülkilik) İlkesi 276 B. Vatandaşlık İlkesi 278 C. Koruma İlkesi 279 D. Evrensellik İlkesi 280 E. Pasif Vatandaşlık İlkesi 283 V. SUÇLULARIN GERİ VERİLMESİ 284 VI. ULUSLARARASI HUKUK KURALLARI İHLAL EDİLEREK SORUMLULARIN ELE GEÇİRİLMESİ 286 VII. DEVLETİN UYGULAMA YETKİSİNİN İSTİSNALARI 287 A. Devlet Dokunulmazlığı 287 1. Devlet Dokunulmazlığının Hukuki Dayanakları 291 a. Devletlerin Egemen Eşitliği İlkesi 291 b. Yargı Yetkisinden Feragat 291 c. Uyuşmazlığın Yabancı Devlet Unsuru Taşıması 292 d. Yargı Kararını Uygulamanın Zorluğu 292 e. Uluslararası Nezaket 293 2. Mutlak (Tam) Dokunulmazlık-Sınırlı (Nisbi-Kısmi) Dokunulmazlık? 293 a. Hukuk Davalarında Yargı Bağışıklığı 294 b. Ceza Davalarında Yargı Bağışıklığı 299 3. İcrai Dokunulmazlık 300 a.Devletin Kişi veya Temsilcilerinin Dokunulmazlığı 300 b.Devlet Mallarının Dokunulmazlığı 301 4. Türk Hukuk Uygulamasında Devlet Dokunulmazlığı 305 B. Diplomatik ve Konsolosluk Dokunulmazlığı 306 1. Diplomatik Dokunulmazlık 308 a. Diplomatik Dokunulmazlığın Varlığına İlişkin Görüşler 308 aa. Temsil Görüşü 308 bb. Ülkesellik Görüşü 308 cc. Görevinin Gereği Olma (İşlevsellik) Görüşü 308 b. Diplomasi Temsilcilerinin Görevleri 309 c. Diplomatik Dokunulmazlığın Kapsamı 309

d. Mallara Yönelik Dokunulmazlığın Kapsamı 311 e. Haberleşme Serbestisi 312 f. Vergi ve Gümrük Ayrıcalığı 313 g. Türk Hukuk Uygulamasında Diplomatik Dokunulmazlık 313 2. Konsolosluk Dokunulmazlığı 313 a. Türk Hukuk Uygulamasında Konsolosluk Dokunulmazlığı 315 C. Uluslararası Örgütlerin Dokunulmazlığı 315 VIII. SONUÇ 316 Tartışma Soruları 317 Kaynakça 321 Kavramlar Dizini 331